Vấn nạn của nhạc Việt: Hát sai lời, đổi tên ca khúc, quên đồng tác giả

Mới đây, nhạc sĩ Quỳnh Hợp lên tiếng phản ứng trước việc tác phẩm “Phố Hội như mơ” của chị bị đổi thành tên “Lung linh Hội An” trong đêm khai mạc Festival Di sản Quảng Nam vào tối ngày 9/6 trực tiếp trên VTV2. Thậm chí, Ban tổ chức cũng quên luôn việc ghi tên tác giả của phần lời bài hát.

Theo nhạc sĩ Quỳnh Hợp, đây là tác phẩm chị phổ thơ của Bùi Công Minh và đã phát hành trong album “Hội An anh kể em nghe” với tiếng hát Trang Nhung. Tên bài hát, chị và tác giả thơ phải trao đổi nhiều lần. Cuối cùng, nhờ ông Nguyễn Sự (lúc đó còn là bí thư Hội An) mới chọn được tên là “Phố Hội như mơ”. Chương trình này đã ghi sai hoàn toàn tên bài hát và không ghi tên tác giả bài thơ.

Mỹ Tâm phải xin lỗi khán giả vì “chế” thêm lời bài hát. (Ảnh: Lao Động).

Thay tên, đổi tựa, đổi lời

“Đây không phải là lần đầu tiên tác phẩm của tôi khi phát sóng bị thay đổi tựa, lên bảng chữ thiếu tên tác giả lời ca. Nhiều bài, ca sĩ hát sai giai điệu, sai lời ca và có biên tập còn... ngỏ ý muốn thay đổi lời một ca khúc của mình đã được phổ biến rộng rãi để phù hợp với nội dung của chương trình mà họ đang làm. Thật không thể hiểu nổi...”, nhạc sĩ Quỳnh Hợp chia sẻ.

Theo nữ nhạc sĩ thì không thể im lặng nữa, vì thấy cần phải bảo vệ tác phẩm của mình. Cụ thể ở đây có VTV2, tổng đạo diễn chương trình, người biên tập, cần làm rõ ai là người tự ý thay đổi tên bài hát của chị? Vì sao họ có thể quên tên tác giả lời ca khi chính chị gửi beat và nhạc có tên cả 2 tác giả?

Ngay sau đó, ông Nguyễn Quang Vinh - Giám đốc Nhà hát Ca múa nhạc Việt Nam, Tổng đạo diễn chương trình - thừa nhận đây là sai sót của Ban tổ chức. “Lung linh Hội An” là tên chủ đề, tên một chương của chương trình còn bài hát là “Phố Hội như mơ” nhưng đã bị đánh nhầm thành tên bài hát.

Chuyện quên đồng tác giả nhiều năm qua vẫn tiếp diễn không có dấu hiệu “hạ nhiệt”. Nhiều nhà thơ đã cung cấp cho các nhạc sĩ một khối lượng tác phẩm khá lớn được phổ nhạc, song khi trả tác quyền thường bị “quên tên” hoặc không có sự thừa nhận vai trò đồng tác giả. Khi bị phát hiện ra, câu trả lời chung cho mọi trường hợp là do biên tập, do người làm chương trình, do khâu kỹ thuật...

Nhạc sĩ Quốc An cũng từng kiện một công ty quảng cáo đã sử dụng ca khúc “Cây đàn sinh viên” của anh trong một đoạn phim quảng cáo trên truyền hình mà không xin phép. Tuy nhiên, anh quên mất đây cũng chính là bài hát anh phổ nhạc từ thơ của Thuận Thiên.

Mới đây, còn có trường hợp chế lại bản nhạc mà không xin phép tác giả. Như nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung đã vô cùng bực bội khi ca khúc “Chiếc khăn gió ấm” do anh sáng tác bị chế bừa, không thay đổi về lời nhưng phong cách nhạc pop sôi động đã được thay bằng nhịp điệu chậm rãi của bolero. Anh không hài lòng vì “BTC chương trình này không hề liên lạc với tôi về vấn đề cải biên tác phẩm và trình diễn tác phẩm đã cải biên khi chưa có sự đồng ý của tác giả”. Đại diện nhà sản xuất đã xin lỗi và bồi thường 7 triệu đồng cho nhạc sĩ.

Trả lại quyền cho tác giả

Có một điều phi lý nữa là khi phổ thơ thành nhạc, nhà thơ chỉ nhận được 30% tiền tác quyền, trong khi nhạc sĩ nghiễm nhiên nhận 70% dù không thể phủ nhận có ca từ hay mới “có bột gột nên hồ”. Vậy mà đến cả cái tên đồng tác giả và 30% tiền tác quyền đó, nhiều khi nhà thơ không được hưởng chút gì.

Qua vụ việc vừa qua, nhạc sĩ Quỳnh Hợp cũng kiến nghị các Sở VHTTDL, Trung tâm bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam, đối với tất cả chương trình biểu diễn, ghi hình, truyền hình trực tiếp... phải có hợp đồng với tác giả có tác phẩm biểu diễn trước khi chương trình diễn ra (phải ký với đạo diễn, biên đạo và các nghệ sĩ tham gia chương trình...) với các điều khoản như được tác giả đồng ý cho sử dụng tác phẩm; giữ đúng tinh thần tác phẩm (thông tin đúng và đầy đủ tên tác giả âm nhạc và tác giả lời ca (nếu có); không tự ý thay đổi tên tác phẩm; không hát sai lời ca, giai điệu của bài hát; xác nhận đã trả tác quyền cho việc biểu diễn tác phẩm theo Luật Bản quyền hoặc theo thỏa thuận với tác giả như thỏa thuận cát xê với các ca sĩ, nghệ sĩ tham gia chương trình...