Hoàng hôn rực rỡ

Một thằng bé cởi trần mặc quần cụt chạy chơi lăng xăng bên mép sông gần đó. Những đợt sóng hăm hở tấp lên bờ vô số vỏ hà, phao lưới, vỏ đồ hộp và củi rác. Ðang mùa biển nghỉ nên cả bãi biển vắng ngơ vắng ngắt, chỉ thấy trơ trọi có hai mẹ con người đàn bà. Hai mẹ con, cả dáng ngồi bất động đăm đăm của người mẹ lẫn cái bóng nhỏ chuyển động không ngừng của đứa con, cứ gợi lên một cái gì vừa ấm áp gần gũi vừa đơn côi nỗi niềm. Một hình ảnh của sự chờ đợi. Có vẻ như thằng bé đã quen theo mẹ, quen với việc chơi một mình ở nơi có mẹ.

Người đàn bà ngồi trên một khúc gỗ do sóng mang từ đâu tới hất dạt lên từ mùa trước. Trước mặt chị ta, chỗ cái bóng đổ xuống, có một giỏ lác đựng ít con cá liệt, cá dìa còn tươi nhớt. Cô gái ngồi xuống đầu kia khúc gỗ. Người đàn bà quay sang nhìn cô rồi lại nhìn ra biển không nói gì. Thằng bé thấy có người lạ đến thì chạy lại ngồi bên mẹ. Nó vừa cầm que vạch ngang dọc lên mặt cát vừa nhìn trộm cô gái.

- Chị ngồi đây làm gì vậy? - Cô gái lên tiếng hỏi

- Chờ ba tụi nhỏ - Người đàn bà trả lời

- Mùa này mà thuyền cũng đi hở chị?

Người đàn bà lắc đầu, vẫn không nhìn cô, nói:

- Ðâu có. Ảnh đi lội bộ kiếm vài con cá về ăn vậy mà.

- Ảnh đi lội bộ mà chị cũng dắt cháu ra đây ngồi đợi sao?

- Quen rồi.

Trong khi nói chuyện, cô gái nhận thấy gương mặt người đàn bà trẻ hơn nhiều so với dáng ngồi. "Người làng chài thường già trước tuổi vì đông con", có một người đã nói với cô như vậy.

Người đàn bà vẫn đăm đăm dõi mắt ra biển, không cần hỏi cô là ai, ra đảo mùa này làm gì, dù thoạt nhìn cũng có thể biết cô là người nơi khác đến. Có lẽ đối với người đàn bà lúc này thì chẳng có gì quan trọng hơn việc dõi trông ra biển. Cô gái cũng cố nhìn theo nhưng chẳng thấy bóng dáng một người nào ngoài mấy chiếc thuyền đang neo đậu dập dềnh. Thằng bé hết nhìn mẹ lại nhìn người lạ. Cô gái vẫy tay cười với nó nhưng nó vẫn bám dính lấy mẹ không rời.

Chiều xuống chậm nhưng nắng nhạt rất nhanh. Cái nắng mùa này yếu ớt, nếu có hoàng hôn cũng chưa chắc đẹp. Lúc này cả hai người cùng im lặng nhìn ra biển, nhưng mỗi người nhìn vào một sự chờ đợi khác nhau. Cho đến khi người đàn ông bất chợt hiện ra lừng lững trước mặt họ như từ thủy cung chui lên. Ðống lưới vắt trên vuông vai trần vẫn đang rỏ nước ướt át. Trên mắt lưới còn mắc hai con cá nhỏ chưa gỡ đang giãy giãy. Gương mặt người đàn bà vụt tươi hẳn lên. Người đàn ông dịu dàng nói với vợ:

- Về thôi.

Người vợ đứng lên. Rồi không cả chào tạm biệt cô gái, họ cứ vậy quay lưng men theo mép nước đi ngược về hướng làng chài. Người đàn ông vác lưới, người đàn bà xách giỏ đi bên cạnh, thằng bé lăng xăng chạy trước. Họ đi xa dần, khuất lẫn vào những chiếc thuyền thúng quét nhựa mầu đen úp rải rác trên bờ cát đằng xa.

Bây giờ thì trên bãi biển chỉ còn mình cô gái. "Họ hạnh phúc", cô nghĩ và hình dung ra bữa cơm tối của họ ở một căn nhà trong số những căn nhà lụp xụp kia. Hai vợ chồng và bầy con bốn, năm đứa ngồi quây quanh mâm cơm có tô canh cá nấu ngọt và đĩa mắm lớn dầm ớt trái. Chung quanh nhà bề bộn những lưới, mủng, thạp mắm cùng mùi cá khô... Họ chẳng cần biết đến cảm giác thiếu thốn, chẳng cần đi tìm gì...

Nắng tắt nhanh. Gương mặt chiều đã phảng phất bóng buồn bâng khuâng cuối ngày. Thế là vì mải nghĩ ngợi lan man cô đã để hoàng hôn qua mất. Hay vì nhiều mây quá nên không thấy được mặt trời?

Cô gái đã từng đến làng chài này vào một mùa hè cách đây đã lâu. Lúc đó đường đi rất vất vả, còn đảo thì hoang sơ vắng lặng hơn bây giờ nhiều. Lần đó cô đã được chứng kiến trọn vẹn từ đầu đến cuối cái giây phút đẹp rực rỡ của hoàng hôn cùng với một người. Chứng kiến một cách rất tình cờ, không đợi trước, không có một sự chuẩn bị nào. Ðó cũng là lần duy nhất cô thấy được hết một cảnh tượng đẹp đến vậy và ngắn ngủi đến vậy. Trước mắt cô chỉ có một mặt trời to lớn, đỏ rực, treo rờ rỡ trước mặt. Cùng lúc hòn đảo Rùa ở phía bắc cũng nhuốm vàng rồi nhanh chóng rực lên như một khối kim loại vừa lấy trong lò lửa của thợ rèn ra đặt giữa biển khơi xanh sẫm. Mọi cảnh vật như cũng sáng bừng lên trong ráng đỏ huy hoàng. "Ôi!" Cô chỉ thầm kêu lên được một tiếng như vậy rồi ngồi lặng đi trong khoảnh khắc kỳ vĩ nhất của một ngày. Nhưng chỉ giây phút thôi, khi mặt trời chìm hẳn xuống, vương lại vài tia sáng hắt lên nền trời phía tây, thì Hòn Rùa cũng trở lại mầu xanh xám như miềng sắt nguội. Cô gái cũng trở về với buổi chiều quanh mình nhưng chưa hết ngẩn ngơ phấn khích.

"Ðẹp quá phải không?"

Tiếng nói cất lên ngay sau lưng. Cô gái quay lại, vui mừng nhận ra có một người nữa cũng vừa kịp chiêm ngưỡng và tiễn biệt hoàng hôn với mình.

"Phải là một ngày nắng ra nắng, hoàng hôn mới đúng là hoàng hôn. Muốn thấy một phút hoàng hôn đẹp phải chịu nực chịu khát cả ngày trời". Người đó đã nói vậy và ngồi xuống bên cô sau khi hoàng hôn tắt hẳn. Hôm đó đúng là một ngày nắng kinh khủng. Nền trời xanh ngăn ngắt không một vẩn mây. Bàn chân cô vẫn còn căng đỏ lên vì sục dưới cát nóng khi phải vượt qua đồi. Trên đảo lúc đó rất hiếm nước ngọt. Cô đã được biết thế nào là giữa biển nước mà khát nước.

"Ðừng tiếc. Hoàng hôn ngắn ngủi nhưng không mất. Nó tắt để cho trăng lên thay thế và còn để chuẩn bị cho một bình minh rạng rỡ khác ra đời nữa chứ. Dĩ vãng bao giờ cũng buồn và đẹp...".

Những lời nói văn hoa như có phép phù thủy đã an ủi cô gái, làm cô lạc quan hẳn lên với ý nghĩ hoàng hôn tắt không phải là kết thúc, mà để bắt đầu cho sự chuyển tiếp những cái đẹp không giống nhau. Sau này thì cô nhận ra những lời đó thật ra không có gì mới mẻ. Cũng như mùa đông tàn lụi là để chuẩn bị cho mùa xuân mới ra đời, cô đã biết từ lâu. Vậy mà cô vẫn háo hức nghe như cô học trò nhỏ thích thú nghe giảng về những điều mới lạ. "Nhưng nếu ngày hôm sau là một ngày mưa?". Cô tự hỏi và lại tự trả lời "Mưa thì sao. Ngày mưa cũng vẫn là một ngày. Vẫn bắt đầu từ buổi sớm tươi non rồi đến trưa, chiều, tối. Một ngày mưa vẫn có sự hiện diện của mặt trời cơ mà".

Lúc đó cô không nghĩ là sau này cô đã nhiều lần phải kiếm cớ để trở lại đảo. Nhưng chưa lần nào cô gặp lại trọn vẹn giây phút ấy. Chính cô cũng không ngờ một việc đơn giản ngày nào cũng lặp đi lặp lại như vậy mà cho đến giờ cô vẫn chưa gặp lại được, nhất là bây giờ lại đang mùa mưa. Ðêm nào cũng có mưa. Ban ngày tuy nắng nóng nhưng "nắng không ra nắng" và trời thì rất nhiều mây. Hồi nãy người đàn bà đã không hỏi cô ra đảo làm gì. Nếu chị ta hỏi, cô đã sẵn có câu trả lời. Nhưng dù đó là một công việc có thật thì câu trả lời vẫn là không thật, nên nếu không bắt buộc phải nói thì không nói vẫn tốt hơn.

Chiều hôm sau cô gái lại ra chỗ cũ. Cô hy vọng sẽ được thấy lại hai mẹ con người đàn bà như chiều hôm trước. Cái hình ảnh vừa gần gũi ấm áp vừa đơn côi nỗi niềm, do cảm giác của cô sinh ra. Nhưng chiều nay hai mẹ con người đàn bà không ra, chắc vì người đàn ông không đi lội bộ quăng lưới, hẳn nhiên là vậy rồi. Cô ngồi xuống khúc cây, lơ đãng nhìn về phía Hòn Rùa. Bỗng Hòn Rùa như ửng sáng lên, chuyển mầu vàng đỏ... ồ, đây rồi...

- Chào người đẹp.

Một giọng nói cũng cất lên từ phía sau, vào đúng lúc lẽ ra phải im lặng. Cô gái không quay lại nhưng vẫn biết đó là một người khác giới. Một kẻ phá đám vô tình. Cùng lúc một cảm giác khó chịu nhen lên. Rồi như sực nhớ ra cô vội nhìn Hòn Rùa nhưng đã muộn. Hoàng hôn yếu ớt đã tắt. Hòn Rùa đã trở lại mầu xanh xám như miếng sắt nguội.

- Chào người đẹp mà người đẹp cũng không thèm trả lời.

Tiếng nói lại cất lên. Bây giờ thì cô đã biết cảm giác khó chịu phát sinh từ đâu, đó là từ hai tiếng "người đẹp" mầu mè. Anh chàng phá đám đã bước lên đứng phía đầu kia khúc gỗ.

- Chào anh - Cô đáp - Anh vừa nói tôi à?

- Còn với ai ở đây nữa. Cô nhớ ra tôi chưa?

Cô nhìn anh ta, cố kéo trí nhớ trở về.

- Bữa qua ở dưới bến đó. Tôi đã kéo cô từ dưới tàu lên, chở cô về nhà trọ. Giờ cô nhớ ra chưa? Từ bữa qua tới giờ tôi kiếm cô mà không được, vì không biết tên.

- Có chuyện gì không? - Cô hỏi và nghĩ nhanh xem mình bỏ quên thứ gì.

- Không. Nhưng thấy cô... lạ lạ thế nào.

"Lạ lạ thế nào", đây không phải cách nói của người làng đảo. Ðây là kiểu nói phổ thông, chỉ những thanh niên thích sự tân tiến (người làng đảo cho là thích học đòi) mới nói. Cả hai tiếng "người đẹp" cũng vậy.

- Cô đang đợi ai vậy?

- Tôi đợi hoàng hôn. - Cô bất giác nói thật, nhưng lại làm ra vẻ đang đùa.

- Ðúng. Phải công nhận hoàng hôn ở đây đẹp cực, nhưng phải vào mùa nắng kìa.

Cô gái bỗng trở nên hào hứng:

- Anh biết không. Trước đây, lâu rồi, có một người cũng xuất hiện ở đây cùng ngắm hoàng hôn với tôi. Nhưng hoàng hôn hôm đó không phải như chiều nay đâu. Phải nói chưa bao giờ tôi thấy một buổi hoàng hôn nào như vậy. Còn chiều nay...

- Chiều nay thì sao?

- Chiều nay anh cũng tình cờ ở đây nhưng anh lại làm hỏng mất hoàng hôn của tôi.

- Vậy à ... - Anh chàng chợt cao giọng - Thì sao? Thử hỏi người thấy được buổi hoàng hôn đó với người chưa thấy bao giờ có gì khác nhau? Làm sao biết được ai là người đã thấy, ai là người chưa thấy?

Cô gái nhìn anh chàng, ngạc nhiên:

- Ðúng vậy - Cô thầm nhắc lại - Anh nói đúng. Nó chỉ có ý nghĩa với người nào đã thấy mà thôi.

Im lặng. Rồi cô chủ động hỏi sang chuyện khác:

- Anh có biết một thầy giáo tên là Việt, dạy học ở đảo cách đây 10 năm không?

- Việt? Biết. Nhưng chuyển đi lâu rồi. Các thầy cô giáo trẻ họ chỉ ở đây vài năm rồi về đất liền. Ðó, cô thấy chưa. Những người có chí lớn đều tung hoành ngang dọc hết. Chẳng ai chịu cột chân trên đảo này vì những buổi hoàng hôn đẹp cả. Cô cũng ra đây chỉ vì nhớ một người gặp cách đây cả chục năm đúng không?

- Cũng không hẳn vậy. Anh đừng buồn. Tôi nghĩ những người đã ở đây cho dù họ có đi ngang dọc những đâu thì cũng có lúc họ nhớ về đảo như một kỷ niệm đẹp.

- Chuyện đó thì có.

Cô gái nhận ra cảm giác khó chịu ban đầu đã biến mất từ lúc nào. Cô hỏi giọng thân mật hơn:

- Anh có thường đi biển không?

- Ði chứ. Ở đây đàn ông không đi biển thì còn biết làm gì.

- Chiều qua tôi thấy có một bà vợ dắt đứa con nhỏ ra đây ngồi chờ ông chồng đi lội bộ về. Có phải cứ chồng đi biển là vợ phải ra ngồi chờ không?

- Cũng còn tùy. Có người ngồi đánh bài, tán gẫu cũng gọi là chờ. Như tôi đây thì có đi cả tháng cũng chẳng ai chờ.

- Thế chị nhà anh đâu?

- Làm gì có.

- Vậy mà tôi cứ tưởng anh phải có cả một đàn con lau nhau như đàn gà rồi. Anh không muốn có người chờ đợi à?

- Ai mà không muốn... Chiều mai cô có ra đây nữa không? Mai cô đã về chưa?

Chiều mai? Ðột nhiên cô gái nhận ra mình luôn ngoái trông về quá khứ. Hôm qua cô ra đây để tìm lại một lần tình cờ của 10 năm trước. Hôm nay cô ra để mong gặp lại hình ảnh hai mẹ con người đàn bà của chiều hôm qua. Biết đâu ngày mai và cả sau này nữa sẽ có lúc cô ngồi để nhớ về cuộc gặp gỡ này? "Dĩ vãng bao giờ cũng buồn và đẹp". Chỉ vì cô cứ nghĩ mãi về cái đã qua. Cô tìm đợi hoàng hôn với một hoàng hôn xưa có sẵn trong lòng. Cho dù mặt trời có lặp lại mỗi ngày y như nhau thì những buổi chiều vẫn không giống nhau. Và hẳn nhiên cô bây giờ cũng không còn hoàn toàn là cô của chiều hôm đó. Chừng nào cô chưa hoàn toàn là cô của buổi chiều xưa thì sẽ không thể nào thấy lại được một hoàng hôn đúng như cô đã từng thấy.

Và chiều hôm đó cô gái từ bãi biển trở về trong tâm trạng hoàn toàn khác trước. Cô sẽ không đợi nữa.

Hôm sau, khi công việc lấy số liệu điều tra đã xong, cô gái lững thững ra bãi biển định chia tay ngày cuối cùng ở đảo thì đã thấy cái người hôm qua ngồi ở đó như đợi từ bao giờ. Anh chàng đưa cho cô một mảnh giấy, đó là một bài thơ cắt ra từ một tờ báo cũ. Mới nhìn tên tác giả cô gái đã thấy bồi hồi. Bài thơ nói về một hoàng hôn đã xa trên đảo vắng, có hai người không quen tình cờ cùng bắt gặp giây phút tuyệt vời và ngắn ngủi mà lúc đó họ không nghĩ là sẽ không còn có dịp nào như vậy nữa... Một bài thơ đẹp và buồn, như dĩ vãng.

- Cảm ơn anh - Cô gái xúc động nói

- Có gì đâu mà cảm ơn. Tờ báo này lâu rồi, tôi thấy viết về đảo mình nên giữ lại.

- Một kỷ niệm đẹp của tôi... Nhưng nó đã thành kỷ niệm rồi. Sáng mai tôi ra bến sớm. Chào anh luôn nhé.

- Vậy là mai cô về. Cô còn trở lại đây nữa không. Khi nào cô lại ra?

- Tôi cũng không biết.

- Cô không biết, nhưng tôi biết cô sẽ còn quay lại.

- Tại sao?

- Tại vì cô nhớ tôi!

- Có chuyện đó à?

- Chứ sao. Cô thích chờ đợi lắm mà.

- Nhất là chờ đợi người đi biển đúng không?

- Ðúng đúng.

Họ cùng cười. Câu chuyện trở nên thoải mái vui vẻ. Những câu nói đùa trong lúc ngẫu hứng thường vui vẻ. Chỉ khi còn lại một mình cô gái mới lại thấy buồn như sắp vào cuộc chia ly. Chia tay với quá khứ cũng là một cuộc chia ly. Sẽ rất khó khăn và cần phải có thời gian. Nhưng rồi cô sẽ vẫn phải trở về với chính mình. Bắt đầu bằng một buổi sớm non tơ trong trẻo./.