Về Trà Vinh chung vui lễ hội Ok om bok

Những ngày này, khắp các vùng có đông đồng bào Khmer ở Trà Vinh đâu đâu cũng tràn ngập không khí lễ hội, tiếng trống Sa-dăm, nhạc ngũ âm vang lên từ các chùa. Trong khi các điểm sinh hoạt cộng đồng lại sôi nổi các trò chơi dân gian, chương trình văn nghệ cả hai thứ tiếng Việt-Khmer, thể thao thanh niên dân tộc, ẩm thực đặc trưng dân tộc Khmer.

Riêng tại Khu di tích Văn hóa – Lịch sử Ao Ba Om, thành phố Trà Vinh, không khí càng náo nhiệt, rất nhiều hoạt động diễn ra cùng lúc như Liên hoan Ẩm thực Nam bộ, triển lãm “Du lịch phía Đông đồng bằng sông Cửu Long”, Hội chợ Thương mại – Du lịch, Liên hoan Nghệ thuật quần chúng Khmer, Hội thi trình diễn trang phục truyền thống dân tộc Khmer, triển lãm gian hàng sản phẩm đặc trưng của đồng bào dân tộc Khmer, đua ghe Ngo…

Ông Sơn Sa Bết, người hàng năm đều có nhiều sản phẩm độc đáo tham gia trưng bày tại lễ hội, cho biết: “Tại các gian trưng bày đều có đội sa dăm, ngũ âm, có đội chằn – khỉ biểu diễn phục vụ. Tôi thấy mỗi năm mỗi phong phú, tiến bộ, có lẽ do đời sống kinh tế ngày càng nâng cao, mọi người đều có thu nhập".

Cũng diễn ra từ ngày đầu khai hội, Hội chợ Thương mại – Du lịch với hơn 350 gian hàng đến từ thành thành phố Hồ Chí Minh, các tỉnh Nam miền Trung, Tây Nguyên, miền Đông, các tỉnh khu vực Đồng bằng sông Cửu Long và các doanh nghiệp trong tỉnh, giới thiệu những sản phẩm thế mạnh, tôn vinh các giá trị văn hóa phục vụ khách tham quan.

Ông Sơn Bông - một nông dân chuyên săn đón những loại nông sản mới lạ, chất lượng tốt để đầu tư canh tác làm kinh tế vườn rất thích thú khi tìm thấy nhiều loại nông sản “độc” như giống dừa sáp cấy phôi, giống lúa tím, xoài tím lép hạt,… tại hội chợ này.

“Hội chợ năm nay mặt hàng nông sản rất dồi dào, giá cả cũng hợp lý. Đặc biệt có một số giống cây, hoa kiểng mới lạ nhưng phần lớn là giống cây ăn trái. Tôi thấy thích thú với giống ổi mới, nên mua về trồng thử nếu đạt sẽ tìm giống đầu tư mở rộng” - Ông Sơn Bông cho biết.

Một trong những hoạt động thu hút nhiều du khách nhất của lễ hội Ok om bok đó là đua ghe Ngo truyền thống. Hoạt động này tuy không quy mô như ở Sóc Trăng nhưng thu hút nhiều người đến xem, cổ vũ không kém. Theo ban tổ chức, Giải đua ghe Ngo mừng lễ hội hội Ok om bok Trà Vinh năm nay có 9 đội ghe tham gia, trong đó 1 đội đến từ thị xã Bình Minh, tỉnh Vĩnh Long.

Ông Thạch Kim San một vận động viên ghe Ngo đến từ xã Long Hiệp, huyện Trà Cú phấn khởi cho biết: “Hàng năm đến dịp Ok om bok bà con ở Trà Cú đều tranh thủ tham gia, ai có sức thì tham gia đội đua, còn không có sức cũng đến cổ vũ. Một phần cũng do chính quyền tạo điều kiện nên bà con Khmer được vui chơi, gặp gỡ giao lưu với nhau. Trong dịp đua ghe hầu như bà con Khmer ở khắp nơi trong tỉnh tranh thủ đến xem và cổ vũ đội ghe nhà. Thật là vui, thật là sôi nổi”.

Điểm nhấn của lễ hội Ok om bok Trà Vinh là Đêm hội Cúng Trăng. Nghi thức này được thực hiện vào lúc mặt trăng vừa nhô lên khỏi ngọn cây, khi đó có một số vị cao niên uy tín được cử ra thay mặt cho 143 ngôi chùa và toàn thể đồng bào Khmer trong tỉnh tiến hành nghi thức Cúng Trăng. Vật phẩm là những sản phẩm nông nghiệp vừa thu hoạch như cốm dẹp, khoai, chuối, dừa, mía… dâng lên Thần Mặt Trăng, Thần Nước, Thần Đất Đai để tạ ơn vì trong quá trình lao động sản xuất, con người đã làm tổn hại, ô uế các vị thần này. Sau khi nghi thức Cúng Trăng kết thúc, những chiếc đèn gió được đốt và thả lên trời cao.

Ông À Cha, người có uy tín Thạch Thanh đến từ xã Đôn Xuân, huyện Duyên Hải chia sẻ: “Cúng Trăng là nghi thức quan trọng nhất trong lễ hội Ok om bok. Với ý nghĩa tạ ơn vạn vật để chúng ta có thể duy trì sự sống. Đồng thời cầu mong mùa màng năm sau bội thu, cuộc sống yên vui”.

Đến với lễ hội không chỉ được thưởng thức nhiều món ăn độc lạ, du khách còn có dịp hòa mình vào không gian sinh hoạt đời thường của đồng bào Khmer tại làng văn hóa Khmer độc đáo thuộc ấp Ba Se A, xã Lương Hòa, huyện Châu Thành cách Khu di tích hóa văn, lịch sử Ao Ba Om chừng 2km. Đến với ngôi làng này, du khách có thể hình dung được đời sống văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc Khmer. Từ nghi thức tín ngưỡng như Cúng Trăng, đắp  núi cát, rước thần 4 mặt… đến các nghề truyền thống như đan đát, dệt chiếu, làm mão, mặt nạ hay những hoạt động vui chơi, giải trí...

Chị Sơn Thị Ngọc Hân, ấp Ba Se A, tự hào cho biết, tuy đã quen với cày cuốc nhưng khi được chọn đầu tư phát triển du lịch, bà con nơi đây ai cũng phấn khởi, học lại cách làm các món món ăn, làm nghề truyền thống để giới thiệu đến du khách.

“Tại làng này hiện có cả hộ chế tác nhạc cụ truyền thống, làm mão, mặt nạ… cho đến các món ăn Khmer như bánh ống, quyết cốm dẹp. Không chỉ vậy cả không gian sống cũng được sắp lại theo cách của ông bà xưa” - Chị Sơn Thị Ngọc Hân bày tỏ.

Từ một lễ hội dân gian của đồng bào dân tộc Khmer, ngày nay, Ok om bok đã trở thành một hoạt động văn hóa chung của cộng đồng các dân tộc trong tỉnh, và lễ hội này đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia vào năm 2014./.