Về Tuần văn hóa du lịch Bảo Yên xem cách Nghĩa Đô giữ nhà sàn truyền thống

Đến thôn Mường Kem, xã Nghĩa Đô, huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai, du khách chắc chắn sẽ không rời mắt trước một ngôi nhà sàn bề thế, mới được dựng lên ven con đường cái, một mặt nhìn thẳng ra cánh đồng trung tâm. Đây là công trình nhà văn hóa, sinh hoạt cộng đồng thôn, là niềm tự hào của mỗi bà con nơi đây.

Ông Nguyễn Văn Bốn – một người dân trong thôn chia sẻ: "Nhà sàn này khung nhà rộng 240m2, bắt đầu khởi công từ tháng 11/2020, hết hơn 700 triệu cả công. Để phát huy bản sắc nhà sàn của Nghĩa Đô thì tất cả bà con đều rất nhiệt tình, tham gia ngày công đầy đủ".

Theo ông Đỗ Văn Lưu, Bí thư Đảng ủy xã Nghĩa Đô, ngoài Mường Kem, 2 thôn khác của xã là Bản Hón và Thâm Mạ cũng mới dựng nhà văn hóa là nhà sàn. Ở địa bàn có tới 98% dân số là người Tày như Nghĩa Đô, lấy văn hóa Tày làm nền tảng thì mô hình nhà sàn là phù hợp. Nhưng cơ chế hỗ trợ của nhà nước chỉ đáp ứng xây dựng nhà văn hóa phổ thông dạng cấp 4 nên tính xã hội hóa là rất lớn, bà con không đồng thuận thì không thành công.

Ông Lưu chia sẻ: "Thực chất khi phát động xây dựng nhà sàn thì nhà văn hóa cũ vẫn còn nhưng vì mục đích xuất phát từ bảo tồn văn hóa bản địa của người Tày nên người dân đồng thuận. Sau đó, xã xin ý kiến huyện dỡ bỏ nhà văn hóa cũ đã xây dựng theo mô hình cũ và quay lại xây dựng nhà văn hóa là nhà sàn theo mẫu bản địa".

Đặc trưng của nhà sàn Nghĩa Đô có sự khác biệt hơn những mẫu nhà sàn của các vùng lân cận, với 4 kiểu kết cấu và cầu thang gỗ 9 bậc truyền thống. Tuy nhiên, trước xu hướng đô thị hóa, những mẫu nhà mới như cấp 4 thực dụng, rẻ tiền hơn cũng nhiều khi làm “lung lay” tinh thần của người dân. Như căn nhà của anh Lương Văn Biên là một ví dụ.

"Nhà cũng ảnh hưởng cơn bão nên mới dỡ đi làm lại cấp 4 nhưng mà các cán bộ ở trên xuống vận động giữ gìn bản sắc nhà sàn Nghĩa Đô, rồi mọi người cũng ủng hộ nữa nên mới nên mới suy nghĩ lại, chuyển sang làm cái nhà như thế này. Nhà mình chủ yếu đều tự làm, nhờ anh em cùng hộ nữa nên không mất tiền công", anh Lương Văn Biên nói.

Bí thư Đảng ủy xã Đỗ Văn Lưu cho biết, điều cốt yếu là bản thân bà con Nghĩa Đô vẫn rất thích ở nhà sàn, vì yếu tố cao ráo, thuận tiện với lối sống, canh tác, ngôi vị trong mỗi gia đình người Tày nên khi cấp ủy, chính quyền tới vận động cũng thuận lợi. Nhưng cũng có không ít trường hợp hóc búa phải vận động bằng “mẹo”, tất cả mục đích đều nhằm bảo tồn văn hóa Tày – vấn đề sống còn ở một điểm du lịch cộng đồng như Nghĩa Đô.

Ông Đỗ Văn Lưu nói: "Nhiều người trẻ có xu hướng thích ở nhà hiện đại hơn, khi đó chính quyền phải vào vận động. Vận động người trẻ không được thì sẽ vận động đến bố mẹ, bố mẹ không được sẽ vận động đến ông bà. Người Tày ở đây rất trọng chữ hiếu, ông bà, bố mẹ nói thì con cái sẽ nghe".

Nghĩa Đô cũng là địa phương được quy hoạch bài bản từ sớm, phân làm 2 vùng: vùng bảo tồn và vùng dịch vụ. Ngay các quan điểm “không bán, không phá vỡ cấu trúc nhà sàn” cũng đã được đưa vào hương ước của từng thôn, bản. Hiện, tại địa phương này vẫn còn trên 95% nhà sàn của đồng bào Tày được lưu giữ, với tổng số khoảng 200 nhà, trong đó có nhiều ngôi nhà cổ giá trị.

Tuần Văn hóa du lịch Bảo Yên diễn ra từ 22/4, kéo dài cho đến hết 1/5. Đây cũng là hoạt động ý nghĩa, nhằm chào mừng kỷ niệm 75 năm Ngày thành lập Đảng bộ huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai (22/4/1947 - 22/4/2022).

Tuần Văn hóa du lịch Bảo Yên bao gồm nhiều hoạt động nổi bật như Phiên chợ văn hóa truyền thống, chợ đêm quảng bá sản phẩm văn hóa, nông - lâm nghiệp, tiểu thủ công nghiệp; Trại sáng tác văn học nghệ thuật; Ngày hội Văn hóa dân gian gắn với công bố Quyết định công nhận điểm du lịch xã Nghĩa Đô; khôi phục và tổ chức các môn thể thao, trò chơi dân gian; đêm giao lưu văn nghệ “Nghĩa Đô - Sắc màu di sản văn hóa”; cuộc thi “Em yêu bản sắc văn hóa Tày quê em”; giải bóng đá nữ xã Nghĩa Đô mở rộng; thư viện lưu động, chủ đề giới thiệu sách về văn hóa đồng bào các dân tộc Việt Nam./.