Vinh danh Xoè Thái bằng vở đại vũ kịch dân gian "Tinh hoa miền di sản"

“Xòe Thái – Tinh hoa miền di sản” là chủ đề của chương trình “Lễ đón nhận Bằng của UNESCO ghi danh "Nghệ thuật Xòe Thái" vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại và Khai mạc “Lễ hội Văn hóa Du lịch Mường Lò, Khám phá Danh thắng Quốc gia đặc biệt Ruộng bậc thang Mù Cang Chải 2022”, sẽ diễn ra tại Sân vận động Nghĩa Lộ, tỉnh Yên Bái ngày 24/9. Chương trình do UBND tỉnh Yên Bái chỉ đạo thực hiện; Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Yên Bái tổ chức, phát sóng trực tiếp vào lúc 20h00 trên VTV1. 

Đạo diễn Lê Hải Yến, người đã từng thực hiện sự kiện Lễ hội Văn hóa, du lịch Mường Lò và khám phá Danh thắng Quốc gia Ruộng bậc thang Mù Cang Chải được tổ chức tại thị xã Nghĩa Lộ, tỉnh Yên Bái vào năm 2019 là Tổng đạo diễn của chương trình. Nhạc sỹ Mạnh Tiến, Phạm Khánh Băng đảm nhận phần âm nhạc và phần múa do biên đạo múa- NSƯT Thanh Hằng phụ trách. 

Chia sẻ về việc tiếp tục đảm nhận vai trò Tổng đạo diễn, Lê Hải Yến cho biết cô và ekip cảm thấy hạnh phúc và may mắn khi có duyên được được trở lại với Xòe, với đời sống của người dân tộc Thái, người dân Tây Bắc. Tuy nhiên, sự trở lại này với tâm thế rất khác, là bởi mang trên vai một sứ mệnh rất đáng tự hào nhưng cũng vô cùng nặng nề là vinh danh Xòe Thái khi nghệ thuật này đã được UNESCO ghi danh vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

“Sự kiện này có ý nghĩa vô cùng thiêng liêng với người dân Thái, với Yên Bái nói riêng và với Việt Nam nói chung. Điều này khiến tôi gặp không ít áp lực để làm sao có thể xây dựng một chương trình xứng tầm với loại hình nghệ thuật đã được UNESCO vinh danh là di sản phi vật thể của nhân loại.

Nếu như trước đây, tôi mong muốn khán giả, du khách thấy được vẻ đẹp của Xòe Thái và lan tỏa điều đó, gọi mời họ cùng đến với Xòe, với Yên Bái để cùng hòa vào điệu Xòe đoàn kết, cùng chiêm ngắm và tận hưởng những nét đặc sắc của văn hóa, cảnh sắc Tây Bắc; thì giờ đây, tôi nhận trách nhiệm, sứ mệnh lớn lao là vinh danh Xòe Thái xứng tầm là di sản phi vật thể của nhân loại, để thế giới không chỉ tò mò mà phải trầm trồ về di sản này. Từ đó góp phần tạo sự tiếp nối, phát huy mạnh mẽ hơn nữa nghệ thuật Xòe trong đời sống đương đại, cho thấy sức sống mãnh liệt của nó trong cộng đồng”, đạo diễn Lê Hải Yến chia sẻ.

Chương trình nghệ thuật “Xòe Thái – tinh hoa miền di sản” gồm 3 chương: “Thiên di - Dựng bản, lập mường”;  “Miền Di sản” và “Tinh hoa nghệ thuật Xòe”, sẽ là thiên sử thi đặc sắc, với liên tiếp những đại cảnh công phu, lộng lẫy và hoành tráng, là sự kết hợp hài hòa giữa bản đại vũ kịch dân gian Tây Bắc và bản giao hưởng của đất trời.

Với lối kể non- stop (không dừng lại), các chương sẽ tái hiện câu chuyện thiên di của 2 anh em Tạo Xuông và Tạo Ngần dựa theo cuốn sử thi “Quan tô mương”, vào khoảng thế kỷ thứ XI về lịch sử hình thành của người Thái ở Tây Bắc, các hoạt cảnh sẽ liên tiếp tái hiện những nét văn hoá độc đáo, đặc sắc nhất của người Thái thông qua hình ảnh người con gái Thái, và từ đây tôn vinh điệu Xoè- Di sản phi vật thể văn hoá nhân loại.

Chương trình quy tụ gần 3000 diễn viên trong đó, diễn viên quần chúng tham gia màn Đại Xòe lên tới 2022 bà con dân tộc Thái từ Nghĩa Lộ, Văn Chấn, cùng 900 diễn viên chuyên và không chuyên biểu diễn. Xuất phát từ ý tưởng muốn tôn vinh Xòe, văn hóa của người Thái cũng như đất và người Tây Bắc, nên chỉ có 2 nghệ sĩ tham gia biểu diễn là Tùng Dương và Sao mai Sèn Hoàng Mỹ Lam. Còn lại các nghệ sỹ đều dành để chính những nghệ nhân dân gian người dân Thái và Tây Bắc được thể hiện, được kể về đồng bào mình - chủ thể của nghệ thuật Xòe Thái cũng là chủ thể của chương trình.

"Tôi muốn xây dựng một kịch bản để tất cả khán giả, đặc biệt là đồng bào Thái khi xem sẽ thấy mình ở trong đó để thêm tự hào về dân tộc mình, còn đồng bào các dân tộc khác và du khách cũng sẽ thêm tự hào về một sản phẩm văn hóa đặc sắc của Việt Nam. Chúng tôi vẫn nói với nhau là phải đi đến tận cùng của văn hóa để có thể đưa ra những ý tưởng thật sự khác biệt.

Phần lớn diễn viên là chính bà con, là những nghệ nhân, người dân Thái, người dân Tây Bắc… để kể câu chuyện về cộng đồng của họ, từ cội nguồn nào, từ thực tế đời sống ra sao, từ tình yêu nào, để hình thành nên nghệ thuật xòe Thái – một thứ nghệ thuật thăng hoa từ cuộc sống của họ. Đây sẽ là một cuộc trình diễn xuyên suốt, không có điểm dừng, để khán giả thực sự bị cuốn theo mạch chuyện ấy”- đạo diễn Lê Hải Yến chia sẻ.

Một trong những dấu ấn khác biệt của “Xòe Thái – tinh hoa miền di sản” nữa là ở thiết kế sân khấu chảy dài xuống toàn bộ sân vận động trung tâm, được liên kết xuyên suốt với hình tượng dòng suối chảy ngang qua sân vận động như dòng Nậm Thia (ngòi Thia) chảy dài từ trên thượng nguồn những dãy núi bao la, xuống tận vùng đồng bằng. 

Ê-kíp thực hiện chương trình tiết lộ: “Sân khấu biểu diễn của chương trình gồm 2 thành tố: sân khấu chính và sân khấu trung tâm dưới Sân vận động. Sân khấu chính với 3 cấp biểu diễn, lấy hình tượng chủ đạo là hình ảnh Quả Bầu Mẹ - tượng trưng cho ý nghĩa “Bầu ơi thương lấy bí cùng; Tuy rằng khác giống nhưng chung 1 giàn” để nói về một hình tượng đặc trưng của Tây Bắc, cũng là một trong những hình tượng gắn với tích Quả Bầu Tiên và cội nguồn của các dân tộc Việt Nam. Vắt ngang qua quả Bầu mẹ là hình tượng chiếc khăn Piêu thổ cẩm uốn lượn trên sân khấu, nối xuống dưới sàn và chạy quanh sân vận động được làm từ hiệu ứng LED matrix để khi là một con đường, khi lại trở thành dòng suối”.

Lễ Đón nhận Bằng của UNESCO ghi danh “Nghệ thuật Xòe Thái” là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại và “Lễ hội văn hóa Du lịch Mường Lò, Khám phá danh thắng Ruộng Bậc Thang Mù Cang Chải năm 2022” là cơ hội quý giá để quảng bá di sản văn hóa này với đông đảo du khách địa phương, trong nước và quốc tế; đồng thời đây cũng là dịp để khán giả hiểu hơn về nguồn gốc, cội nguồn di sản, sự phong phú đa dạng và những nét đẹp tinh hoa trong bộ môn nghệ thuật cộng đồng này. Sự kiện do Tỉnh Yên Bái phối hợp với các tỉnh Sơn La, Lai Châu, Điện Biên – 4 cộng đồng cùng có chung di sản này - thực hiện.

Chương trình nghệ thuật “Xòe Thái – Tinh hoa miền di sản” hứa hẹn mang đến một sự khác biệt, độc đáo, vừa khai thác được sức quyến rũ của nghệ thuật Xòe Thái, vừa tôn vinh giá trị văn hóa tinh hoa của đồng bào dân tộc Thái ở các vùng Tây Bắc trong dịp Xoè Thái được ghi danh vào danh sách của UNESCO./.