7 tỷ người dựa vào nhau cùng chung sống

• Dân số thế giới sẽ đạt 7 tỷ người
• Thế giới 7 tỷ người: Thách thức và cơ hội

Sự tăng trưởng này vừa tạo ra một cơ hội lớn, đồng thời cũng đem đến thách thức cho toàn cầu. Mặc dù tuổi thọ con người được kéo dài hơn và khoẻ mạnh hơn, các cặp vợ chồng trên thế giới đang lựa chọn có ít con hơn, nhưng vẫn còn nhiều sự bất bình đẳng rất lớn đang tồn tại.

Theo Quỹ Dân số LHQ (UNFPA), với tốc dộ tăng dân số như hiện nay, mỗi năm thế giới sẽ có thêm 78 triệu người - bằng dân số của Canada, Australia, Hy Lạp và Bồ Đào Nha cộng lại. Hầu như sự tăng trưởng dân số - cứ 100 người thì có tới 97 người - diễn ra tại các quốc gia kém phát triển và những quốc gia đang phải nỗ lực để có thể đáp ứng nhu cầu tối thiểu của người dân.

Trong vòng 12 năm qua, thế giới đã có thêm 1 tỷ người

Trong vòng 12 năm qua, thế giới đã có thêm 1 tỷ người, theo đó, khoảng cách giàu nghèo cũng gia tăng nhanh chóng. Và chưa bao giờ lại có nhiều người trở nên dễ bị tổn thương với các vấn đề như: mất an ninh lương thực, thiếu nước và thiên tai đến như vậy; còn các nước giàu có và các nước có thu nhập trung bình lại đang lo lắng về tỷ lệ sinh thấp, suy giảm dân số và già hoá dân số.

Tại các quốc gia nghèo nhất, mức sinh cao đã cản trở quá trình phát triển và duy trì đói nghèo liên miên, thế nên họ bị vướng vào “vòng luẩn quẩn”: nghèo đói – sinh đông con – nghèo đói…; trong khi tại các quốc gia giàu nhất, mức sinh thấp và tình trạng quá ít người tham gia vào thị trường lao động lại đang gây những quan ngại về triển vọng tăng trưởng kinh tế bền vững và khả năng bình ổn của hệ thống an sinh xã hội.

LHQ đã lấy ví dụ: Hiện nay dân số của Đức là 82 triệu người và của Ethiopia là 83 triệu. Tuy nhiên, tỷ lệ sinh hiện nay của Đức là 1,4 con/1 phụ nữ và Ethiopia là 4,6 con/1 phụ nữ. Đến năm 2050, dân số của Đức sẽ giảm xuống 75 triệu người, trong khi Ethiopia gần như sẽ tăng gấp đôi Đức – lên tới 145 triệu. Thế nên, bài toán cân bằng dân số sẽ không dành cho bất cứ một quốc gia nào.

Quy mô dân số lỷ lục này, theo nhiều nghĩa, có thể coi là một thành công của nhân loại. Tuy nhiên, không phải tất cả mọi người trong “ngôi nhà chung Trái đất” đều được hưởng lợi từ thành tựu này, cũng như nó không đồng nghĩa với chất lượng cuộc sống tốt hơn. Những khác biệt lớn vẫn tiếp tục tồn tại giữa các nước và trong nội bộ mỗi nước. Bất bình đẳng về quyền và cơ hội vẫn tồn tại giữa nam và nữ, trẻ em gái và trẻ em trai. Chính vì vậy, xây dựng lộ trình phát triển giúp “cân bằng” bình đẳng trong xã hội là công việc quan trọng hơn bao giờ hết.

Biểu đồ thể hiện các mốc dân số qua các năm từ 1804

Tuy nhiên, LHQ cho rằng, với 7 tỷ người, thế giới đang có cơ hội và trách nhiệm đầu tư vào 1,8 tỷ thanh niên và vị thành niên trong độ tuổi từ 10 – 24. Lứa tuổi này chiếm hơn 1/4 dân số thế giới và 90% số này hiện đang sinh sống ở các nước đang phát triển. Với các chính sách đúng đắn, sự đầu tư và hỗ trợ xã hội phù hợp, thanh thiếu niên có thể tận hưởng cuộc sống khoẻ mạnh hơn, không phải chịu cảnh đói nghèo, đồng thời góp phần cải thiện hoà bình và ổn định chính trị.

Tại Việt Nam, mức tăng trưởng dân số đã giảm đáng kể từ 1,7% trong giai đoạn 1989 – 1999 xuống còn 1,2% giai đoạn 1999 – 2000. Mặc dù tỷ suất sinh đã giảm dưới mức sinh thay thế, nhưng dân số nước ta sẽ tiếp tục tăng khoảng 9 triệu người trong vòng 10 năm tới, do đà tăng dân số vì mức sinh cao từ những thập kỷ trước. Tuy nhiên, vấn đề mất cân bằng giới tính khi sinh, già hóa dân số, tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản và tình dục cho thanh niên hiện đang là những vấn đề dân số nổi cộm cần được giải quyết.

Hiện quy mô dân số nước ta hiện nay là 87 triệu người, là nước đông dân thứ 13 trên thế giới. Tuy nhiên chất lượng dân số vẫn còn thấp, chỉ số phát triển con người đạt mức trung bình là 0,725 điểm, xếp thứ 116/182 nước tham gia xếp hạng. Các tố chất về tầm vóc, thể lực của người Việt Nam, đặc biệt là chiều cao, cân nặng, sức bền còn thấp xa so với nhiều nước trong khu vực.

Tuy nhiên, ông Bruce Campbell, Trưởng đại diện UNFPA cũng cho rằng, bên cạnh những khó khăn thì Việt Nam đang có thuận lợi, bởi lẽ Việt Nam đã bước vào thời kỳ cơ cấu dân số vàng với nhóm dân số trẻ nhất trong lịch sử của đất nước. Hiện nay nhóm dân số từ 10-24 tuổi chiếm gần 1/3 dân số cả nước.

“Trong khi thời kỳ dân số vàng tiếp tục duy trì, Việt Nam có cơ hội tận dụng nguồn nhân lực dồi dào này bằng việc đảm bảo cho mọi thanh niên có cơ hội được tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản, giáo dục và đào tạo. Điều này sẽ góp thanh niên chuẩn bị tốt hơn để có thể đóng góp đáng kể tăng trưởng và phát triển kinh tế, xã hội của đất nước”, ông Bruce Campbell nhấn mạnh.

Với thông điệp: “Thế giới 7 tỷ người - Dựa vào nhau cùng chung sống” được LHQ đưa ra trong ngày 31/10, chúng ta mong muốn, hành động của mỗi cá nhân hôm nay sẽ có tác động tới tất cả mọi người trong tương lai. Chúng ta có thể cùng nhau thay đổi và làm cho thế giới ngày trở nên tốt đẹp hơn./.