Bình ổn giá xăng dầu: Vẫn vướng nhiều thứ

Bên cạnh những tín hiệu mừng đối với giá cả hàng hoá sau Tết là nhiều mặt hàng, nhất là lương thực, thực phẩm có xu hướng giảm dần từ 10- 20% so với giáp Tết. Cộng thêm báo cáo của Bộ Tài chính thì năm nay hàng Việt đã chiếm từ 85 -95 % thị phần trong dịp Tết… Đây là cơ sở thuận lợi, tạo đà để cơ quan quản lý có điều kiện kiềm chế lạm phát ngay từ quí I năm nay theo đúng chủ trương của Chính phủ.

Tuy vậy, nhiều mặt hàng nhạy cảm đang đứng trước nguy cơ tăng giá. Xăng dầu là một ví dụ. Dư luận và cả chuyên gia kinh tế lo rằng giá xăng dầu có thể sẽ tăng trong tương lai gần? Câu hỏi đặt ra là xăng dầu nếu có tăng thì tăng thế nào? Khi đó, Quỹ bình ổn xăng dầu sẽ phát huy tác dụng ra sao?

Găm hàng chờ tăng giá

Trao đổi với phóng viên Đài TNVN chiều 10/2, ông Vương Thái Dũng, Phó Tổng Giám đốc Tổng công ty xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) – đơn vị đang chiếm gần 70% thị phần xăng dầu cả nước thừa nhận một thực tế là đã có những cửa hàng xăng dầu ngưng bán hàng vì tâm lý… chờ điều chỉnh giá.

Ông Vương Thái Dũng cũng thông báo một thực tế là giá xăng RON92 trên thị trường thế giới ngày 9/2 ở mức 105,2 USD/thùng và chênh lệch giữa giá cơ sở và giá bán đang là 2.000 đồng/lít. Còn nếu so sánh với giá bán trong khu vực thì xăng ở Việt Nam đang thấp hơn từ 4.000- 5.000 đồng/lít. Việc điều chỉnh giá bán xăng trong thời gian tới là khó tránh khỏi. Song, thời điểm nào tăng và tăng mức độ nào còn phải chờ xin ý kiến của các Bộ, ngành chức năng.

Tuy nhiên, xét về cung - cầu, Bộ Công thương và Petrolimex khẳng định hoàn toàn đủ nguồn để cung ứng xăng dầu cho nhu cầu tiêu dùng trong nước. Theo tính toán, năm 2010, tổng nhu cầu tiêu thụ của cả nước khoảng 12 triệu tấn/m3 xăng dầu. Một câu hỏi đặt ra là vậy chúng ta có thể bình ổn giá bán xăng dầu ở mức độ như thế nào?

Theo tính toán của ông Nguyễn Tiến Thoả, Cục trưởng Cục quản lý giá (Bộ Tài chính), nếu chỉ dựa vào tiền Quỹ bình ổn giá (có nguồn từ việc trích 300 đồng/lít của người tiêu dùng) thì không đủ sức để bù chênh lệch, bình ổn thị trường. Trong dịp Tết vừa qua, Quỹ bình ổn đã làm tốt vai trò bình ổn giá. Năm 2010, đã trích 4.400 tỷ đồng và đã sử dụng bình ổn giá 3.500 tỷ đồng,

Hiện nay, cơ quan quản lý không có quá nhiều sự lựa chọn. Một là, sử dụng Quỹ bình ổn để tiếp tục can thiệp vào giá. Hai là, sử dụng công cụ thuế và phí để hỗ trợ giá bán mới có thể bình ổn giá.

Chuyên gia kinh tế thị trường giá cả Ngô Trí Long phân tích: Giờ đây giá trong nước và thế giới đã thông nhau, chính vì thế không thể mãi để tình trạng giá trong nước và nước ngoài chênh nhau quá lớn. Cơ quan quản lý chỉ còn 2 cách để xử lý, đó là thuế và sự trợ giá của nhà nước (thông qua ngân sách hoặc quỹ bình ổn).

Sử dụng Quỹ bình ổn chưa… ổn?

Theo tính toán của Cục quản lý giá, Quỹ bình ổn năm 2010 có tổng thu là 4.400 tỷ đồng và đã sử dụng 3.505 tỷ đồng. Mức hụt tiền từ việc giảm thuế nhập khẩu xăng dầu so với barem thuế cho phép khoảng 7.000 tỷ đồng. Như vậy, tổng giá trị tiền dùng để bình ổn giá xăng dầu năm 2010 lên tới khoảng 10.000 tỷ đồng.

Để giữ giá xăng ổn định và không tăng trong dịp Tết nguyên đán, từ ngày 15/1/2011 chúng ta đã giảm thuế nhập khẩu xuống 0%, tương ứng mức hụt so với mức thuế lên đến 8.000 - 9.000 tỷ đồng. Giờ đây, trong lúc tình thế cấp bách thì chính Bộ Tài chính và Lãnh đạo Petrolimex lại không thống nhất đựoc cách tính Quỹ bình ổn.

Hiện thuế xăng dầu đã về 0% nên yếu tố cốt lõi để giữ giá xăng dầu là Quỹ bình ổn giá xăng dầu. Việc sắp tới giá xăng dầu có tăng hay không, tăng bao nhiêu… phần lớn phục thuộc vào số tiền còn lại của Quỹ. Tuy nhiên, cách trích, sử dụng Quỹ lại chưa có sự thống nhất giữa 2 đơn vị này.

Ông Vương Thái Dũng, Phó Tổng giám đốc Petrolimex cho rằng: “Chúng ta không nên vận hành theo cách đang làm là lúc nào cũng qui định trích Quỹ bình ổn giá. Chúng ta nên trích theo tỷ lệ bán của đầu mối. Nên trích Quỹ bình ổn theo qui định bao nhiêu phần trăm trên tổng doanh thu của từng doanh nghiệp. Đây là căn cứ để chúng ta dễ kiểm soát, dễ điều hành hơn”.

Bình ổn giá và kiềm chế tăng giá xăng, bên cạnh vai trò của Quỹ bình ổn, chính sách thuế, ngươi ta còn trông vào nguồn cung giá rẻ hơn từ Nhà máy lọc dầu Dung Quất. Song Petrolimex lại khẳng định, nguồn cung của Dung Quất chỉ bằng 1/6 tổng nguồn xăng dầu cần thiết. Tức là năm 2011 này, Pertrolimex dự kiến ký hợp đồng mua từ Nhà máy lọc dầu Dung Quất 2 triệu tấn/m3 xăng dầu trong tổng công xuất của nhà máy là 3 triệu tấn/m3, trong khi tổng nhu cầu của toàn xã hội cả năm vượt trên 12 triệu tấn/m3.

Điều quan trọng hơn là mua xăng dầu từ Nhà máy lọc dầu Dung Quất, theo ông Vương Thái Dũng, không rẻ hơn so với nhập khẩu vì nhà máy cũng bán với giá thị trường. Bình ổn và giữ giá bán xăng trong bối cảnh lạm phát xem là rất khó và vướng. Tình hình sẽ càng khó hơn cho việc điều hành vì than, điện, nước cũng đang… xin điều chỉnh tăng giá bán. Trong cái khó chung thì cơ quan quản lý sẽ phải cân nhắc thận trọng để tránh tác động tăng giá cộng hưởng./.