Doanh nghiệp - nhà nông: cần cái “bắt tay” bền chặt

Tạo động lực cho nông dân yên tâm sản xuất trước hết chính là đảm bảo được đầu ra và giá cả ổn định cho sản phẩm nông sản. Thực tế cho thấy,  để thực hiện mục tiêu này, nông dân không thể tự quyết định, mà cần có sự hỗ trợ phần nhiều từ doanh nghiệp. Thời gian qua, dù đã có nhiều mô hình liên kết, hợp tác được triển khai, nhưng nhìn chung, việc xây dựng một mối liên kết bền chặt giữa doanh nghiệp và nông dân vẫn cần thêm nhiều yếu tố.

80 nông dân trồng tiêu của xã Xuân Thọ (Xuân Lộc, Đồng Nai) vừa được Công ty TNHH Gia vị liên hiệp (Unispice) ở TP HCM mời tới họp bàn về cách mua bán trực tiếp giữa nhà máy - nông dân ngay trong vụ tiêu năm 2014. Kết quả, có tới gần 150 bà con đến dự. Con số này đủ để thấy sự quan tâm của người dân về một đầu ra ổn định cũng như một mối liên kết bền chặt với doanh nghiệp luôn là vấn đề cấp thiết.

Doanh nghiệp - nhà nông cần có sự phối hợp chặt chẽ (Ảnh: nongthonvietnam.com)

Từ trước đến nay, một nghịch lý vẫn tồn tại trong ngành nông nghiệp. Đó là nông dân- người đi đầu trong khâu sản xuất, nhưng lại xếp hàng cuối cùng trong bậc thang hưởng lợi từ chuỗi giá trị. Đầu ra bị thả nổi, mặc thương lái “điều hành giá cả” đã dẫn đến hậu quả: nông dân luôn trong vòng xoay “mất mùa được giá, được mùa mất giá”, còn doanh nghiệp lao đao vì không chủ động được nguồn nguyên liệu chế biến.

Lời giải cho bài toán trên dù hết sức rõ ràng là cần xây dựng mối liên kết chặt chẽ giữa doanh nghiệp và nhà nông, nhưng thực trạng “thiếu thốn” cả từ niềm tin đến minh bạch thông tin, đến mối ràng buộc pháp lý đã khiến lời giải ở thời điểm hiện tại vẫn chỉ nằm trên giấy!

Tây Nguyên hiện đang bước vào mùa khô. Cũng là lúc những cánh đồng mía vào vụ thu hoạch. Năm nào cũng vậy, trước mỗi mùa mía mới, các nhà máy đều ngồi vào bàn hội họp, đều giơ tay nhất trí cao "cùng cam kết giá mua mía đầu vụ", rằng "vùng nguyên liệu nhà máy nào đầu tư thì nhà máy khác không được xâm phạm"...

Thế nhưng, khi tan cuộc, về đến cơ sở thì mạnh ai nấy làm. Hễ giá đường tăng lên, thị trường hút hàng, ngay lập tức sẽ có nhà máy âm thầm "thả giá" cho thương lái vào tận vùng nguyên liệu của nhà máy khác đã đầu tư mua trộm. Nhà máy đã vậy, còn nông dân? Cũng noi theo doanh nghiệp phá vỡ hợp đồng. Tại nhiều vùng mía, nông dân có một lý lẽ rất đơn giản: hễ mía được giá thì đốn bán, bất kể hợp đồng hay không, bất kể mía non hay già!     

Làm thế nào để mối liên kết trực tiếp giữa doanh nghiệp và nông dân được thông suốt, bền chặt? Đây là một bài toán khó nhưng là cái đích phải đến, bởi chỗ dựa của doanh nghiệp là thương lái đang nảy sinh nhiều bất cập khi chất lượng sản phẩm bị coi nhẹ. Thực tế này đang khiến nhiều doanh nghiệp tính đến bài toán làm việc trực tiếp với nông dân, xây dựng vùng nguyên liệu tại chỗ. Sự chia sẻ lợi ích rõ ràng, sự minh bạch thông tin từ đầu đến cuối mô hình và cả một hợp đồng pháp lý ràng buộc chặt chẽ chính là điều kiện để có một kết cục tốt đẹp cho cả 2 phía.

Mô hình: “Đưa nông dân làm cổ đông của doanh nghiệp” do Công ty cổ phần Bảo vệ thực vật An Giang khởi xướng vừa qua được xem là một bước tiến mới, khẳng định nhu cầu, sự mong muốn liên kết của doanh nghiệp với nông dân. Xây dựng được mối quan hệ gắn kết trách nhiệm cùng nhau, chia sẻ lợi ích hài hòa và có tình cảm khắng khít chính là chỗ dựa vững chắc, là điều kiện tốt để tạo ra những sản phẩm chất lượng cao đáp ứng được mọi yêu cầu khắt khe của thị trường./.