49% người dân cho rằng phải hối lộ khi xin việc vào khu vực công

Chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh ở Việt Nam (gọi tắt theo tên tiếng Anh là PAPI) đã được công bố sáng nay (14/4) tại Hà Nội. Theo đó, đối với Đà Nẵng và thành phố Hồ Chí Minh, mức độ hài lòng chung của người dân đứng ổn định trong nhóm đầu bảng.

Các thành phố như Hà Nội, Hải Phòng và Cần Thơ đều đứng ở nửa dưới của bảng và cũng thuộc vào những địa phương bị sụt điểm khá nhiều. 

Chỉ số PAPI do Trung tâm Nghiên cứu Phát triển và Hỗ trợ Cộng đồng (CECODES) - Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phối hợp với Chương trình Phát triển Liên hiệp quốc (UNDP) thực hiện. 

Năm 2014, báo cáo PAPI được tổng hợp ý kiến từ 13.500 người dân ngẫu nhiên trên toàn quốc đối với 6 nội dung chính là: Tham gia của người dân ở cấp cơ sở; công khai, minh bạch; trách nhiệm giải trình với người dân; kiểm soát tham nhũng trong khu vực công; thủ tục hành chính công và cung ứng dịch vụ công. So với năm ngoái 2013, sự suy giảm rõ rệt hơn, xảy ra trong 5 lĩnh vực, trừ lĩnh vực cung ứng dịch vụ công.  

Một số lo ngại được PAPI đưa ra từ cách đây 4 năm dường như vẫn chưa được giải quyết. Trong đó, đối với một nửa số dân được hỏi đều bày tỏ lo lắng nhất hiện nay là chất lượng môi trường. Với một phần tư số người được hỏi thì tham nhũng là vấn đề nóng bỏng nhất trong xã hội. An toàn vệ sinh thực phẩm, tệ nạn ma tuý và tai nạn giao thông cũng là những vấn đề được người dân quan tâm và bày tỏ lo ngại.

So với mấy năm trước, tình hình tham nhũng vặt có chiều tăng nhẹ. 49% người dân cho rằng phải hối lộ khi xin việc vào khu vực công, 43% phải đưa phong bì để được chú ý hơn khi khám chữa bệnh, 33% cần “bôi trơn” khi đi làm giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, 30% phải đưa phong bì cho giáo viên để con em được quan tâm hơn. 

Đặc biệt, đại đa số người dân ở Hà Giang, Điện Biên, Khánh Hoà, Sóc Trăng cho rằng, có người thân quen là rất quan trọng nếu muốn được vào làm trong bộ máy chính quyền địa phương, ví dụ như những vị trí công an xã, cán bộ địa chính, hay giáo viên tiểu học. Đây là những minh chứng về mức độ phổ biến của hiện tượng “chạy chức chạy quyền” ở cấp chính quyền thấp nhất. Hệ luỵ của nó là bộ máy hành chính gạt ra ngoài những ứng viên có khả năng nhưng không quen biết, dẫn tới một đội ngũ công chức kém năng lực ở diện rộng.  

Một điểm đáng chú ý nữa là sự bất bình đẳng giữa các nhóm người khác nhau trong xã hội. Ở cùng một địa phương, người nghèo, người có học vấn thấp hơn và người thiểu số có xu hướng đánh giá chất lượng của dịch vụ công và các khía cạnh khác của quản trị thấp hơn. Điều này thể hiện có phân biệt đối xử qua học vấn hay thu nhập từ bộ máy công quyền.

So với năm ngoái, các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị, Vĩnh Long, Long An, Bà Rịa-Vũng Tàu vẫn giữ được vị trí trong nhóm đứng đầu. Đặc biệt Vĩnh Long và Quảng Trị đã có những tiến bộ đáng kể về điểm số. Ở phân khúc giữa, Quảng Ngãi và Bình Dương cũng được ghi nhận những cải thiện tốt. Ninh Bình, Cà Mau và Hà Nam là những tỉnh thuộc nhóm yếu nhất trong năm 2013, nhưng đã có những tiến bộ đáng kể trong năm 2014.

Ngược lại, Cần Thơ, Hà Giang, Khánh Hoà, Cao Bằng, Điện Biên là những địa phương có mức độ hài lòng chung của người dân suy giảm nhiều hơn so với 2013. Trong số những thành phố trung ương, Đà Nẵng và TP Hồ Chí Minh đứng ổn định ở nhóm đầu bảng. Hà Nội, Hải Phòng và Cần Thơ đều đứng ở nửa dưới của bảng và cũng thuộc vào những địa phương bị sụt điểm khá nhiều.

Tiến sĩ Phạm Thị Hồng, Phó Giám đốc Trung tâm bồi dưỡng cán bộ và Nghiên cứu khoa học Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cho rằng: Mặc dù chỉ số được triển khai những năm gần đây, nhưng đã có giá trị, ý nghĩa và hiệu quả thực tiễn, từ đó, giúp chính quyền địa phương theo dõi hiệu quả trong công tác quản lý, điều hành dịch vụ công, tìm kiếm những giải pháp nhằm giải quyết những vấn đề tồn tại ở mỗi địa phương.

Tiến sĩ Phạm Thị Hồng nói: “Đã có hơn 30 tỉnh, thành phố trên cả nước quan tâm phân tích, chỉ đạo các Sở, ban, ngành xây dựng kế hoạch hành động nhằm cải thiện chỉ số PAPI. Đây cũng là lĩnh vực mà Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đang phối hợp với Chính phủ tổ chức tích cực và toàn diện. Như việc thực hiện quy chế giám sát của mặt trận và các đoàn thể xã hội, đặc biệt là quy định Điều 9 của Hiến pháp năm 2013 (sửa đổi) về chức năng giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận tổ quốc Việt Nam”.

Báo cáo Chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh (PAPI) cho rằng, chính quyền địa phương cần tạo điệu kiện để tiếng nói và nguyện vọng của người dân được lắng nghe, đồng thời tạo cơ chế để người dân chủ động tham gia vào đời sống chính trị ở cơ sở.

Báo cáo cũng khuyến nghị tiếp tục thực hiện các biện pháp phòng ngăn ngừa tham nhũng nhằm cải thiện mức độ hài lòng của người dân về các chỉ số trong thời gian tới./.