Bộ GTVT đề xuất thả nổi phí đường cao tốc, mức phí liệu có “nhảy múa”?

Bộ GTVT đề xuất cơ quan này sẽ quy định mức phí sử dụng đường bộ tối đa với các tuyến đường do cơ quan này quản lý, địa phương quy định với tuyến đường địa phương. Đặc biệt, với đường cao tốc sẽ không quy định mức phí tối đa. Đây là một trong những nội dung mới được đưa vào Luật Giao thông đường bộ sửa đổi đang được Bộ GTVT lấy ý kiến.

Theo dự thảo này, phí bảo trì đường bộ vẫn thu trên đầu phương tiện nhưng chỉ áp dụng với đường bộ thông thường, còn đường cao tốc (hoặc đường vành đai đô thị đầu tư theo tiêu chuẩn cao tốc) sẽ thu phí riêng tại từng dự án.

 Quy định này khác luật hiện hành, khi phương tiện đã nộp phí bảo trì, các tuyến đường đầu tư bằng ngân sách Nhà nước (kể cả đường cao tốc) sẽ không thu phí như tuyến cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh-Trung Lương; các tuyến vành đai 3 Hà Nội, tuyến đường Võ Nguyên Giáp (đi sân bay Nội Bài, Hà Nội) dù đầu tư theo tiêu chuẩn cao tốc nhưng không thu phí…

Vì sao Bộ GTVT đề xuất thả nổi phí cao tốc

Theo dự thảo Luật Giao thông đường bộ (GTĐB) sửa đổi, Bộ trưởng Bộ GTVT sẽ được giao quy định mức phí tối đa dịch vụ sử dụng đường bộ đối với các dự án do Bộ quản lý; Chủ tịch UBND cấp tỉnh quy định giá tối đa với các dự án do địa phương quản lý, thay vì Bộ Tài chính quy định như luật hiện hành.

Đặc biệt, dự thảo Luật GTĐB lần này, Bộ GTVT đề xuất Nhà nước không quy định mức giá tối đa đối với các dự án đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc để kinh doanh.

“Với đường cao tốc, mức phí được quy định trong hợp đồng dự án, theo nguyên tắc bảo đảm lợi ích giữa nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án, người sử dụng, Nhà nước; Đồng thời, tạo điều kiện để nhà đầu tư thu hồi vốn và lợi nhuận. Trường hợp dự án có rủi ro, Nhà nước cho phép kéo dài thời gian thu, tăng mức thu và các hình thức chia sẻ rủi ro khác.”

Thông tin thêm về vấn đề này, ông Nguyễn Văn Huyện, Tổng cục trưởng Tổng cục Đường bộ Việt Nam cho biết, dự thảo quy định nguồn tài chính từ phí sử dụng đường bộ nộp ngân sách nhà nước bao gồm hai loại là phí sử dụng đường bộ thu trên đầu phương tiện và phí sử dụng đường bộ thu đối với phương tiện sử dụng đường bộ cao tốc, đường cấp cao, đường vành đai đô thị được xây dựng theo tiêu chuẩn đường cao tốc.

Lý giải về việc bổ sung nguồn phí sử dụng đường bộ trên đường cao tốc, ông Huyện cho biết, đường cao tốc với dịch vụ cao hơn, an toàn hơn, đường cao tốc có chi phí đầu tư, quản lý, bảo trì lớn hơn, được tổ chức khai thác chặt chẽ hơn so với đường bộ thông thường. Do đó cần phải có quy định khác biệt hơn so với đường bộ thông thường, trong đó có nội dung phí sử dụng đường bộ trên đường bộ cao tốc.

"Với quy định này sẽ đáp ứng một phần nhu cầu về vốn đầu tư, quản lý, bảo trì, khai thác đường cao tốc; đồng thời góp phần điều tiết giao thông, phát huy hiệu quả của dự án, bảo đảm công bằng đối với các phương tiện khi lưu thông trên các tuyến cao tốc nói chung do Nhà nước hoặc doanh nghiệp đầu tư. Mặt khác, người điều khiển phương tiện cơ giới đường bộ có sự lựa chọn khi sử dụng tuyến đường bộ cao tốc có tuyến đường bộ thông thường song hành", ông Huyện cho biết.

Về đề xuất bỏ mức phí trần trên cao tốc, ông Huyện cho biết, hiện nay mức phí trần từng tuyến cao tốc sẽ tùy thuộc vào phương án tổ chức tài chính xây dựng từ đầu, cũng không phải tự ý nhà đầu tư muốn tăng.

“Cao tốc là đường chất lượng cao, đường tốt, phương tiện đi vào sẽ phải trả tiền, nhưng nếu nhà đầu tư đưa ra mức giá cao quá, phương tiện sẽ không đi vào, giống như bán hàng giá đắt sẽ bán được ít. Nhiều nước trên thế giới đã bỏ việc quản lý mức trần phí cao tốc, thậm chí còn điều tiết mức phí theo giờ cao điểm và thấp điểm, như vậy mới hiệu quả", ông Huyện nói.

Chỉ nên áp dụng với tuyến đường song hành, có sự lựa chọn

Dưới góc độ doanh nghiệp, ông Bùi Văn Phương, Giám đốc Công ty Trách nhiệm hữu hạn vận tải Phương Thành (Hải Phòng) đưa ra ý kiến doanh nghiệp vận tải rất phản đối việc “thả nổi” mức phí trần cao tốc cho nhà đầu tư quyết định.

“Nhiều tuyến cao tốc hiện nay ép buộc xe kinh doanh vận tải phải đi vào như tuyến Pháp Vân-Cầu Giẽ, xe ôtô không được đi Quốc lộ 1 mà bắt buộc phải chạy vào cao tốc. Hơn nữa, nếu nhà đầu tư đường cao tốc tăng phí kéo theo các nhà đầu tư BOT đường quốc lộ cũng nhìn nhau mà tăng phí, lúc đó khó khăn đổ vào đầu doanh nghiệp và người dân,” ông Phương phân tích.

Cùng chung quan điểm, ông Nguyễn Văn Quyền, Chủ tịch Hiệp hội vận tải ôtô Việt Nam cho rằng việc thu phí với tất cả đường cao tốc chỉ nên áp dụng với tuyến đường có sự lựa chọn khác cho người dân.

Lý giải rõ hơn, theo ông Quyền, thực tế ở nước ta, người dân vẫn chưa có sự lựa chọn đường để đi, khi nhiều tuyến đường song song với đường cao tốc hiện nay đều thu phí. Do đó, Bộ GTVT không nên “thả nổi” mức phí với đường cao tốc.

Đưa ra kinh nghiệm với nhiều nước trên thế giới mức phí cao tốc được thả nổi, vị Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam chỉ ra nguyên nhân là do các tuyến đó đều có đường song song đầu tư bằng ngân sách Nhà nước và miễn phí cho người sử dụng.

“Người dân có quyền chọn đi đường miễn phí do Nhà nước đầu tư, với chất lượng có thể kém hơn, đường xa hơn, hoặc trả phí để đi đường cao tốc,” ông Quyền cho hay./.