Cách dùng thuốc hạ sốt cho trẻ nhỏ

Khi nào dùng thuốc hạ sốt?
Con bị sốt luôn luôn là nỗi lo lắng của các bậc cha mẹ/ người chăm sóc trẻ. Một số người thường cặp đo nhiệt độ cho con rồi thấy nếu trên 38,5 độ mới dùng thuốc hạ sốt. Một số khác khi thấy con mình rất khó cặp nhiệt độ nên sờ trán áng chừng thấy nóng, nghĩ rằng cần phải hạ sốt là cho dùng thuốc hạ sốt ngay. Bác sĩ cho rằng: Làm như cách thứ nhất là đúng. Vì nếu hạ sốt khi chưa đến ngưỡng cần, có thể gây hạ thân nhiệt, rất nguy hiểm. Hơn nữa, các thuốc hạ sốt đều ảnh hưởng tới chức năng gan nên cần dùng đúng chỉ định của bác sĩ; đặc biệt với trẻ đẻ non, suy dinh dưỡng, vàng da bệnh lý…

Một số loại thuốc hạ sốt thông dụng và tác dụng phụ
Trong danh mục các loại thuốc hạ sốt được sử dụng có 3 loại:

Thuốc Paracetamol (hay còn gọi là Acetaminophen) là loại thuốc hạ sốt khá an toàn và hiệu quả dành cho trẻ em được hầu hết các bác sĩ khuyên dùng.  Liều dùng thông thường là 10 - 15 mg/kg cân nặng. Khoảng cách giữa 2 liều dùng thông thường là mỗi 4 đến 6 giờ. Trong trường hợp trẻ bị suy thận, khoảng cách tối thiểu là 8 giờ. Cần lưu ý không nên dùng Paracetamol quá 75 mg/kg trong vòng 24 giờ. Có thể dùng cho trẻ bằng đường uống hoặc đặt hậu môn.

Thuốc Ibuprofen: có tác dụng hạ sốt mạnh và kéo dài thời gian hạ sốt hơn so với Paracetamol, tuy nhiên việc dùng Ibuprofen phải có chỉ định và sự theo dõi chặt chẽ của bác sĩ vì thuốc hạ sốt dạng này có RẤT NHIỀU TÁC DỤNG PHỤ.  Liều dùng thông thường là 7-10 mg/kg mỗi 6-8 giờ đường uống. Đặc biệt chú ý là thuốc này chống chỉ định dùng trong các trường hợp: trẻbị loét dạ dày, xuất huyết tiêu hóa, nghi ngờ hay bị sốt xuất huyết, có tiền sử dị ứngIbuprofen, Aspirin và thuốc chống viêm không steroid khác; trẻ bị hen, viêm phế quản co thắt, rối loạn chảy máu, bệnh tim mạch, suy gan hoặc suy thận.  Hạn chế sử dụng Ibuprofen cho trẻ em dưới 6 tháng tuổi.

Thuốc Aspirin có tác dụng hạ sốt và giảm đau. Liều dùng là 300-650 mg đường uống hoặc đặt hậu môn mỗi 4-6 giờ khi cần thiết, không quá 4 g/ngày. Thuốc này thường được bào chế dạng viên nén hoặc kẹo cao su (dạng nhai) hay thuốc đạn (đặt trự c tràng).

Thuốc thường dùng cho trẻ trên 18 tháng tuổi. Aspirin sẽ làm gia tăng nguy cơ mắc hội chứng Reye (hội chứng gây tổn thương não và gan cấp tính). Đây là một biến chứng rất nguy hiểm đối với trẻ, có thể dẫn đến tử vong khi sử dụng ở trẻ đang bị nhiễm vi rút như cúm, thủy đậu.

Thuốc hạ sốt theo đường đặt hậu môn và những tác dụng không mong muốn
Thông thường khi trẻ bị sốt phụ huynh nghĩ ngay đến thuốc hạ sốt đặt hậu môn để tránh ảnh hưởng trực tiếp đến dạ dày. Tuy nhiên, loại thuốc này cũng có những tác dụng phụ.

Thấy con gái 3 tuổi bị sốt, như thường lệ chị Thanh N. ở Hưng Yên liền mua ngay thuốc hạ sốt, và vì con rất khó uống thuốc nên chị mua thuốc hạ sốt dạng đặt hậu môn cho con. Bình thường chị chỉ đặt vài liều là cắt đứt cơn sốt nên lần này con bị sốt chị cũng không đưa đến cơ sở y tế vì sợ đông bệnh nhân, phải chờ đợi lâu lại sợ lây nhiễm Covid; chị đặt thuốc cho bé như mọi khi. 

Đặt thuốc đều đặn ngày 3 lần, cơn sốt giảm hẳn nhưng đến ngày thứ 2 thì cháu bị đi ngoài. Khi thấy con chưa hạ sốt lại thêm đi ngoài, chị vội vàng đưa con đi khám thì mới biết đấy là tác dụng phụ do lạm dụng thuốc hạ sốt đặt hậu môn. 

Ngay từ nhỏ bé Tuấn Đạt, 3 tuổi, con chị Hương ở Hoài Đức, Hà Nội đã không chịu uống thuốc. Cứ mỗi lần mẹ cho uống thuốc là bé lại khóc ngặt, nôn ói hết ra ngoài. Khi sốt, bé quấy, khóc, không uống được thuốc nên khó hạ cơn sốt nên bé càng khó chịu và quấy nhiều hơn khiến mẹ mệt con mệt. Không thể uống thuốc để hạ sốt, mẹ bé chuyển sang dùng thuốc đặt hậu môn cho con. Từ đó, mỗi lần bị sốt, bé Đạt lại được mẹ đặt thuốc. Trước đây cần đặt 1 - 2 lần là khỏi, thì bây giờ phải đặt mấy ngày liền mới cắt được cơn sốt.Lần sốt cao gần đây nhất, chị Hương đã phải dùng thuốc hàm lượng cao đặt cho con nhưng con vẫn sốt kèm theo đi ngoài ra máu. Đưa con đi viện khám, bác sĩ kết luận bé bị viêm trực tràng.

Thuốc hạ sốt đặt hậu môn có thể gây tiêu chảy do viêm đại tràng. Nếu đặt thuốc hậu môn cho trẻ vài ngày mà trẻ có triệu chứng đi ngoài thì cần dừng ngay, bởi đặt thuốc trong trạng thái trẻ đi ngoài, thuốc sẽ không có tác dụng do thuốc bị đào thải ngay ra ngoài; thậm chí còn có nguy cơ gây ngộ độc, kích thích tại chỗ.

Thuốc đặt hậu môn để hạ sốt chỉ nên dùng đối với trẻ nôn ói nhiều, đang co giật hoặc trẻ đang ngủ mà không muốn đánh thức trẻ dậy.  Tuy nhiên, hoàn toàn không nên lạm dụng thuốc đặt hậu môn vì có thể gây tác dụng phụ như ngộ độc do quá liều, kích thích tại chỗ, dùng lâu ngày có thể gây viêm trực tràng.

Đặc biệt, không dùng thuốc hạ sốt đặc hậu môn khi trẻ bị dị ứng paracetamol, có bệnh nặng ở gan, bị viêm hậu môn, chảy máu trực tràng, bị tiêu chảy.

Nên thay thế bằng đường uống càng sớm càng tốt.

Uống thuốc hạ sốt tốt hơn đặt hậu môn

Tâm lý chung, khi trẻ bị sốt các bậc cha mẹ liền mua ngay thuốc đặt hậu môn hạ sốt vì cho rằng uống thuốc sẽ hại dạ dày, hệ tiêu hóa. Tuy nhiên, thuốc đặt chưa hẳn đã là phương pháp an toàn, thậm chí lạm dụng thuốc còn kèm theo tác dụng phụ nguy hiểm.

Thân nhiệt ở trẻ em không cố định mà có thể thay đổi theo nhiệt độ môi trường. Khoảng thân nhiệt bình thường của trẻ từ 36,5 - 37,5 độ C. Khi thân nhiệt trên 37,5 độ C là trẻ có biểu hiện sốt và sốt cao khi nhiệt độ trên 38,5 độ C.

Cách đánh giá tác dụng của thuốc hạ sốt

Thông thường thuốc hạ sốt dùng đúng cách sẽ có tác dụng sau 15-30 phút kể từ khi uống.  Trong lúc đợi thuốc có tác dụng, có thể lau và chườm nước ấm cho trẻ.

Nếu sau 30 phút và đã lau lau và chườm nước ấm rồi nhưng trẻ vẫn còn sốt cao, nên đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám.

Một số lưu ý quan trọng

Không nên cho trẻ uống thêm thuốc hoặc vừa uống thuốc vừa đặt thuốc hạ sốt hậu môn vì sẽ gây quá liều, nguy hiểm cho trẻ.

Thuốc hạ sốt chỉ là thuốc điều trị triệu chứngsốt, không điều trị nguyên nhân. Do đó, nếu như trẻ sốt cao liên tục không hạ, hoặc sốt do nguyên nhân khác..., cha mẹ nên đưa trẻ đến cơ sở y tế để được khám xác định chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Cần đọc nhãn thuốc trước mỗi lần dùng. Bởi đơn giản là lượng thuốc cho bé uống có thể thay đổi theo thời gian, do bé đã lớn hơn hoặc là tăng cân so với trước.

Cần tham khảo các thành phần hoạt chất. Thành phần hoạt chất quyết định công dụng của thuốc đồng thời tránh dùng cùng hoạt chất với các tên thuốc khác nhau (biệt dược): Ví dụ, cả acetaminophen và ibuprofen đều có tác dụng làm giảm đau và hạ sốt. Biết được điều này nghĩa là bạn cần tránh cho bé dùng 2 loại thuốc mà có tác dụng tương tự.
Cần phân biệt liều cho bé và liều cho người lớn. Không bao giờ được dùng thuốc của người lớn để cho bé uống, ngay cả với số lượng nhỏ.

Hãy luôn tuân theo hướng dẫn liều lượng của thấy thuốc.

Không cho bé uống thuốc trong bóng tối. Các bé có thể phải uống thuốc vào ban đêm, cần đọc rõ nhãn thuốc và cho con uống đúng liều.
Hãy hỏi bác sĩ nếu bạn muốn bé uống nhiều hơn một loại thuốc. Nếu con của bạn bị ho và đau đầu, bạn có thể nghĩ bé cần dùng 2 loại thuốc, mỗi loại cho một bệnh. Nhưng nếu bạn cho bé uống cả 2 loại thuốc cùng lúc, nó có thể gây quá liều.

Không dùng aspirin cho bé dưới 18 tuổi. Aspirin có thể gây ra tình trạng hiếm, đe dọa tới tính mạng, gọi là hội chứng Reye.
Nếu bé bị cảm sốt trong một vài ngày mà không khá lên, hãy đưa bé đi khám ngay./.