Chuyên gia Liên Xô viết về "Điện Biên Phủ trên không"

“Chiến tranh Việt Nam là thế đó (1965 - 1973)” – cuốn sách ghi lại những hồi ức sống động của những chuyên gia Liên Xô – Nga về trận “Điện Biên Phủ trên không” của Việt Nam.

Lời đề tựa của cuốn sách thật giản dị: “Để tưởng nhớ các chuyên gia quân sự Xô Viết – các cựu chiến binh tại Việt Nam”, nhưng nó cũng hàm chứa ý nghĩa lớn “Có thể làm sách giáo khoa về chiến tranh yêu nước cho sinh viên”.

Cuốn sách "Chiến tranh Việt Nam là thế đó (1965-1973)" với bản tiếng Nga (xuất bản năm 2005) và bản tiếng Việt (XB năm 2008)

Nói về cuốn sách lịch sử này, Thượng tướng Anatoli Khiupenhen cho biết: “Chúng tôi quyết định ra cuốn sách để ghi lại hồi ức của những người từng có mặt tại Việt Nam, tham gia cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc của nhân dân Việt Nam. Chúng tôi không phải là nhà văn, nhà báo mà là những chiến sỹ, sỹ quan trong quân đội. Chúng tôi ghi lại những gì đã chứng kiến bằng ngôn ngữ của người lính”.  

Trong cuốn sách này, Thượng tướng Khiupenhen giữ vai trò cố vấn các vấn đề quân sự trong Hội đồng biên tập, đồng thời trực tiếp tham gia với bài viết “Giai đoạn kết thúc của cuộc chiến tranh trên không”.

Là người có mặt ở Việt Nam vào những ngày diễn ra trận “Điện Biên phủ trên không”, trong bài viết của mình, Thượng tướng Khiupenhen đã ghi lại chi tiết, tỉ mỉ những trận đánh, những chiến công của lực lượng phòng không – không quân Việt Nam trên bầu trời thủ đô Hà Nội những năm đó với sự hỗ trợ về kỹ thuật quân sự của các chuyên gia Liên Xô.

Thiếu tướng Pozedeev giới thiệu với phóng viên Đài TNVN về cuốn sách và bài viết của ông

Cuốn sách tập hợp 29 bài viết. Mỗi bài viết là những góc nhìn của mỗi sỹ quan, chuyên gia. Đấy là hồi ức, trải nghiệm sâu sắc, sống động.

Lời mở đầu của cuốn sách giới thiệu sơ lược cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của nhân dân Việt Nam, trong đó nhấn mạnh bối cảnh, tình thế của cuộc chiến đấu chống trả cuộc tấn công bằng đường không của Mỹ.

Những bài viết với những tựa đề khác nhau thể hiện rõ những khía cạnh đáng nhớ của cuộc chiến đầy gian khổ, khốc liệt nhưng cũng rất oai hùng, như: “Những hồi ức về cuộc chiến tranh Việt Nam” của Thiếu tướng Belov; “Khẩu đội chiến đấu của chúng tôi” của Thiếu tướng Canaev; “Cuộc chiến tranh Việt Nam qua sự đánh giá của người đã tham gia” của Đại tá Konacov; “Những năm tháng không thể nào quên” của nữ quân nhân Roxliacova…

Bài viết của Thiếu tướng Demsenko với tiêu đề “Đã có bao điều trải qua ở Việt Nam…” thể hiện sinh động những tình huống, những sự việc xảy ra trong khoảng thời gian từ tháng 3/1965 đến tháng 2/1966, khi ông cùng một số chuyên gia quân sự được cử sang Việt Nam. Đó là những buổi huấn luyện trước khi lên đường sang Việt Nam, những buổi gặp gỡ đầu tiên, trao đổi kinh nghiệm và huấn luyện sử dụng khí tài cho các chiến sỹ, sỹ quan quân đội Việt Nam…

Một số bức ảnh kỷ niệm của các chuyên gia Liên Xô được đăng trong cuốn sách

Rồi những câu chuyện khi giao lưu văn nghệ với đoàn văn công phòng không – không quân Việt Nam và người dân địa phương nơi đơn vị ông đóng quân… Tất cả vẫn đọng lại sâu sắc trong tâm trí viên sỹ quan chỉ huy khẩu đội bệ phóng, tiểu đoàn hỏa lực số 82 thuộc Trung đoàn Tên lửa Phòng không số 238 của Quân đội Nhân dân Việt Nam.

Cũng như thế, bài viết “300 ngày trên đất nước Việt Nam anh hùng” của đại tá Sozranov là một câu chuyện về công tác huấn luyện các khẩu đội chiến đấu cho Việt Nam.

Bài viết của ông có đoạn: “Tôi muốn nhận xét rằng, các sỹ quan, hạ sỹ quan Việt Nam rất chăm chỉ, được đào tạo không tồi trong việc sử dụng thực tế các bộ khí tài tên lửa phòng không. Họ thành thạo trong thao tác các công việc được quy định… Trong đội ngũ các sỹ quan Việt Nam có nhiều chuyên gia giỏi và thành thạo. Đa số họ đã học tại các trường quân sự ở Liên Xô”.

Kết thúc bài viết của mình, ông Sozranov đã viết: “Tôi còn lưu giữ những hồi ức tốt đẹp về Việt Nam, về tất cả những người công dân nước chúng ta đã có mặt trong những ngày gian khổ ấy bên cạnh dân tộc anh hùng ấy. Tôi hy vọng rằng quan hệ hữu nghị truyền thống ấy sẽ được gìn giữ”.

Các chuyên gia Liên Xô chụp ảnh kỷ niệm với Thủ tướng Phạm Văn Đồng (ảnh chụp lại từ cuốn sách)

Sau nhiệm kỳ công tác 300 ngày ở Việt Nam giữa thời kỳ khói lửa, Đại tá Sozranov, khi trở về Nga cũng tham gia giảng dạy tại Học viện Kỹ thuật Quân sự Nga. Trong những bài giảng của mình, hẳn ông có nhiều dịp để kể cho các thế hệ học sinh về những gì ông từng chứng kiến trong cuộc chiến tranh yêu nước của nhân dân Việt Nam.

Có mặt tại Việt Nam năm 1970 đến năm 1971 với nhiệm vụ phó trưởng đoàn chuyên gia phòng không phụ trách chính trị trong đoàn chuyên gia quân sự Liên Xô, trong bài viết “Thử lửa”, Thiếu tướng Anatoli Pozdeev đã ghi lại những ấn tượng sâu sắc về những buổi sinh hoạt chính trị để xây dựng và củng cố tinh thần sẵn sàng chiến đấu và quyết thắng trong toàn lực lượng phòng không không quân cả phía Việt Nam lẫn phía các chuyên gia quân sự Liên Xô. Ông cũng là ủy viên trong Hội đồng biên tập cuốn sách.

Nói về những người quan tâm và đón đọc cuốn sách này, Thiếu tướng Pozedeev cho biết: “Cuốn sách được các cựu chiến binh, giới trẻ quan tâm. Cuốn sách ra đời đáp ứng nhu cầu lớn của bạn đọc”.

Vào năm 2007, được sự đồng ý của các tác giả, cuốn sách đã được dịch ra tiếng Việt. Năm 2008, cuốn sách ra mắt bạn đọc Việt Nam với ấn phẩm của Nhà xuất bản Chính Trị Quốc gia./.