Đề phòng siêu bão có thể xảy ra trong năm nay

Mùa mưa năm nay kết thúc sớm đã gây thiếu hụt nước nghiêm trọng, gây khô hạn tại nhiều nơi. Trong khi đó, nhiệt độ của mùa hè năm nay cao hơn so với trung bình, nắng nóng nhiều hơn và diễn biến gay gắt hơn… xảy ra ở nhiều hơn, nhiều vùng trên cả nước, ảnh hưởng lớn đến đời sống, sản xuất, tính mạng, tài sản của nhân dân và sự phát triển của đất nước. 

Nhân Ngày truyền thống phòng, chống lụt, bão và giảm nhẹ thiên tai 22/05/2015, phóng viên VOV phỏng vấn ông Lê Thanh Hải, Phó Tổng Giám đốc Trung tâm khí tượng Thủy văn Quốc gia.

Dự báo mùa mưa bão năm nay có khoảng 9-10 cơn bão

Ông Lê Thanh Hải: Nổi bật trong tình hình thiên tai gần đây đó là hạn hán nghiêm trọng và ở một số nơi khốc liệt, như ở các tỉnh Nam Trung bộ, đặc biệt tỉnh Ninh Thuận. Hạn hán được ghi nhận khốc liệt nhất trong 30 năm trở lại đây. Tình trạng này có nguồn gốc từ năm 2014, mà chúng tôi đã đưa ra cảnh báo. Tức là năm 2014, mùa mưa ở đây kết thúc rất sớm, bão hoạt động ít và gây ra thiếu hụt lượng mưa từ 40 đến 50%. Chính vì thế mà các hồ chứa ở đây chứa được rất ít nước, nó làm cho mùa khô và hạn hán vẫn tiếp diễn cho đến hết tháng 7/2015. 

Đặc điểm thứ 2 là các đợt mua trái mùa ở Thừa Thiên -Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, chỉ trong vòng có 4 ngày từ 21 đến 24/3 có đợt mưa kỷ lục từ 300 đến 500 mm vào giữa mùa khô, gây thiệt hại lớn đối với hoa màu, đặc biệt là dưa hấu của bà con ở Quảng Ngãi. Trong tháng 5 này, lại xuất hiệt một loạt các trận dông, tố lốc, mưa đá kèm sấm sét đã gây thiệt hại cho các tỉnh vùng núi phía Bắc, Bắc Trung bộ, Trung Trung bộ, Tây Nguyên và Nam Trung bộ. Một số trận dông mạnh đã gây ra sét đánh, làm chết một số người. Một điểm nữa nắng nóng năm nay cũng đến sớm hơn và gay gắt hơn, với nhiệt độ cao hơn trung bình, từ tháng 3 đến tháng 5 là cao hơn 1 đến 3 độ C và đã ghi nhận các kỷ lục về nắng nóng ở miền tây Nghệ An, Thanh Hóa 40 đến 42 độ C. 

Mùa mưa năm nay lại đến muộn hơn 1 tháng so với mùa mưa năm ngoái. Năm ngoái, cuối tháng 4 đã có mưa rộng khắp ở Tây Nguyên, Nam bộ rồi, nhưng cho đến nay, sang cuối tháng 5, mưa chỉ là lác đác thôi và có lẽ sang đầu tháng 6 mới chính thức mùa mưa. Như vậy, tình hình thiên tai từ đầu năm đến giờ là khác thường và diễn biến khá phức tạp.

PV: Về kế hoạch hành động Quốc gia về Biến đổi khí hậu giai đoạn 2012-2020 tăng cường năng lực giám sát khí hậu, cảnh báo sớm thiên tai, việc đầu tư hệ thống quan trắc và dự báo khí tượng thủy văn đã thực hiện như thế nào, thưa ông?

Ông Lê Thanh Hải: Cùng với việc thực hiện kế hoạch hành động của quốc gia về biến đổi khí hậu, chúng tôi cũng đã thực hiện Chiến lược phát triển ngành khí tượng thủy văn đến năm 2020, thực hiện Luật Phòng chống thiên tai. Ngành khí tượng thủy văn, đặc biệt là Trung tâm Khí tượng thủy văn quốc gia đã và đang thiết lập hệ thống quan trắc. 

Cụ thể, chúng tôi vừa đưa vào hoạt động 18 trạm quan trắc hải văn ven biển và hải đảo, 334 trạm đo mưa, đo mặt tự động và các loại trạm thiết bị đo khí tượng tự động, thủy văn tự động đều đã được đưa vào để phục vụ. Ngoài ra việc thực hiện các quy trình, quy định, chúng tôi đã ban hành một loạt các quy trình, quy định để thực hiện Luật Phòng chống thiên tai. Cụ thể là 2 Quyết định số 44 và 46 của Thủ tướng Chính phủ về cấp độ rủi ro thiên tai và về quy định cảnh báo và dự báo các hiện tượng khí tượng thủy văn nguy hiểm.

Theo đó, hiện nay các cảnh báo của chúng tôi hướng đến các cảnh báo sớm và cảnh báo xa, các cơn bão chưa vào Biển Đông đã được theo dõi chặt chẽ và dự báo cực ngắn. Hiện nay tất cả các địa phương trên toàn quốc, các Đài Khí tượng thủy văn các tỉnh, Đài Khí tượng thủy văn các khu vực đã đưa ra các cảnh báo cực ngắn về các hiện tượng dông nguy hiểm, kèm theo giông tố lốc quét đã được chúng tôi đưa ra ngay từ tháng 4 và chúng tôi cũng nghiêm túc thực hiện các quy trình vận hành liên hồ chứa cả mùa lũ và mùa cạn của tất cả các hệ thống sông và để thực hiện việc thiết lập một hệ thống quan trắc để phục vụ công việc đang dần dần được đưa vào quy củ. Trong các bản tin dự báo, cảnh báo của chúng tôi hiện nay đã được phát sớm hơn 30 phút đến 1 tiếng đồng hồ trên các hệ thống thông tin đại chúng cũng như đưa ra các cảnh báo, dự báo sớm cho cộng đồng, cho các cơ quan chỉ đạo phòng chống thiên tai của tất cả các địa phương để sớm có những chỉ đạo kịp thời đối với tình hình thiên tai.

PV: Ông có cảnh báo gì về tình hình thiên tai, bão lũ năm 2015?

Ông Lê Thanh Hải: Dự báo cảnh báo tình tình thời tiết 2015, Trung tâm khí tượng thủy văn quốc gia đã đưa ra một dự báo mới nhất là hiện tượng El nino sẽ tiếp tục phát triển và mở rộng trong mùa hè, rồi kéo dài đến tận mùa thu năm 2015. Xác suất của Enino lên đến 70%. 

Như vậy, trong bối cảnh El nino chúng tôi có thể đưa ra mấy đặc điểm sau đây: Một là bão và áp thấp nhiệt đới năm nay cũng giống năm 2014, số lượng của nó ở mức ít hơn một chút so với trung bình và ảnh hưởng đến miền Nam cũng ít hơn. Chúng tôi dự kiến trên Biển Đông sẽ khoảng từ 9-10 cơn bão áp thấp nhiệt đới và ảnh hưởng đến Việt Nam từ 3-4 cơn. 

Điểm thứ hai, nhiệt độ của mùa hè năm nay sẽ cao hơn so với trung bình, nắng nóng nhiều hơn và diễn biến gay gắt hơn. 

Điểm thứ 3, mùa mưa năm nay dự báo sẽ đến muộn hơn và kết thúc sớm hơn. Vì thế lượng mưa sẽ tập trung trong một thời gian ngắn, tháng 6,7,8,9, chỉ trong vòng 4 tháng lượng mưa tập trung, lượng mưa được dự báo ít hơn một chút so với trung bình. 

Tuy nhiên, lượng mưa ít này sẽ không phản ánh được tình hình lũ lụt, lũ quét sạt lở đất sẽ kém gay gắt hơn. Lượng mưa tuy ít nhưng sẽ tập trung trong một thời gian ngắn. Như vậy nguy cơ lũ quét, sạt lở đất rất lớn và trong mấy ngày gần đây, từ hôm nay cho đến 2-3 ngày tới sẽ có đợt lũ tiểu mãn ở mức nhỏ và vừa đối với các tỉnh Bắc Bộ và Bắc Trung bộ. Còn lại tình hình lũ đối với hệ thống sông suối trên toàn quốc, ở Bắc Bộ phù hợp với quy luật, sẽ xảy ra vào tháng 7,8; ở hệ thống sông Mê Công và Cửu Long năm nay có lẽ ở mức vừa và sẽ xảy ra vào tháng 10. Còn các sông ở ven biển Trung bộ sẽ xảy ra trong khoảng tháng 9 đến tháng 12.

Tóm lại, trong năm 2015, thời tiết đang đứng trước những phức tạp do ảnh hưởng của hiện tượng El nino. Và trong những năm El nino, chúng ta phải đề phòng có thể bão ít, nhưng có thể có những cơn bão rất mạnh, thậm chí đến siêu bão và nó sẽ đổ bộ vào những khu vực ít bão, giống như năm 1997, đấy là những việc mà chúng ta cần phải hết sức đề phòng.

PV: Vâng, xin cảm ơn ông./.