Ai lo cho trẻ em khỏi tai họa đuối nước?

Theo thống kê, trên cả nước tính trung bình mỗi ngày có 8 trẻ em chết đuối (hay gọi là đuối nước), nếu tính cả năm con số này  xấp xỉ  3.000 trẻ chết đuối/năm. Con số này cao nhất khu vực Đông Nam Á và gấp 8 lần so với các nước có thu nhập cao. Điều đáng nói, tỷ lệ đuối nước chỉ đứng sau số người chết do tai nạn giao thông mỗi năm. Việc này đã tồn tại từ nhiều năm nay, đã có nhiều giải pháp nhưng chưa hiệu quả.

Nguyên nhân chủ yếu đó là do nhận thức về giáo dục thể chất của nhiều thế hệ còn rất hạn chế. Những năm gần đây, nhất là các thành phố lớn thay vì cần trang bị kỹ năng vận động cho con  trẻ như: chạy, bơi và chơi các môn thể thao khác để rèn luyện sức khỏe, đồng thời giúp trẻ có kỹ năng giảm thiểu tai nạn, nhất là đuối nước thì các bậc làm cha mẹ, các thầy cô, nhà trường chỉ quan tâm đến học văn hóa như: văn, toán, ngoại ngữ…

Ngành giáo dục chưa đưa môn bơi trở thành môn bắt buộc

Ở các nước tiên tiến, ngay như Singapore, trẻ được học bơi rất sớm từ 3-5 tuổi. Sự vận động sớm giúp cho trẻ vừa linh hoạt, khỏe mạnh, vừa phát triển toàn diện về trí tuệ và thể lực, vừa làm tăng khả năng thích nghi với môi trường sống. Đặc biệt, việc xã hội hóa công tác giáo dục thể chất luôn được Chính phủ Singapore quan tâm và tạo mọi điều kiện để các tổ chức, cá nhân có thể tham gia.

Ở các nước như Đức, Anh, Mỹ, Nhật… đối với học sinh, sinh viên hàng ngày họ luôn giành thời gian nhất định cho giáo dục thể chất, tập luyện. Riêng các ngày nghỉ, thứ 7, Chủ nhật thì tập nhiều và cường độ lớn hơn chứ không chú trọng học thêm văn hóa như ở ta.

- Một thực trạng cho thấy tầm vóc, thể lực hay kỹ năng vận động của học sinh Việt Nam là rất thấp bé so với các nước khác nhất là các nước tiên tiến trên thế giới.

Nguyên nhân thứ 2: là thiếu cơ sở vật chất và sai về cách làm.

- Hiện nay, ngành giáo dục chưa đưa các môn thể thao vào học bắt buộc, nhất là đối với môn bơi lội. Chính vì các trường học không có bể bơi, nhiều trường không có sân vận động, không có nhà tập thể chất; đội ngũ giáo viên thiếu hoặc không có, chính vì vậy học sinh, sinh viên nước ta vừa nhỏ bé, một số ít vận động có dinh dưỡng tốt thì bị mắc bệnh béo phì và tôi tin rằng ở nhiều trường học của nước ta từ trung học cơ sở, phổ thông trung học đến đại học có đến 1/2 là không biết bơi.

Thậm chí có những người làm trong lực lượng vũ trang, hoặc học xong đại học của nhiều ngành trong đó có cả ngành yêu cầu rất giỏi về bơi lội, nhưng do nhận thức và cách làm sai cộng với thiếu cơ sở vật chất, thiếu con người huấn luyện nên khi bị nạn vẫn không có kỹ năng thoát hiểm.

- Tai nạn xảy ra thì đáng tiếc, tai nạn có thể đến bất cứ ai, song nếu tất cả mọi người đều được trang bị kiến thức tối thiểu như bơi lội giỏi, các kỹ năng ứng biến với điều kiện bất lợi của thiên thiên và môi trường và có thể lực tốt thì không những cứu được mình khi bị tai nạn mà còn có thể cứu giúp được người khác khi bị hoạn nạn.

Tôi muốn nêu ra 2 ý kiến trên đây vì bản thân đã được nghe cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt nói từ những năm 2000: “Hàng năm cả nước có khoảng 2.000 trẻ em chết đuối rất tội nghiệp - ngành giáo dục và ngành thể thao phải làm sao để hạn chế tỉ lệ đuối nước cho học sinh”. Câu nói này luôn được suy nghĩ trong tâm trí của chúng tôi.

Những năm qua, công tác phát triển thể dục thể thao luôn được Đảng, Nhà nước quan tâm. Để đẩy mạnh công tác xã hội hóa thể dục thể thao, ngày 24/3/1994, Ban Bí thư Trung ương Đảng khoá VII đã ban hành Chỉ thị 36 về “công tác thể dục thể thao trong giai đoạn mới” trong đó nêu rõ: “Phát triển thể dục thể thao là trách nhiệm của cấp ủy đảng, chính quyền, các đoàn thể nhân dân và tổ chức xã hội, là nhiệm vụ của toàn xã hội, trong đó ngành TDTT giữ vai trò nòng cốt. Xã hội hóa tổ chức hoạt động thể dục thể thao dưới sự quản lý thống nhất của nhà nước”.

Cùng với Chỉ thị 36-CT/TW, Đảng đã ban hành nhiều Chỉ thị, Thông tư ­ và Nghị quyết về phát triển sự nghiệp thể dục thể thao trong đó nhấn mạnh đến công tác xã hội hóa thể dục thể thao; Quốc hội đã ban hành Luật thể dục, thể thao; Chính phủ đã ban hành nhiều Nghị định, Quyết định: “về chính sách khuyến khích xã hội hóa đối với các hoạt động trong lĩnh vực giáo dục, dạy nghề, y tế, văn hóa, thể thao, môi trường”, “về việc ngân sách nhà nước hỗ trợ cho các tổ chức chính trị-xã hội-nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội-nghề nghiệp đối với những hoạt động gắn với nhiệm vụ của Nhà nước”… Tuy nhiên, công tác này vẫn chưa được quan tâm đúng mức.

Một số giải pháp nhằm hạn chế tai nạn đuối nước:

- Một là cần thay đổi cách nghĩ của tất cả mọi người đối với giáo dục nói chung và giáo dục thể chất nói riêng. Để mỗi học sinh phát triển tốt về mọi mặt thì phải kết hợp giáo dục đạo đức nhân cách song song với việc học văn hóa được huấn luyện, giáo dục kỹ năng sống và thể chất như bơi, chạy nhảy, leo núi, cứu hộ, cấp cứu… mà các nước tiên tiến đã bắt buộc đưa vào trường học.

- Hai là trong điều kiện khó khăn về cơ sở vật chất, khó khăn về con người thì ngành giáo dục phải phối hợp với các ngành khác như thể thao, UBND các cấp, các tổ chức xã hội… một cách chặt chẽ, phải đưa bơi lội và một số môn khác vào học bắt buộc từ ngay khi học từ trung học cơ sở.

- Ba là Nhà nước cần quan tâm chỉ đạo về công tác giáo dục nói chung và giáo dục thể chất nói riêng thay vì trang bị cho trẻ sau này trở thành người bác sỹ hay phi công… thì phải trang bị cho trẻ đủ sức khỏe trí lực và đạo đức sau này sẵng sàng làm được nhiều nghề khác nhau. Tuy vậy, việc này nói thì dễ song thực hiện lại rất khó bởi ở những vùng nông thôn nhiều ao, hồ, sông, ngòi thì các gia đình luôn chủ động dạy cho các em bơi từ khi nhỏ; còn ở thành phố nhất là Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh nhiều nơi khu dân cư có từ 5.000-10.000 người sinh sống mà không có nổi một bể bơi thì trẻ em học bơi ở đâu? Quỹ đất giành cho thể thao ngày càng bị thu hẹp.

Chính vì vậy, bài toán quy hoạch về nơi ở phải gắn liền với điều kiện sống, bảo đảm dân sinh - phải quy trách nhiệm từ chính quyền cơ sở đến các cấp. Trong đó ngành giáo dục và ngành thể dục thể thao phải nâng cao vai trò quản lý Nhà nước trong lĩnh vực giáo dục thể chất, phải học thật, làm thật và cần sự ủng hộ của tất cả hệ thống chính trị, phải vận động tuyên truyền vai trò quan trọng và mọi người phải tự biết bảo đảm an toàn cuộc sống, có kỹ năng sống, cần có sự quan tâm của các nhà khoa học các doanh nghiệp, sự tư duy từ mỗi gia đình, phải hằn sâu vào trong suy nghĩ và giáo dục thể chất là văn hóa mọi người phải rèn luyện hằng ngày thì sẽ giảm được tai nạn đuối nước, tai nạn giao thông và các tai nạn khác.

Giải pháp trước mắt các cơ sở giáo dục, các địa phương có thể xây dựng bể bơi nhân tạo, hay còn gọi là bể bơi thông minh. Loại bể bơi này có thể di chuyển từ nơi này sang nơi khác, vừa tiết kiệm nhưng vẫn đạt hiệu quả trong công tác phổ cập bơi cho trẻ em.

Bên cạnh đó, chúng ta cần tận dụng các cơ sở vật chất sẵn có như: các trung tâm huấn luyện thể dục thể thao quốc gia, khu liên hợp thể thao quốc gia, các nhà thi đấu ở các tỉnh... ngoài việc đào tạo huấn luyện cho các vận động viên phải để cho người dân tập luyện hàng ngày.

Hàng năm đất nước mất đi gần 3.000 trẻ em vô tội, hàng chục nghìn người bị chết và bị thương do tai nạn giao thông, hệ quả để lại cho đất nước và cho các gia đình là quá lớn, bởi vậy cần ngay sự vào cuộc và chung tay của các cấp các ngành nhằm hạn chế những tai nạn thương tâm do đuối nước gây ra./.