Hà bá chực chờ ‘nuốt’ ngôi làng 300 tuổi

Trong 5 năm trở lại đây, dọc bờ sông Thạch Hãn (thôn Trung Yên, xã Triệu Độ, huyện Triệu Phong, Quảng Trị) đã xảy ra tình trạng sạt lở đất nghiêm trọng, làm ảnh hưởng đến việc sản xuất và đời sống sinh hoạt của bà con nhân dân.

Đặc biệt, trong những trận mưa lớn đầu tháng 9/2012, cùng với nạn khai thác cát trái phép, việc xây dựng hệ thống kè ở phía bờ phường Đông Lễ, TP Đông Hà làm đổi dòng nước sông Thạch Hãn, gây xâm thực nặng, hàng chục hộ dân ở thôn Trung Yên đang đứng trước miệng “hà bá”.

Được hình thành cách đây hơn 300 năm, làng Trung Yên, xã Triệu Độ, huyện Triệu Phong, Quảng Trị nằm nép mình bên dòng sông Thạch Hãn, quanh năm người dân tảo tần với việc đồng áng.

Trường học cũng đang nằm trong nguy cơ bị xâm thực

Khi người dân chưa hết lo thiếu thốn trong mùa giáp hạt, thì trong vòng chừng 5 năm trở lại đây, 90 hộ dân với hơn 400 nhân khẩu ở Trung Yên lại thấp thỏm lo âu trước sự xâm thực của nước sông Thạch Hãn.

“Tui sống ri là 75 tuổi, mấy chục năm lao động vất vả, chừ già rồi, đêm nằm ngủ không yên. Sợ lắm chú nờ. Sạt lở vô sát bên nhà, mất đất sản xuất chưa nói chừ nguy cơ mất nhà ở nữa thì không biết tính răng đây…”, ông Trương Tiếp, một bậc cao niên ở thôn Trung Yên lo lắng.

Người dân thôn Trung Yên đang hoang mang trước tình trạng sạt lở bờ sông

Điều đáng nói, hiện tượng sạt lở ở thôn Trung Yên xảy ra đã nhiều năm nay và đã làm mất nhiều đất canh tác, nhà ở, các công trình phúc lợi, nhưng các cơ quan chức năng ở tỉnh Quảng Trị vẫn chưa có biện pháp khắc phục hiệu quả. Lãnh đạo xã Triệu Độ và chính quyền thôn Trung Yên đã có nhiều tờ trình lên cấp trên và đề cập với các đại biểu Quốc hội, HĐND tỉnh Quảng Trị và huyện Triệu Phong.

Ông Trương Văn Dũng - Trưởng thôn Trung Yên cho biết: Độ dài sạt lở bờ sông ven làng hơn 1,5 km với độ sâu 10m, có nơi sâu 15m. Tính đến năm 2012, tình hình xâm thực từ bờ sông đã ăn sâu vào đất ở của làng hơn 30m, làm mất luôn 2 nhà ở, một sân bóng, một con đường, một cái giếng chung của làng, hơn 2 ha đất màu cùng hàng trăm bụi tre và cây lưu niên bị dòng nước cuốn xuống dòng sông.

“Nếu tình trạng này không sớm được khắc phục thì chỉ 3 mùa mưa lụt nữa, là làng tui có nguy cơ bị xóa trắng…”, ông Dũng nói.

Ông Trương Triều (60 tuổi) ở thôn Trung yên cho biết: “2 ha đất bị nước cuốn trôi nằm ở vùng Biền Mậu và Trằm Gò, nơi dân làng chúng tôi luân canh các loại cây hoa màu và công nghiệp ngắn ngày có giá trị cao. Hàng năm vùng đất này đem lại thu nhập cho làng chúng tôi trên 200 triệu đồng, chừ thì bị mất trắng luôn, nên việc thiếu đói của bà con tui là khó tránh khỏi….”.

Nhiều bụi tre lâu năm cũng đang chờ ngày xuống đáy dòng sông

Trước tình hình sạt lỡ đất bờ sông, nhiều hộ dân ở thôn Trung Yên đã bỏ nơi ở cũ để lên những vùng cao làm nhà, tuy nhiên việc làm nhà nơi ở mới cũng lắm nhiêu khê, khi không được cấp sổ đỏ thổ cư, không có hỗ trợ kinh phí làm nhà….

“Nhiều hộ khi làm nhà ở nơi khác lại để nguyên ngôi nhà cũ vì không có kinh phí để trả công di dời. Họ phải vay mượn nhiều nơi để làm nhà, chúng tôi chỉ biết động viên tinh thần họ mà thôi…”, ông Trương Văn Dũng - Trưởng thôn Trung Yên cho biết thêm.

Trao đổi với chúng tôi, ông Hồ Văn Hồng- Phó Chủ tịch UBND xã Triệu Độ (huyện Triệu Phong) cho biết, sở dĩ tình trạng sạt lở đất ở đây là do dự án xây kè ở phường Đông Lễ (TP Đông Hà) làm đổi dòng nước sông Thạch Hãn, nên khi lũ về nước đã xoáy mạnh vào bờ sông phía thôn Trung Yên. Mặt khác tình trạng khai thác cát trái phép ở khu vực này cũng đã làm đáy dòng sông bị rách toạc, phù sa từ thượng nguồn không bồi đắp kịp….

Để khắc phục tình trạng sạt lở này, xã chỉ biết vận động bà con di dời của cải, vật nuôi lên những vùng cao hơn để tránh nguy hiểm trong mùa mưa lũ. Còn vấn đề xây dựng kè thì xã sẽ không thực hiện được vì kinh phí vượt quá giới hạn của địa phương.

Nhiều ngôi nhà cũng phó mặc cho dòng nước

Cũng theo ông Hồng, trên địa bàn xã xảy ra nhiều điểm sạt lở đất bờ sông nghiêm trọng, trong đó thiệt hại nhiều nhất là ở thôn Trung Yên. Ngoài khối lượng đất canh tác, nhà cửa, cây cối bị nước cuốn trôi, hiện ở xã có nhiều công trình như: Trường học, đường giao thông nông thôn, đình làng, nhà thờ họ và cả mồ mả của bà con cũng có nguy cơ bị xâm thực.

Lãnh đạo xã Triệu Độ, chính quyền thôn Trung Yên rất cần sớm có sự quan tâm hỗ trợ của cấp trên để xây dựng hệ thống đê kè nhằm hạn chế tình trạng sạt lở đất và xâm thực của dòng nước, từng bước giúp bà con nhân dân ổn định cuộc sống và yên tâm sản xuất.

Được biết vừa qua, Chi cục Quản lý đê điều của tỉnh Quảng Trị và Phòng NN-PTNT huyện Triệu Phong có về nắm tình hình sạt lở ở Trung Yên. Mong rằng việc xây dựng hệ thống kè chống xói lở ở bờ sông thôn Trung Yên sớm được thực hiện, để ngôi làng hơn 300 tuổi này không mất đi trên bản đồ hành chính của Quảng Trị./.