Kết luận về sai phạm chuyển đổi rừng, giao dự án thủy điện ở Gia Lai

Trong đó, có nhiều sai phạm nghiêm trọng liên quan đến chuyển đổi rừng nghèo sang trồng cao su và phát triển thủy điện đã được chỉ rõ.

Hơn 31.000m³ gỗ “bốc hơi”

Theo kết luận số 2834/TB-TTCP ngày 19/11/2014 của Thanh tra Chính phủ, từ năm 2008 đến 2012, tỉnh Gia Lai đã tiến hành 2 đợt, giao hơn 35.000ha đất rừng cho 16 doanh nghiệp thuê đất để trồng cao su. Các mục tiêu đặt ra là sử dụng có hiệu quả nguồn tài nguyên đất, tạo công ăn việc làm, nâng cao đời sống cho đồng bào dân tộc thiểu số. Tuy nhiên, thực tế triển khai đã không đạt mục tiêu đề ra và để xảy ra nhiều sai phạm.

Chuyển đổi rừng nghèo sang trồng cao su tại huyện Chư Prông, tỉnh Gia Lai

Cụ thể, UBND tỉnh Gia Lai đã giao gần 5.000 ha đất ngoài quy hoạch cho 29 doanh nghiệp thuê để trồng cao su trong năm 2010 – 2011, vi phạm khoản 1, điều 31, Luật Đất đai 2003; UBND tỉnh ra hai thông báo, số 119 ngày 12/10/2007 và số 136 ngày 11/11/2009  thông báo diện tích, địa điểm cho các doanh nghiệp triển khai kế hoạch trồng cao su đến năm 2012 không căn cứ vào quy hoạch.

Cùng với đó, tỉnh Gia Lai đã buông lỏng quản lý rừng và lâm sản tận thu khi chuyển đổi rừng nghèo sang trồng cao su. Diện tích rừng khi giao đất trồng cao su thiếu hụt so với diện tích rừng khi lập và phê duyệt quy hoạch là hơn 1.000ha; số lượng gỗ tận thu năm 2008 thiếu hụt hơn 31.000m³ (thành tiền là gần 39 tỷ đồng) so với biên bản xác định khối lượng gỗ tận thu và giấy phép khai thác; việc bán gỗ tận thu cho chậm nộp không đúng khoảng 8,2tỷ đồng, dẫn đến nợ đọng khó đòi; việc chỉ định bán không qua đấu giá gần 500.000m³ gỗ trong năm 2010-2012 là trái quy định về bán đấu giá tài sản và gây thất thu ngân sách nhà nước.

Đồng thời, UBND tỉnh Gia Lai đặt ra cơ chế thu hồi đất để tạm giao cho các nhà đầu tư, sau khi nhà đầu tư tận thu lâm sản và trồng cao su mới ra quyết định cho thuê đất chính thức là trái với quy định tại Điều 15, Luật Đất đai 2003, dẫn đến diện tích đất cho thuê chính thức thấp hơn diện tích thu hồi. Phần chênh lệch không có người quản lý.

Mục tiêu quan trọng nhất là giải quyết việc làm, tạo thu nhập cho đồng bào dân tộc thiểu số đã không đạt được. Tỷ lệ đồng bào dân tộc thiểu số vào làm trong các dự án chuyển đổi rừng sang trồng cao su đạt rất thấp. Các doanh nghiệp sau khi thuê đất trồng cao su chưa thực hiện đúng cam kết về hỗ trợ đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng. Không dừng ở đó, tỉnh Gia Lai còn buông lỏng quản lý đất đai, để Công ty TNHH Cao su Chư Sê thỏa thuận đền bù đất sản xuất để lấy hơn 230 ha đất trồng cao su là trái với nội dung Thông tư 79/TT-NN của Bộ NN&PTNT, dẫn đến đồng bào dân tộc thiểu số không có đất sản xuất.

Kiến nghị thu hồi và loại bỏ 31 dự án thủy điện

Kết luận số 2834 ngày 19/11/2014 của Thanh tra Chính phủ cũng đã chỉ ra nhiều sai phạm liên quan đến phát triển thủy điện vừa và nhỏ trên địa bàn tỉnh Gia Lai. Đây là vấn đề được đông đảo người dân trên địa bàn tỉnh quan tâm, sau khi xảy ra hai sự cố vỡ đập thủy điện Ia Krêl 2, năm 2013 và 2014.

Đập thủy điện Ia Krêl 2 bị vỡ lần hai vào tháng 8/2014

Theo đó, có 16/28 dự án thủy điện vừa và nhỏ được chấp thuận đầu tư và cấp giấy chứng đầu tư, thẩm định dự án chưa đúng với quy hoạch được phê duyệt, dẫn đến phải điều chỉnh quy hoạch. Đặc biệt, có hiện tượng, vừa thi công vừa xin điều chỉnh quy hoạch, dẫn đến khó quản lý chất lượng công trình, tiềm ẩn gây hậu quả do chất lượng công trình không đảm bảo.

Từ năm 2005- 2012, Sở Công thương Gia Lai đã thẩm định và tham gia ý kiến thiết kế cơ sở 28 dự án thủy điện đều có nhận xét “Các dự án phù hợp với quy hoạch”. Tuy nhiên, kiểm tra 16 dự án thì có tới 14 dự án tăng công suất lắp máy, có 5 dự án thay đổi vị trí đập, 3 dự án vừa xây dựng vừa điều chỉnh quy hoạch.

Do không tuân thủ các quy định liên quan nên Gia Lai đã cấp giấy chứng nhận đầu tư cho nhiều nhà đầu tư không đủ năng lực kỹ thuật, tài chính, dẫn đến 16 dự án chậm tiến độ phải thu hồi, gây lãng phí.

Đến nay, tại tỉnh Gia Lai còn 33 dự án thủy điện thi công chậm tiến độ. Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ giao Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai ban hành quyết định thu hồi 14 dự án và loại khỏi quy hoạch 17 dự án./.