Mấy ngày nay, chị Nguyễn Thị Thương (ở Yên Thủy, Hòa Bình) rất phấn khởi khi 2 đứa con của chị, một cháu học cấp 3 tới đây cũng được miễn học phí. Gia đình 4 người, vốn chỉ trông chờ thu nhập lương giáo viên của chồng chị, nên chị Thương luôn phải tính toán từng đồng để kịp đóng các khoản thu đầu năm:

"Mỗi dịp đầu năm cũng có áp lực, bởi vì tiền sinh hoạt hàng ngày trong nhà, tiền đóng học cho con hay dồn lại một lúc, rồi còn nhiều việc phát sinh, nên là cũng áp lực đầu năm, mỗi năm học mới của gia đình tôi. Bây giờ, vào đầu năm sẽ không phải lo học phí nữa thì con cái có thể chuyên tâm học hành".

Anh Bùi Văn Hưởng (ở Văn Yên, Yen Bái) cũng có 3 con đang đi học, trong đó con trai đang học lớp 11. Với chính sách mới, từ năm học tới, cả 3 con của anh Hưởng đều được miễn học phí:

"Được miễn học phí thì không riêng gì gia đình tôi mà những người dân xung quanh có con em đi học rất vui mừng, vì được miễn học phí thì chúng tôi tập trung vào làm ăn kinh tế nhiều hơn, còn các cháu thì cũng yên tâm".

Một số phụ huynh cũng bày tỏ, việc miễn học phí sẽ góp phần giảm gánh nặng cho các gia đình đang có con trong độ tuổi đi học:

"Một cháu học cấp 3, một cháu học cấp 1, nói chung đầu năm ngoài học phí còn sách vở, các thứ, cũng tương đối nhiều, bây giờ được miễn học phí thì cũng gánh vác một phần kinh tế cho gia đình".

"Nhà nước hỗ trợ như thế thì cũng đỡ cho gia đình như nhà chị, vì có tận 3 đưa đang đi học, nó cũng đỡ".

"Khi thấy chính sách không thu tiền học phí của tất cả các con thì tự dưng mình là các phụ huynh cũng cảm thấy vui vẻ".

Một giáo viên ở trường THPT Hoài Đức A (Hà Nội) cho hay, đối với nhiều người, học phí chỉ là một khoản chi nhỏ, nhưng với những gia đình nghèo, người dân ở khu vực khó khăn, thì đây là chính sách đầy nhân văn, giúp họ vơi bớt lo âu, và yên tâm rằng, dù hoàn cảnh ra sao, con cái họ vẫn có cơ hội đến trường:

"Đây là việc làm rất nhân văn, giúp cho các con có điều kiện đến trường, không phải lo lắng tiền học phí, từ đó tạo sự công bằng trong giáo dục đối với toàn thể các đối tượng học sinh của nhà trường".

Theo ông Trần Thanh Đạm, Vụ trưởng Vụ Kế hoạch – Tài chính, Bộ Giáo dục và Đào tạo, để bù đắp số tiền thu từ học phí, Bộ đã tính toán, con số ước tính khoảng 30.000 tỷ đồng/năm. Tuy vậy, hiện, Nhà nước đã chi trả cho các đối tượng thuộc diện miễn học phí khoảng 14.000 tỷ đồng/năm, bởi vậy, việc bố trí thêm kinh phí để miễn toàn bộ học phí cho học sinh từ mầm non đến trung học đã được Bộ tính toán đầy đủ: "Với việc mở rộng đối tượng được miễn học phí, cụ thể đến thời điểm này là tiếp tục mở rộng đến tượng trẻ mầm non dưới 5 tuổi và học sinh THPT thì rất ý nghĩa, cả về kinh tế và tinh thần, không chỉ là gia đình học sinh ở địa bàn nông thông, miền núi, vùng sâu, vùng xa, mà cả các cơ quan quản lý giáo dục, các cơ sở giáo dục ở các địa bàn này".

Tuy vậy, một số ý kiến cũng băn khoăn, việc miễn học phí sẽ làm tăng ưu thế cho hệ thống giáo dục công lập, qua đó, cũng tăng áp lực cho học sinh khi thi vào lớp 10.

Về điều này, ông Nguyễn Đình Sơn, Hội tâm lý học Giáo dục Hà Nội cho biết: "Áp lực sẽ gia tăng lên trường công, bởi vì khi miễn học phí thì phụ huynh sẽ có xu hướng đưa con vào trường công để hưởng chính sách này. Điều đó hoàn toàn không sai, nhưng điều đó sẽ dẫn đến tình trạng, đó là sỹ số cao, giáo viên quá tải, ảnh hưởng đến chất lượng dạy và học".

Đồng tình quan điểm này, thầy giáo Nguyễn Đức Bình, Hiệu trưởng Trường liên cấp THCS, THPT Lương Thế Vinh (Hà Nội) cũng cho rằng, ngoài việc gia tăng áp lực khi thi vào trường công, việc miễn học phí cũng sẽ tác động – dù rất nhỏ, đến việc phân luồng học sinh sau trung học cơ sở, vì không ít phụ huynh sẽ cho con học hết bậc trung học mới tính đến việc học nghề, hướng nghiệp: "Vì vị thế của trường công với nhiều lợi thế, bây giờ lại có thêm lợi thế miễn học phí nữa thì nó cũng tạo áp lực. Thứ 2, khi miễn học phí thì rõ ràng nó cũng tác động đến việc phân luồng học sinh sau THCS. Vì khi lên THPT, học phí cũng được miễn giảm, thì các em vẫn muốn học tiếp lên".

Đến thời điểm này, ngoài một số nước ở châu Âu như Phần Lan, Thụy Điển… miễn học phí cho học sinh phổ thông, thì ở châu Á, Ấn Độ mới chỉ tài trợ học phí cho học sinh đến 14 tuổi. Còn tại Trung Quốc, chính sách giáo dục bắt buộc 9 năm ở Trung Quốc cho phép học sinh từ 6 tuổi trên toàn quốc được học miễn phí ở cả trường tiểu học (lớp 1 đến lớp 6) và THCS (lớp 7 đến lớp 9).

Học phí ảnh hưởng tới hầu hết các gia đình và là vấn đề dư luận xã hội quan tâm mỗi khi bắt đầu năm học mới, bởi vậy, việc miễn học phí đã khiến dư luận rất đồng tình, bởi sẽ góp phần giảm gánh nặng cho các gia đình. Tuy vậy, vẫn còn những điều cần tính đến khi việc miễn học phí được thực hiện, để đảm bảo đáp ứng nhu cầu của từng đối tượng học sinh.

 "Chuyện không chỉ là học phí"

Thông tin năm học 2025-2026, học sinh từ cấp học mầm non đến hết THPT được miễn học phí hoàn toàn đã làm nức lòng người dân cả nước. Bởi gần như mọi gia đình đều có con, em đang theo học các cấp học thuộc diện được miễn học phí. Do đó, chính sách miễn học phí cho học sinh được xem là một bước tiến quan trọng trong việc đảm bảo quyền tiếp cận giáo dục cho mọi đối tượng, đặc biệt là học sinh có hoàn cảnh khó khăn.

Tuy vậy, nếu nhìn vào các khoản thu của hệ thống trường công lập sẽ thấy, học phí chỉ chiếm một phần nhỏ trong các khoản thu của nhà trường, bởi ngoài học phí còn rất nhiều khoản thu khác, từ tiền nước uống, tiền vệ sinh, tiền thiết bị dụng cụ học tập, tiền ăn bán trú, tiền học STEM, tiền quỹ lớp… mà đó đều là những khoản thu gần như bắt buộc. Như vậy, với những gia đình có hoàn cảnh khó khăn, dù việc miễn học phí đã giúp họ giảm áp lực về kinh tế, song để con em được đến trường, họ vẫn còn rất nhiều gánh nặng từ các khoản thu của nhà trường.

Trong khi đó, giáo dục công lập, ở góc độ nào đó là để đảm bảo cho mọi đối tượng, kể cả học sinh nghèo có cơ hội học tập. Để đảm bảo quyền này, giúp xóa bỏ rào cản kinh tế, không phân biệt hoàn cảnh gia đình cần tính đến việc xóa bỏ các khoản thu chính thức và không chính thức mới có thể đảm bảo mọi học sinh đều có cơ hội tiếp cận giáo dục.

Có thể có ý kiến băn khoăn về việc thu các khoản thu ngoài học phí là để phục vụ chính các em học sinh và giúp nâng cao chất lượng học tập. Mỗi học sinh có nhu cầu và khả năng học tập khác nhau. Việc áp dụng một chính sách chung có thể không đáp ứng được nhu cầu đặc thù của những học sinh xuất sắc hoặc có nhu cầu học tập cao hơn. Tuy vậy, nếu tiếp cận ở góc độ đảm bảo quyền đến trường của trẻ em, thì việc đóng góp ở hệ thống trường công lập chỉ nên dựa trên sự tự nguyện, thậm chí sự hiến tặng của những gia đình có điều kiện, các nhà hảo tâm, để đảm bảo mọi trẻ em được đến trường, nhất là trường công lập. 

Đối với những gia đình có nhu cầu cao hơn, có thể chuyển sang trường tư – nơi có thể phục vụ các nhu cầu cao hơn của cả phụ huynh và học sinh. Khi đó, việc đóng góp các khoản thu dựa trên nhu cầu của các gia đình, thay vì chia bình quân, “bổ đầu” như áp dụng với trường công lập.

Thậm chí, với giáo viên, nếu có nhu cầu nâng cao thu nhập, họ cũng có thể chuyển sang dạy tại trường tư, thay vì dạy ở hệ thống công lập, thậm chí “lấy danh” ở trường chất lượng cao công lập để dạy thêm, thu phí.

Bởi vậy, để chính sách miễn học phí đạt hiệu quả và đáp ứng nhu cầu của tất cả học sinh, cần xem xét các yếu tố sau:

Thứ nhất, cần đa dạng hóa nguồn tài trợ cho giáo dục: Ngoài ngân sách nhà nước, cần khuyến khích sự tham gia của các doanh nghiệp và cộng đồng trong việc hỗ trợ tài chính cho giáo dục. Điều này giúp giảm áp lực ngân sách và đảm bảo nguồn lực cho việc nâng cao chất lượng giáo dục.

Thứ hai, phát triển chương trình giáo dục linh hoạt: Xây dựng các chương trình học tập phù hợp với nhu cầu và khả năng của từng nhóm học sinh, đặc biệt là những học sinh có nhu cầu học tập cao. Việc này có thể bao gồm các lớp học nâng cao, chương trình tài năng hoặc các hoạt động ngoại khóa, chuyên sâu, kể cả hệ thống trường tư phù hợp.

Đặc biệt, cần tăng cường đào tạo và đãi ngộ giáo viên. Đảm bảo chất lượng giáo dục phụ thuộc nhiều vào đội ngũ giáo viên. Bởi vậy, việc đảm bảo chính sách đãi ngộ hợp lý sẽ giúp thu hút và giữ chân những giáo viên giỏi, đáp ứng nhu cầu học tập chất lượng cao của học sinh.

Chính sách miễn học phí cho học sinh là một bước tiến quan trọng trong việc đảm bảo quyền tiếp cận giáo dục cho mọi đối tượng, đặc biệt là những học sinh có hoàn cảnh khó khăn. Tuy nhiên, để chính sách này thực sự hiệu quả và bền vững, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan, từ nhà nước, nhà trường đến cộng đồng và gia đình. Việc đảm bảo nguồn lực tài chính, nâng cao chất lượng giáo dục và đáp ứng nhu cầu đa dạng của học sinh sẽ là chìa khóa để chính sách này đạt được mục tiêu đề ra, góp phần đảm bảo nhu cầu học tập của tất cả các em trong độ tuổi đến trường.

Miễn học phí và niềm vui của những gia đình vùng cao tỉnh Bắc Kạn

VOV.VN - Chủ trương miễn học phí cho học sinh từ bậc học mầm non đến hết trung học phổ thông hệ công lập một lần nữa thể hiện sự quan tâm, chăm lo của Đảng, Nhà nước tới sự nghiệp giáo dục cũng như đời sống nhân dân. Chính sách này đã nhận được sự đồng thuận cao của người dân, nhất là đồng bào khu vực miền núi còn khó khăn trong phát triển kinh tế, xã hội.

Mỗi năm ngân sách chi thêm 30.000 tỷ đồng để miễn học phí cho toàn bộ học sinh

VOV.VN - Theo tính toán của Bộ GD-ĐT, ngân sách nhà nước cần chi khoảng 30.000 tỷ đồng mỗi năm học để thực hiện miễn học phí cho toàn bộ học sinh công lập từ bậc Mầm non đến Trung học phổ thông.

Phụ huynh vui mừng khi con được miễn học phí từ năm học 2025 - 2026

VOV.VN - Nhiều phụ huynh bày tỏ vui mừng với chính sách mới này, bởi sẽ góp phần giúp giảm bớt chi phí học tập của con em mình, đặc biệt là với các gia đình ở vùng nông thôn, miền núi...