Ngăn tình trạng xâm phạm danh thắng quốc gia ruộng bậc thang Sa Pa

Năm 2013, thắng cảnh ruộng bậc thang Sa Pa thuộc huyện Sa Pa, tỉnh Lào Cai được Bộ Văn hóa công nhận là di tích Quốc gia. Tuy nhiên, thời gian qua vẫn xảy ra tình trạng người dân xâm lấn làm nhà trên vùng di tích mà chính quyền địa phương đang phải vào cuộc quyết liệt để giải quyết, ngăn chặn. Đây là một trong những lỗ hổng do chồng chéo các quy định mà chưa có sinh kế cho người dân trong vùng di tích.

Một trong những công trình vi phạm.

Tả Van và Lao Chải là 2 xã có diện tích lớn nằm trong danh thắng ruộng bậc thang Sa Pa. Đây cũng là các địa phương có nhiều công trình xây dựng trái phép ngang nhiên tọa lạc trên khu danh thắng. Tình trạng này vừa phá vỡ cảnh quan vừa xâm hại trực tiếp vào danh thắng quốc gia cần được bảo vệ chặt chẽ. Nguyên nhân là do nhiều gia đình khi con tách hộ nhưng không có đất để làm nhà.

Ông Triệu Văn Phà ở xã Tả Van cho biết: "Trước thì chỉ có một gia đình, giờ nhà nào cũng sinh con đẻ cái rồi chúng lập gia đình nên phải làm nhà để ở. Chúng tôi cũng mong thành lập khu tái định cư mới cho dân, vì giờ có những 50 khẩu rồi không thể ở chỗ cũ được".

Theo thống kê của huyện đã có 190 trường hợp ở 3 xã  là Tả Van, Hầu Thào và Lao Chải xâm phạm danh thắng quốc gia ruộng bậc thang Sa Pa, chủ yếu là xây dựng nhà trái phép trên đất nông nghiệp và san gạt mặt bằng phá vỡ hiện trạng của đất. Một số công trình nhà nghỉ xây dựng trái phép trên nền ruộng bậc thang để làm du lịch.

Ông Lý Văn Hiển, Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Tả Van cho biết, ngoài lý do xây nhà cho con cái tách khẩu thì còn 2 nguyên nhân khác: "Nguyên nhân thứ hai là họ có thể cho thuê một căn nhà là sau một, hai tháng họ thu được số lợi nhuận bằng cả năm họ làm ruộng. Nguyên nhân thứ ba chúng tôi cũng xác định trong khoảng thời gian trước đây cũng có sự buông lỏng trong công tác quản lý của chính quyền. Có thể do sự bùng nổ lớn quá, lực lượng chức năng không kiểm soát được dẫn đến việc ngăn chặn, phát hiện, xử lý vi phạm chưa thực hiện được".

Trước thực trạng này, huyện Sa Pa đã siết chặt việc chuyển nhượng đất đai, cấp giấy phép xây dựng ở các xã thuộc phạm vi danh thắng, trước mắt là cưỡng chế, tháo dỡ các công trình xây dựng trái phép; xử phạt hành chính các công trình vi phạm trật tự xây dựng; kỷ luật, điều chuyển cán bộ xã vi phạm; rà soát phân loại các trường hợp vi phạm xử lý theo quy định nhưng cũng bảo đảm quyền lợi chính đáng cho người dân.

Công trình xây dựng trái phép trên nền ruộng bậc thang để làm du lịch.

Ông Lê Tân Phong, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân huyện Sa Pa cho biết: "Chúng tôi sẽ giải quyết dứt điểm đối với những trường hợp buộc phải tháo dỡ công trình là 50 trường hợp trong năm nay. Đối với các hộ khác thì khoanh vùng và quản lý nghiêm ngặt không để phát sinh những trường hợp mới. Song song với đó là rà soát lại toàn bộ cơ chế chính sách để đảm bảo tính đồng bộ để có cơ sở để quản lý danh thắng một cách bền vững nhưng đáp ứng được yêu cầu phát triển của xã hội và quyền lợi ích hợp pháp của người dân trong khu vực này".

Đến nay, huyện Sa Pa đã cưỡng chế, tháo dỡ được 15 công trình, lập biên bản xử phạt 175 trường hợp, đồng thời kỷ luật, chấn chỉnh trách nhiệm công vụ của cán bộ chủ chốt các xã nằm trong vùng di tích danh thắng.

Việc xử lý dứt điểm các công trình vi phạm, trả lại nguyên trạng cho danh thắng Ruộng bậc thang Sa Pa là điều cần thiết. Về lâu dài, để  khu danh thắng được bảo tồn bền vững cần có những cơ chế, chính sách đặc thù để người dân ổn định cuộc sống, phát triển kinh tế./.