Nghịch lý công nhân thất nghiệp không muốn nhận việc mới

Thất nghiệp nhưng chưa muốn nhận việc

Sau 14 năm làm công nhân ở Công ty Trách nhiệm hữu hạn Pouyuen Việt Nam, quận Bình Tân, TP.HCM, trong đợt cắt giảm lao động của công ty hồi tháng 5/2023, chị Lê Thị Bích Trâm, quê Sóc Trăng đã bị ngưng hợp đồng lao động. Để có thêm thu nhập, chị nhận gia công xếp túi nilon tại nhà với tiền công 250 đồng/túi, thu nhập hơn 100.000 đồng/ngày.

Chị Trâm cũng đã đi xin việc nhưng những công việc với mức lương mong muốn thì chị không được nhận, do quá 40 tuổi. Còn một số chỗ khác thì mức lương thấp hơn thu nhập cũ, nên chị nộp hồ sơ bảo hiểm thất nghiệp, rồi chờ để rút bảo hiểm xã hội một lần: “Em đang tính rút bảo hiểm một lần. Trước mắt, thì ở nhà để lo cho con đi học, chứ không có đi làm công ty nữa nên không cần đóng bảo hiểm. Trước đây, em vào làm công ty thì cũng nghĩ là để lương hưu chứ không nghĩ là sẽ rút bảo hiểm trước”.

Không chỉ riêng chị Bích Trâm mà nhiều công nhân khác cũng đang ở trong tình cảnh mất việc ở doanh nghiệp cũ, không đi tuyển dụng việc làm nơi khác mà chờ làm thủ tục nhận bảo hiểm thất nghiệp, chờ rút bảo hiểm xã hội một lần.

Mặc dù có nhiều sàn giao dịch việc làm mở ra, nhưng người lao động cũng chưa tìm được việc phù hợp. Chị Trần Thị Hà, 39 tuổi, từng là công nhân Công ty TNHH PouYuen Việt Nam tham gia sàn giao dịch việc làm ở quận Bình Tân cho biết: “Công việc lao động phổ thông là tôi đều làm được hết, nhưng giờ chỉ có kẹt là đang hưởng bảo hiểm thất nghiệp thôi. Tôi cũng đang muốn tìm một công việc phù hợp nhưng mà do đang nhận bảo hiểm thất nghiệp cho nên chưa có công ty nào phù hợp. Tại vì tất cả các công ty đều phải đóng bảo hiểm sau ký hợp đồng một tháng”.

Cuối tháng 11 vừa qua, Trung tâm Dịch vụ việc làm TP.HCM phối hợp 13 tỉnh thành Đồng bằng sông Cửu Long tổ chức sàn việc làm liên kết vùng, vừa trực tiếp vừa trực tuyến. Các đơn vị đã phối hợp mời nhiều người lao động đang hưởng trợ cấp thất nghiệp, các doanh nghiệp đơn vị cung cấp nguồn nhân lực… tham dự, thậm chí trang bị một phòng máy tính để kết nối trực tuyến người lao động và các doanh nghiệp. Nhưng số lượng người thất nghiệp đến tìm việc trực tiếp hoặc tham gia ứng tuyển từ xa rất ít.

Nhiều đơn vị doanh nghiệp chủ động tiếp cận các ứng viên nhưng đều nhận câu trả lời là chỉ đến nhận tiền bảo hiểm chứ chưa có nhu cầu tìm việc.

Ông Trần Quốc Bảo, Phó Giám đốc Trung tâm Dịch vụ việc làm tỉnh Long An cho biết, khi Công ty TNHH Pouyuen Việt Nam ở TP.HCM cắt giảm 5.700 lao động hồi tháng 5/2023, có đến 35% công nhân là người địa phương. Ngay sau khi tiếp nhận danh sách từ Trung tâm Dịch vụ việc làm TP.HCM, Long An chủ động đến các công ty trên địa bàn có nhu cầu tuyển dụng công nhân để giới thiệu cho người lao động, nhưng tỉ lệ thành công cũng thấp.

“Qua nắm bắt thì trong số người sau khi cắt giảm, đa phần là lao động chọn hưởng bảo hiểm thất nghiệp. Có rất ít người quay trở lại thị trường lao động. Nhìn chung thì những người lao động này đã đạt điều kiện đóng bảo hiểm thất nghiệp trên 144 tháng hết rồi nên họ muốn hưởng hết trợ cấp thất nghiệp rồi mới tính tiếp”, ông Bảo nói.

Thách thức cho kết nối cung - cầu

Trong khi công nhân thất nghiệp chưa muốn tiếp nhận một công việc mới lâu dài, thì doanh nghiệp lại đang cần người lao động. Công ty cổ phần Thực phẩm Cholimex, huyện Bình Chánh, TP.HCM thường xuyên tuyển các vị trí chuyên môn và đang cần tuyển hàng trăm lao động phổ thông để đáp ứng nhu cầu sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên, công ty cũng không dễ dàng trong việc tuyển dụng người lao động.

Bà Lê Thị Kim Liên, bộ phận nhân sự của Cholimex chia sẻ: “Hiện nay, ở các khu công nghiệp ở địa phương cũng nhiều nên người lao động chuộng xu hướng là làm việc gần nhà để đỡ tốn những chi phí khi ở thành phố. Cho nên nhu cầu mà họ chuyển hướng về quê để làm việc khá cao. Bên cạnh đó, ngành nghề mà họ chọn thì cũng đơn giản hơn, ví dụ như là may mặc hoặc giày da, điện tử”.

Trước đó, tháng 5/2023, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội TP.HCM thực hiện khảo sát 2.429 người trong tổng số lao động bị cắt giảm thì có hơn 50% muốn trở về quê, gần 33% không có nhu cầu tư vấn giới thiệu việc làm và học nghề, khoảng 4% có nhu cầu học nghề và tìm kiếm việc làm, 12% có nhu cầu tìm việc làm...

Theo bà Nguyễn Văn Hạnh Thục, Giám đốc Trung tâm Dịch vụ việc làm TP.HCM, người nhận trợ cấp thất nghiệp chưa quay lại làm việc có nhiều lý do và điều này cũng là thách thức đối với công tác kết nối việc làm tại TP.HCM. Để cung- cầu gặp nhau, trước các phiên/sàn giao dịch việc làm, Trung tâm triển khai nhiều hoạt động quảng bá.

“Thứ nhất là thông báo về các phòng lao động thương binh và xã hội các quận huyện. Thứ 2 là đối tượng người lao động đang hưởng trợ cấp thất nghiệp muốn tìm việc, nhóm thứ 3 là các em sinh viên tốt nghiệp ở các trường cao đẳng nghề”, bà Thục cho biết.

Vừa qua, khi góp ý về Dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi), nhiều ý kiến của các đơn vị chức năng cho rằng nên hạn chế các đối tượng nhận trợ cấp thất nghiệp, nhất là đối với người lao động không phải thật sự bị mất việc.

Theo quy định hiện nay, nếu người lao động bị chấm dứt hưởng trợ cấp thất nghiệp vì lý do 2 lần từ chối nhận việc làm do trung tâm dịch vụ việc làm nơi đang hưởng trợ cấp thất nghiệp giới thiệu mà không có lý do chính đáng, thì sẽ không được bảo lưu thời gian còn lại để được hưởng Bảo hiểm thất nghiệp. Do đó, cần có phương án tư vấn cho đối tượng sắp hết thời gian hưởng bảo hiểm thất nghiệp.