Người tâm thần gây án: Nguồn nguy hiểm cao độ trong xã hội

Thời gian gần đây, tình trạng người tâm thần gây án, thậm chí giết người khiến dư luận hết sức hoang mang, lo ngại. Tại nghị trường kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XIII, đại biểu Lê Thị Nga (đoàn Thái Nguyên), Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội đã có phân tích nhận được sự đồng thuận của dư luận.

Trong đó, bà Lê Thị Nga khẳng định những vụ thảm án, giết người dã man như đã xảy ra có nguyên nhân từ việc một lượng đáng kể người bị rối loạn tâm thần, người bị bệnh tâm thần, người loạn thần do sử dụng ma túy đá ở ngoài xã hội không được phát hiện, quản lý, chữa trị kịp thời.

Vụ bà Nguyễn Thị Vân bị tâm thần ngày 7/8/2015 đã vào Bệnh viện Vĩnh Long dùng dao bầu đâm xuyên sọ bé sơ sinh là một ví dụ cụ thể.

Người tâm thần là nguồn nguy hiểm cao độ

Trao đổi với phóng viên VOV.VN về vấn đề này, đại biểu Trịnh Thị Thanh Bình (đoàn Bến Tre), Thẩm phán, Chánh án Tòa án nhân nhân tỉnh Bến Tre, Ủy viên Ủy ban Tư pháp của Quốc hội cho biết, xã hội cần quan tâm hơn tới những người bị tâm thần. Bởi họ có thể đi lang thang và gia đình, xã hội không kiểm soát được. Trong một trường hợp bất thường, họ sẽ có hành động gây hậu quả nặng nề cho người khác, trong đó có cả trẻ sơ sinh như trường hợp ở Vĩnh Long.

Đại biểu Quốc hội Trịnh Thị Thanh Bình

Bà Trịnh Thị Thanh Bình khẳng định: “Nếu nói về án thì không phải án, bởi có xử lý được đâu? Họ là những người mất năng lực hành vi dân sự. Theo quy định của pháp luật hành chính cũng như hình sự, thì họ được miễn trách nhiệm, không xử lý. Bởi vì xử lý những đối tượng này không có tác dụng gì cả. Có những vụ họ gây án giết người, thậm chí giết nhiều người cũng không xử lý được. Cho nên phải coi họ như nguồn nguy hiểm cao độ và có sự quản lý”.

Theo bà Thanh Bình, việc quản lý có sự hỗ trợ từ gia đình khi phát hiện người có diễn biến tâm lý không bình thường là rất quan trọng. Trên thực tế có trường hợp người điên, người tâm thần; nhất là người ở dạng tâm thần phân liệt, hoang tưởng, tức là có những lúc tỉnh táo, nhưng có những lúc lại mất kiểm soát hành vi. Những người như thế rất khó kiểm soát.

“Thực tiễn làm án, chúng tôi đã gặp trường hợp người gây ra sự việc khi đi giám định mà không có năng lực hành vi, thì phải miễn truy cứu trách nhiệm hình sự. Có những trường hợp trong quá trình giám định rất khó, bởi họ ở dạng tâm thần phân liệt. Có thời gian họ tỉnh táo hoàn toàn, nhưng có thời thời điểm không kiểm soát được hành vi” – đại biểu Thanh Bình chia sẻ.

Giám định một trường hợp tâm thần không dễ

Thẩm phán, Chánh án Tòa án nhân nhân tỉnh Bến Tre cho biết, nếu phát hiện người có dấu hiệu tâm thần sống trong gia đình, cộng đồng hoặc trong một cơ quan tổ chức nào đó, thì phải làm thủ tục để đưa họ đi kiểm tra ngay. Tuy nhiên, bà Trịnh Thị Thanh Bình cũng nêu những bất cập trong công tác giám định hiện nay.

Bà Nguyễn Thị Vân bị tâm thần, là người dùng dao đâm xuyên sọ bé sơ sinh ở Vĩnh Long

Trước đây, việc giám định tâm thần được giao cho hội đồng giám định pháp y tâm thần ở cấp tỉnh. Còn hiện nay, để tránh trường hợp lợi dụng chuyện giám định để trốn tránh trách nhiệm pháp lý, cũng như đảm bảo điều kiện phương tiện giám định, hướng dẫn mới là phải tập trung về cơ sở hoặc các trung tâm giám định Trung ương.

Đại biểu phân tích: Quy định mới có tính tích cực là độ chính xác, tính nghiệp vụ của kết quả giám định cao hơn, khách quan hơn; nhưng đi lại, chi phí để chờ đợi giám định sẽ lâu hơn. Một người muốn xác định được có ở trong tình trạng tâm thần hay không phải có quá trình nuôi giữ, theo dõi hành vi trong một thời gian nhất định, có thể 10 – 15 ngày; thậm chí có những trường hợp cần nhiều thời gian hơn để đánh giá hành vi, sau đó mới có thể kết luận có bệnh hay không.

Trong khi đó, hầu hết những gia đình có người tâm thần đều nghèo, kiệt quệ vì thuốc thang, chữa chạy bệnh. Do đó nhiều người không có khả năng, điều kiện để đưa người bệnh đi giám định.

“Tôi nghĩ ở đây nếu có quy định cụ thể hơn, mang tính đảm bảo an toàn cho xã hội, thì nên tạo điều kiện cho các gia đình ứng trước kinh phí, hoặc có sự hỗ trợ ngay từ đầu cho gia đình có người có đối tượng đó. Nếu bản thân gia đình không có điều kiện, khả năng đưa đi thì chính quyền, các tổ chức có thể đứng ra hỗ trợ, lo đi lại, ăn ở và chi phí giám định. Điều đảm bảo quyền lợi, nghĩa vụ cho người bị tâm thần, đồng thời có giải pháp để phòng ngừa để tránh họ gây ra những hậu quả nguy hiểm cho xã hội” – đại biểu Trịnh Thị Thanh Bình đề xuất./.