Nhận bảo hiểm xã hội một lần – được ít, mất nhiều

Trong đó, tại TPHCM, chỉ trong năm 2020 đã có gần 112.000 người rút bảo hiểm một lần. Cơ quan BHXH TPHCM cho rằng: đây là vấn đề đáng lo ngại, ảnh hưởng đến sự ổn định cuộc sống về sau của người lao động. Do vậy, cùng với việc sửa đổi, bổ sung chính sách bảo hiểm phù hợp, thì việc nâng cao nhận thức cho người lao động hiểu rõ hơn về ý nghĩa và lợi ích của chính sách bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp là việc làm cần thiết.

Chị Nguyễn Thị Lý, ngụ tại huyện Nhà Bè, TP HCM đã đi làm và đóng BHXH được 9 năm. Nhưng do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19 nên mấy tháng nay không có việc làm. Cuộc sống khó khăn lại thêm mang bầu nghỉ thai sản nên chị vẫn quyết định nhận lấy số tiền ít ỏi để về trang trải cuộc sống. Cho dù, đã được cán bộ cơ quan BHXH huyện Nhà Bè phân tích về những lợi ích của việc tham gia BHXH cũng như sự thiệt thòi nếu rút BHXH một lần.

“Tại vì tình hình dịch nên kinh tế khó khăn, mà tôi thì lại sinh em bé nên muốn nhận BHXH một lần để phụ giúp về kinh tế. Con nhỏ không ai giữ thì mình cũng nghỉ làm ở nhà giữ con luôn. Theo tình hình mà dịch đỡ hơn, gia đình có kinh tế hơn thì mình cũng muốn tham gia BHXH tự nguyện để về già có đồng hương hưu cho đỡ phiền đến con cháu” - chị Lý nói.

Chị Lý là một trong hàng ngàn người lao động tại TPHCM vì hoàn cảnh khó khăn, muốn giải quyết vấn đề kinh tế trước mặt mà ra khỏi hệ thống BHXH. Thậm chí có nhiều người đã tham gia tham gia BHXH được 17,5 năm như chị Đặng Trúc Thy, công nhân may mặc tại Khu chế xuất Linh Trung 2, TP Thủ Đức; hay anh Lê Minh Đồng, công tác tại một doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, Khu công nghệ Cao TPHCM chỉ còn 1 năm nữa là đến thời hạn nhận lương hưu nhưng vẫn làm thủ tục rút tiền BHXH một lần.

Theo thống kê của BHXH Việt Nam, trong giai đoạn 2014 - 2020, cơ quan BHXH đã giải quyết chi trả cho khoảng 4,5 triệu người hưởng BHXH một lần. Bình quân mỗi năm có hơn 600.000 người hưởng BHXH một lần, tương đương số người tham gia mới hằng năm. Đặc biệt, ở một số địa phương có đông lao động, năm 2020, do ảnh hưởng dịch Covid-19, số người đăng ký hưởng BHXH một lần có xu hướng tăng cao. Riêng tại TPHCM, năm 2019, BHXH giải quyết 96.399 hồ sơ hưởng BHXH một lần; nhưng năm 2020 đã giải quyết tới 111.742 trường hợp, tăng 15.343 người.

Đáng lưu ý, người có số năm đóng BHXH trên 10 năm đăng ký hưởng BHXH một lần ngày càng nhiều và độ tuổi ngày càng trẻ. Cụ thể, nếu như năm 2015, chỉ có 8.275 hồ sơ của người có thời gian tham gia BHXH trên 10 năm đăng ký hưởng BHXH một lần (chiếm 11% tổng số hồ sơ hưởng BHXH một lần) thì đến năm 2020 tăng lên 24.915 hồ sơ (chiếm 22,3%). Tuổi đời trung bình của người hưởng BHXH một lần năm 2015 là 39,9 thì đến năm 2020 chỉ còn là 35,4 tuổi.

Theo ông Trần Dũng Hà, Phó Giám đốc BHXH TPHCM, có nhiều nguyên nhân khiến người lao động chọn hưởng BHXH một lần tăng nhanh, trong đó, dịch bệnh Covid-19 khiến cho nhiều người lao động không có việc làm. Bên cạnh đó, chính sách về BHXH tự nguyện hiện nay cũng chưa hấp dẫn người tham gia. Đó là nguyên nhân làm cho người tham gia BHXH chọn hưởng 1 lần và ra khỏi hệ thống. Trong khi đó, các doanh nghiệp thu hẹp sản xuất dẫn đến sa thải lao động, không tuyển dụng mới, làm cho số người tham gia BHXH cũng giảm đi. Nhiều người nhận thức chưa đúng, chưa đầy đủ về chính sách BHXH, đặc biệt là chế độ hưu trí.

“Đóng BHXH được xem như là một cách tiết kiệm khôn ngoan cho tuổi già, do đó khi còn khả năng lao động tạo thu nhập thì không nên sử dụng của để dành. Tuổi già không có sức khỏe, không có thu nhập sống phụ thuộc vào con cái, tốn kém nhiều chi phí cho sức khỏe. Vì vậy trước khi lựa chọn BHXH một lần, phải cân nhắc kỹ lưỡng” - ông Trần Dũng Hà cho biết.

Ông Trần Dũng Hà cũng cho biết, theo quy định của Luật BHXH, 1 trong 2 điều kiện tiên quyết để được hưởng chế độ hưu trí là phải có thời gian đóng BHXH tối thiểu phải 20 năm, đây là điều tương đối khó khăn với người lao động, đặc biệt là đối với người lao động còn trẻ. Vì vậy nếu với thời gian đóng BHXH rút ngắn như đề xuất của Bộ Lao động Thương binh và Xã hội vừa qua, thì điều kiện về hưởng chế độ hưu trí cho hàng triệu lao động ở TP HCM sẽ dễ dàng hơn, nên sẽ có nhiều người hưởng chế độ hưu trí sớm hơn, đồng nghĩa với việc trợ cấp BHXH một lần sẽ giảm rất nhiều.

BHXH là chính sách ưu việt, quyền lợi người tham gia luôn được bảo đảm trong mọi trường hợp. Trong khi các cơ quan ban ngành liên quan đang nghiên cứu để tiếp tục mang lại những lợi ích cho người tham gia BHXH thì người lao động không nên rút BHXH một lần, vì lương hưu chính là chỗ dựa vững chắc cho người lao động khi về già./.