Nhiều khu dân cư ở Tây Bắc có thể “biến mất” trong tương lai!

VOV.VN - Tây Bắc không có những chính sách mạnh, đặc thù trong bảo vệ phát triển rừng, thì nhiều khu vực dân cư ở đây có thể “biến mất” trong tương lai!

Không thể sống chung với lũ quét, sạt lở đất! Đây là điều mà bất cứ một người dân, hay chính quyền địa phương nào ở Tây Bắc cũng hiểu và mong muốn.

Thống kê trong 2 năm trở lại đây, các địa phương khu vực Tây Bắc là Lai Châu, Điện Biên, Sơn La, Yên Bái và Lào Cai đã có trên 130 người chết, mất tích do lũ quét, sạt lở đất.

Thiệt hại về kinh tế ước tính hàng nghìn tỷ đồng. Vấn đề đặt ra là, làm thế nào để tránh xa lũ quét, sạt lở đất?

Nỗi đau mất người thân của người dân vùng lũ Mù Cang Chải trong trận lũ lịch sử đầu tháng 8/2017.

Các chuyên gia cho rằng, cần rà soát lại toàn bộ khu vực có nguy cơ ảnh hưởng lũ quét và quy hoạch, xây dựng đô thị, điểm dân cư nông thôn tránh hoàn toàn ra khỏi vùng ảnh hưởng của lũ quét.

Phát biểu tại hiện trường vùng lũ Mường La, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Lê Quang Hùng cho biết: Lũ ống, lũ quét ở các tỉnh miền núi Tây Bắc có sức tàn phá rất lớn, cả về lưu lượng và lưu vực. Lũ quét kéo theo những tảng đá nặng lên đến 15 tấn không một công trình nhà nào có thể chống chọi được.

Bởi vậy, ông Hùng cho rằng: “Nhà dân và các công trình công cộng nằm trong vùng nguy hiểm phải di chuyển. Theo tôi phải làm ngay".

Nhiều nhà dân ở Mù Cang Chải bị ảnh hưởng của lũ quét.

Cần làm và phải làm. Biết vậy và thực tế là những năm qua, các địa phương vùng Tây Bắc đã chú trọng việc rà soát, quy hoạch, di chuyển dân ra khỏi các vùng nguy hiểm sạt lở, song kết quả đạt được lại không như mong muốn.

Hiện nay, việc bố trí dân cư đang được các địa phương khu vực Tây Bắc thực hiện theo quyết định số 1776, ngày 21/11/2012 của Thủ tướng Chính phủ. Nhưng, mức hỗ trợ di chuyển chỉ từ 20 đến 25 triệu đồng/hộ là quá thấp, thậm chí không thể thực hiện.

Đến nay, tỉnh Lào Cai mới di chuyển được 290 trong tổng số hơn 500 hộ cần di chuyển, tỉnh Yên Bái gần 1.400 hộ trong tổng số trên 3.000 hộ…

Ông Cầm Ngọc Minh, Chủ tịch UBND tỉnh Sơn La bày tỏ: “Ngoài Nghị quyết của Đảng thì phải có chính sách cụ thể, và phải ưu tiên đặc biệt để có nguồn lực đầu tư, như hiện nay thì rất khó. Để làm được 1 điểm di dân thì cũng mấy chục tỷ. Bởi vậy cũng không có cách nào khác, vì nguồn lực của tỉnh Sơn La cũng như các tỉnh miền núi rất có hạn”.

Nhà dân sát suối phải di chuyển.

Còn ông Đỗ Đức Duy, Chủ tịch UBND tỉnh Yên Bái trình bày: “Chúng tôi kiến nghị với Lãnh đạo Chính phủ, lãnh đạo Quốc hội và các Bộ, ngành Trung ương tiếp tục quan tâm chỉ đạo, hỗ trợ Yên Bái và các địa phương tiến hành việc di dân trong dài hạn, đảm bảo dân cư định cư sinh sống, sản xuất an toàn”.

Mất rừng được xác định là một trong những nguyên nhân chính gây ra lũ quét, sạt lở đất ở Tây Bắc. Vì vậy, giữ rừng và trồng rừng được coi là một trong những nhiệm vụ cấp thiết hiện nay.

Tuy nhiên, việc đầu tư trồng rừng phòng hộ chỉ với mức 15 triệu đồng/ha và giao khoán bảo vệ rừng, khoanh nuôi tái sinh rừng tự nhiên chỉ với mức 200.000 đồng/ha rừng/năm như hiện nay là quá thấp đối với đặc thù Tây Bắc.

Điều này khiến nhiều năm nay, từng khoảnh rừng ở Tây Bắc liên tiếp “không cánh mà bay”.

Việc trồng rừng ì ạch, nhiều địa phương liên tục nhiều năm trồng chỉ đạt vài chục phần trăm kế hoạch đề ra, như tỉnh Điện Biên, năm 2015 trồng rừng chỉ đạt 24,4%; năm 2014, thậm chí cả 2013 cũng chỉ trồng rừng đạt 30 đến 35% kế hoạch…

Thực tế đó cho thấy, cần có cơ chế, chính sách đặc thù đối với Tây Bắc về phát triển rừng.

Ông Trương Xuân Cừ, Phó Trưởng ban chỉ đạo Tây Bắc cho biết: “Để rừng có thể nuôi sống được đồng bào phải có chính sách đặc thù và thiết thực, phù hợp với từng loại rừng, từng vùng miền. Ví dụ chính sách khoanh nuôi không thể áp dụng chung cho tất cả các vùng, mà phải tùy từng tỉnh". Tỉnh này có thể 1ha cao hơn, tỉnh kia 1ha thấp hơn… phải như thế, chứ ra đồng loạt là rất khó”.

Từ thực tế các vụ lũ quét, sạt lở đất kinh hoàng tại Mường La (Sơn La), Mù Cang Chải (Yên Bái), Tùng Chỉn (Bát Xát, Lào Cai) trong thời gian qua. Và thống kê trong 2 năm trở lại đây, chỉ tính riêng trên địa bàn các tỉnh Tây Bắc là Lai Châu, Điện Biên, Sơn La, Yên Bái và Lào Cai đã có trên 130 người chết, mất tích do lũ quét, sạt lở đất; thiệt hại về kinh tế ước tính hàng nghìn tỷ đồng.

Lũ sông Hồng.

Trong khi đó, căn cứ dự báo diễn biến phức tạp của biến đổi khí hậu trong thời gian tới, các nhà khoa học cảnh báo: Nếu một số bà con vẫn còn chủ quan giữ tập tục sống ở ven sông, ven suối vùng nguy hiểm, các địa phương không bố trí, sắp xếp lại khu dân cư; xây dựng hệ thống quan trắc, cảnh báo sớm lũ quét, sạt lở đất hiệu quả; đặc biệt không có những chính sách mạnh, đặc thù cho Tây Bắc trong bảo vệ và phát triển rừng, thì nhiều khu vực dân cư ở đây có thể “biến mất” trong tương lai!

Trong bối cảnh các tỉnh Tây Bắc đều thuộc danh sách các tỉnh nghèo nhất cả nước, lại là vùng “phên dậu” của đất nước, để giải quyết vấn đề này, bà con sống trong vùng nguy hiểm đang chờ mong những chính sách đặc thù, phát huy hiệu quả trong phòng chống thiên tai để giảm thiểu tối đa thiệt hại về người và tài sản mỗi khi mùa mưa lũ ập về./.