Những chiếc tàu cá tiền tỉ bị đem bán ve chai

Việc xẻ thịt tàu cá chưa có dấu hiệu dừng lại

Ông Nguyễn Trung ở xã Phước Tỉnh, huyện Long Điền có 2 tàu đánh bắt xa bờ cho biết, chưa bao giờ nghề biển thê thảm như hiện nay. Ngư trường cạn kiệt, hiệu quả khai thác thấp trong khi hải sản lại mất giá nên có chuyến biển ông Trung lỗ gần 1 tỷ đồng. Chính vì vậy, từ rất lâu rồi, tàu cá của ông Trung liên tục nằm bờ dẫn tới tàu hư hỏng, trang thiết bị xuống cấp.

Tàu nằm bờ dài ngày, không có thu nhập mà tiền lãi ngân hàng đến kỳ phải trả khiến ông Trung thêm lao đao. Sau nhiều tháng rao bán tàu nhưng không ai mua, đến đầu tháng 6 vừa rồi ông Trung phải gọi người đến mua tàu với giá ve chai. 

Hai chiếc tàu của ông Trung đóng mới trị giá gần 10 tỷ đồng cách đây 10 năm, giờ người thu mua ve chai ra giá chưa tới 500 triệu đồng: "Ghe không hoạt động thì không có kinh phí không sửa chữa, cả 10 tỷ bạc đầu tư cặp tàu giờ bán chưa đến 1 tỷ tôi cũng đau lắm. Kiệt quệ lắm rồi tôi mới làm như thế, chứ đậu bờ hoài thì tàu ghe vẫn tự hư hỏng, máy không chạy lâu ngày thì bị siết bạc, rỉ sét. Tôi phải chấp nhận bán ve chai để thu được đồng nào mừng đồng đó".

Ông Hùng, đại diện một nhóm thợ làm nghề rã tàu cá cũ tại ụ tàu Tân Bền, xã Phước Tỉnh, huyện Long Điền cho biết, nhóm của ông đang nhận rã con tàu thứ 2 cho một chủ vựa thu mua ve chai. Trung bình, để rã hết một con tàu thì nhóm 4 người của ông mất từ 30 - 35 ngày và được trả công từ 50 - 60 triệu đồng.

Theo ông Hùng, khi rã tàu ra, hầu hết các thiết bị như vỏ gỗ, chân vịt, máy, lưới... đều hư hỏng nặng, rất hiếm thiết bị được sử dụng lại: "Thí dụ chủ vựa mua 300 triệu đồng/chiếc thì kêu người bán lại 350 triệu, nếu bán không được thì rã bán ve chai. Lúc này họ giao mình rã giá 50 triệu đồng/chiếc, lời mình ăn lỗ mình chịu. Vỏ gỗ của tàu thì bán cho người ta làm củi, máy và lưới cụ thì bán ve chai chứ không tận dụng được gì nữa. Nói chung đang rã bán nhiều lắm, tàu đang nằm chờ để rã bán cũng nhiều".

Thay máy mới là vi phạm

Ông Châu Văn Sáu, người chuyên đi mua tàu cá cũ ở xã Phước Tỉnh huyện Long Điền, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cho biết, nhiều năm trước ông từng là chủ nhiều con tàu tiền tỉ. Do nghề đánh bắt xa bờ làm ăn thua lỗ, ông bán hết phương tiện trang trải nợ nần và lên bờ làm nghề thu mua tàu cá cũ còn sử dụng được để tân trang bán lại.

Theo ông Sáu, từ đầu năm 2023 đến nay vì tàu cũ bán nhiều nên ông chỉ thu mua về rã ra bán ve chai. Tuỳ theo chất lượng, mỗi cặp tàu ông mua từ 400 triệu đến gần 1 tỷ đồng. Đến thời điểm này, ông đã thu mua gần 20 tàu xa bờ về rã bán và đang có 9 chiếc tàu chờ ông đến thẩm định để thu mua.

Cũng theo ông Sáu, nguyên nhân chính mà nhiều người kêu bán phương tiện là vì tàu nằm bờ dài ngày dẫn đến máy móc hư hỏng. Cũng có nhiều chủ tàu vội vàng vay mượn tiền mua máy mới về thay để tiếp tục ra khơi. Tuy nhiên, chủ tàu không đăng ký, đăng kiểm được cho những tàu thay máy này, thế là có đến 60% ngư dân ở Phước Tỉnh phá sản: "Có nhiều người đi vay tiền để thay máy mới, thay máy xong mang giấy tờ đi đăng ký thì cơ quan chức của tỉnh không cho thay máy. Thế là tiếp tục đậu bờ dài ngày dẫn đến tàu mục nát, cuối cùng là chết tại chỗ. Ở Phước Tỉnh này có tới 50- 60% người phá sản vì ghe. Có nhiều người bỏ vợ con đi trốn nợ, nhà cửa bị phát mãi hết. Để tiếp tục ra khơi, quan trọng nhất hiện nay UBND tỉnh cho bà con thay máy mới".

Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, từ trước đến nay đa số các tàu cá cải hoán thay máy chính đều lắp đặt máy đã qua sử dụng vì chi phí thấp, dễ dàng tìm kiếm linh kiện thay thế, sửa chữa thuận lợi.

Nhưng quy định đối với tàu cá làm nghề lưới kéo thì khi làm thủ tục hoán cải, thay máy buộc phải thay máy mới và công suất không lớn hơn máy cũ. Việc này gây khó khăn cho ngư dân vì máy mới chi phí cao gấp nhiều lần so với máy đã qua sử dụng, mất nhiều thời gian và chi phí đầu tư. 

Ông Nguyễn Hữu Thi, Chi cục Phó phụ trách Chi cục Thuỷ sản tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cho biết, do nghề lưới kéo thuộc nghề hạn chế và cấm phát triển nên tỉnh khuyến khích ngư dân cải hoán vỏ tàu chuyển đổi sang các nghề ưu tiên phát triển. Tàu chỉ được thay máy chính khi máy cũ hư hỏng nặng, không thể hoạt động hoặc không thể khắc phục được.

Hiện các cơ quan chuyên môn, địa phương tiến hành kiểm tra, rà soát đối với các tàu cá đã được người dân mua bán, tháo dỡ không còn hoạt động để nhắc nhở chủ tàu cá tiến hành làm thủ tục xóa đăng ký tàu cá theo quy định. 

Về lâu dài, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cần tạo điều kiện cho ngư dân được cải hoán tàu cá theo quy định của pháp luật, có thể tiếp tục hoạt động ra khơi bám biển. Tỉnh cũng cần chỉnh sửa, bổ sung một số điều tại quyết định 25/2019 về quy định tiêu chí đặc thù; quy trình xét duyệt hồ sơ đề nghị cấp văn bản chấp thuận đóng mới, cải hoán, thuê, mua tàu cá hoạt động trên biển.