Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà: Nhân lực R&D đã được đầu tư nhưng chưa bứt phá

Tại phiên chất vấn và tranh luận với Bộ trưởng LĐ-TB&XH cùng Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà ngày 6/6, Đại biểu Nguyễn Ngọc Sơn, Đoàn ĐBQH tỉnh Hải Dương dẫn báo cáo của OECD cho biết, phần lớn nhân lực nghiên cứu và phát triển của các quốc gia trong OECD thuộc khu vực DN. Trong khi đó ở Việt Nam, nguồn nhân lực này thuộc khu vực DN chỉ chiếm 15,17%, là tỷ trọng rất nhỏ so với yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Đại biểu đề nghị lãnh đạo Bộ, Chính phủ cho biết đã thực hiện cơ chế, chính sách như thế nào để thúc đẩy phát triển cũng như chuyển dịch, nâng cao tỷ trọng nhân lực R&D trong khu vực DN.

Cùng với đó, Đại biểu Sơn cũng bày tỏ quan tâm đặc biệt đến lĩnh vực nghiên cứu trí tuệ nhân tạo (AI); nguồn nhân lực nghiên cứu phát triển lĩnh vực này trong DN. Theo đại biểu, hiện số liệu về nguồn nhân lực nghiên cứu phát triển trong DN chiếm tỷ lệ rất nhỏ so với yêu cầu đặt ra, nhất là khi các dự án về nghiên cứu phát triển AI trong DN gia tăng, nên băn khoăn liệu Việt Nam có đủ nguồn nhân lực chất lượng cao cho các trung tâm nghiên cứu phát triển DN này không?

Phản hồi vấn đề đại biểu quan tâm, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà khẳng định, trong bối cảnh hiện nay, đặc biệt là sau đại dịch Covid cũng như thời điểm có tính lịch sử của thế giới, đó là thế giới đang phải thích ứng sau đại dịch trong giai đoạn bình thường mới trong xu hướng chuyển đổi kinh tế hướng kinh tế xanh, kinh tế carbon thấp và kinh tế tuần hoàn đều liên quan và đòi hỏi phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong thời gian tới.

Để làm được điều này, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà phân tích góc độ về các quan điểm tư duy và chủ trương, sẽ rà soát lại các vấn đề liên quan đến chính sách tăng trưởng xanh; các vấn đề liên quan đến phát triển nguồn nhân lực giáo dục và đào tạo, khoa học công nghệ. Tất cả những vấn đề có liên quan rất mật thiết đến một yếu tố quan trọng đó là xác định 1 trong 3 đột phá: Phát triển nguồn nhân lực là lực lượng chủ yếu, nguồn tài nguyên mới và nhân tài chính là động lực mới cho phát triển.

“Từ góc độ này, tôi muốn nhấn mạnh là nguồn nhân lực R&D hết sức quan trọng mà Đảng, Nhà nước ta đã quan tâm và đã dành nhiều cơ chế như thành lập quỹ R&D… nhưng rất tiếc cho đến nay như các đại biểu nói là rất chính xác, năng suất lao động chưa đạt được tính bứt phá. Nhân lực R&D trong khu vực DN (là chủ yếu) mới chiếm được trên 15% trong khi đó các DN khối Á - Âu R&D chiếm đến trên 50% và châu Âu là 56,3%. Điều này đòi hỏi phải có sự tập trung cho vấn đề nghiên cứu, cũng như tập trung vào vấn đề đổi mới sáng tạo”, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà thừa nhận.

Để đáp ứng nguồn nhân lực, đặc biệt là nguồn nhân lực nghiên cứu trong các kết nối có tính liên thông, từ giáo dục phổ thông cho đến giáo dục Trung cấp, Cao đẳng, Đại học Cao học và cho đến Giáo sư, Tiến sỹ, Phó Thủ tướng cho rằng vấn đề này đòi hỏi sự kết nối liên thông giữa nghiên cứu cơ bản với nghiên cứu và chuyển giao công nghệ và nghiên cứu triển khai. Trong đó vấn đề đào tạo cần phải có sự phân bổ nguồn lực.

Theo Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, vấn đề nghiên cứu hiện nay đóng vai trò cực kỳ quan trọng, vì cạnh tranh hiện nay trong chuyển đổi phải tập trung vào lĩnh vực công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI), Blockchain, công nghệ liên quan đến dược sinh học, kết nối vạn vật (iOT) và công nghệ liên quan đến máy tính, lượng tử cũng như rất nhiều công nghệ về năng lượng mới trong đổi mới sáng tạo liên quan đến năng lượng tái tạo.

“Đây chính là một tiềm năng có thể tạo ra công ăn việc làm mới, tạo ra những ngành nghề mới, nhưng xuất phát điểm vẫn liên quan đến con người và nguồn lực. Từ góc độ này tôi khẳng định và đồng tình với những vấn đề các đại biểu đưa ra, tức là phải xác định là 1 trong 3 khâu đột phá để thực hiện bằng được, thông qua các chủ trương của Đảng, thông qua các chiến lược, quy hoạch và đặc biệt thông qua các vấn đề về pháp lý”, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà khẳng định.

Cũng theo phân tích của Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, trong thời gian sắp tới, nếu chúng ta thay đổi được những vấn đề mang tính chất chủ trương và tư duy mới để phát triển theo mô hình thế giới đang áp dụng, Việt Nam dù đi sau nhưng có thể đón đầu, đặc biệt trong vấn đề chuyển đổi số, chuyển đổi xanh và chuyển đổi năng lượng./.