Bài 2: Nhập nhằng việc quản lý

>> Bài 1: Dân nghèo trên “đất vàng” 

Để ổn định tình hình và hạn chế thất thoát tài nguyên tại bãi vàng xã Pắc Ta, trong 2 năm 2007 - 2008, tỉnh Lai Châu đã cấp phép cho 9 doanh nghiệp  thực hiện thăm dò, khai thác. Tuy nhiên, đến nay các đơn vị này chưa thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế đối với Nhà nước và công tác quản lý khu vực bãi vàng này đang gặp nhiều khó khăn.

Một ngày cuối tháng 6 chúng tôi trở lại bãi vàng Pắc Ta. Không khí hoạt động thăm dò, khai thác tại các khu vực hầm mỏ của các doanh nghiệp không còn được nhộn nhịp như trước, lượng công nhân cũng giảm. Giờ đây một số đơn vị đã chuyển sang giai đoạn nghiền và ủ quặng.

Khi chúng tôi tìm gặp đại diện các đơn vị đang hoạt động tại khu vực bãi vàng thì đều nhận được câu trả lời: “Không có ai đại diện ở đây”. Đoạn đối thoại giữa phóng viên với anh Vũ Thanh Sơn - (tự xưng là cán bộ chi nhánh Công ty Đại Hoàng Long): “Anh Sơn là phụ trách ạ? - Không, là cán bộ ở đây thôi. Thế bây giờ phụ trách ở đây là ai ạ? - Không có ai cả, ở đây chỉ còn có 4 anh em, tôi là lớn tuổi nhất, chẳng có quyền hạn giải quyết việc gì cả”.

Đó cũng là lý do khiến một số cơ quan của tỉnh cho rằng việc khai thác của các doanh nghiệp ở đây đang bị ngưng lại, vì vậy các đơn vị không thực hiện nghĩa vụ thuế. Nhưng sự thật không hoàn toàn như thế.

Theo báo cáo tình hình quản lý Nhà nước về khai thác khoáng sản vàng tại xã Pắc Ta và Phúc Than, huyện Tân Uyên của Uỷ ban Nhân dân tỉnh, khi được cấp phép thăm dò khai thác, các doanh nghiệp phải: ký quỹ môi trường và phí sử dụng hạ tầng với số tiền trị giá trên 40 tỷ đồng. Tuy nhiên, cho đến nay, sau hơn 2 năm thăm dò, khai thác, các doanh nghiệp mới đóng được trên 1,350 tỷ đồng. Chưa hết, 9 doanh nghiệp được cấp giấy phép thăm dò khai thác vàng ở bãi vàng Pắc Ta cũng chưa thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế đối với Nhà nước.

Giải thích về sự lình sình này, ông Nguyễn Đức Toán - Chi cục phó Chi cục Thuế tỉnh Lai Châu cho rằng: “Thực tế khi sản xuất, thăm dò, không thấy có vàng nên doanh nghiệp cũng thôi luôn, bỏ hết vì thực tế làm gì có vàng đâu mà thu thuế. Họ chỉ đóng được một ít ngay khi được cấp phép, còn trong quá trình khai thác, không biết họ có đào được hay không, lợi nhuận ra sao. Thấy doanh thu lợi nhuận không có, tiền không đủ để mua máy móc nuôi công nhân thế là họ bỏ đi”.

“Chẳng biết có được hay không” - theo cách nói của Phó Chi cục Thuế Lai Châu, có điều gì đó không ổn bởi giám sát và quản lý nguồn thu là trách nhiệm của ngành thuế.

Trên thực tế, vẫn còn 6 doanh nghiệp đang hoạt động tại bãi vàng Pắc Ta. Khi chúng tôi có mặt tại khu vực bãi vàng Pắc Ta, một số đơn vị vẫn còn hoạt động bình thường; một số doanh nghiệp còn tiến hành khai thác vào ban đêm. Những hầm lò sâu được đào sâu đến trên 50m, những ngọn núi bị đào bới nham nhở, nhiều hố ủ quặng vẫn đang hoạt động. 

Như chúng tôi đã đề cập ở trên, các doanh nghiệp được cấp phép thăm dò và khai thác tại bãi vàng Pắc Ta không ký đủ quỹ bảo vệ môi trường. “Hiện có 3 đơn vị ngừng việc thăm dò, khai thác; các đơn vị còn lại cũng kêu ca thua lỗ nên không thực hiện nghĩa vụ, trong khi núi đã bị các doanh nghiệp đào khoét, môi trường đã bị ô nhiễm, ai sẽ là người đứng ra chịu trách nhiệm khắc phục vấn đề này?” - ông Bùi Văn Hiển - Trưởng phòng Địa chất - Khoáng sản (Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Lai Châu) lo lắng.

Trong thời gian tới, việc quản lý khai thác vàng khu vực Pắc Ta huyện Tân Uyên tỉnh Lai Châu cần được kiểm tra, chấn chỉnh để các doanh nghiệp thực hiện theo đúng phạm vi của giấy phép, khai thác đúng vị trí, diện tích, đúng thiết kế mỏ đã được phê duyệt, đảm bảo không tiếp tục gây ô nhiễm môi trường. Các cơ quan chức năng cũng cần rà soát năng lực các doanh nghiệp đã được cấp phép, cương quyết xử lý những doanh nghiệp không chấp hành quy định./.