Chuyện những người trăm tuổi cai nghiện

Có nhiều kỷ lục đã được ghi, nhưng tôi không khỏi sửng sốt khi nghe chuyện về đôi vợ chồng già nhất nước cai nghiện thuốc phiện thành công. Số tuổi hai người cộng lại đã hơn 200. Nhưng bằng ý chí quyết tâm dứt bỏ “con ma thuốc phiện” đã đeo đẳng mình suốt cả cuộc đời, họ đã cai nghiện thành công, làm gương cho con cháu, cùng với cán bộ của xã, huyện góp công xoá sổ cây thuốc phiện ở xã Nam Phong, huyện Phù Yên, tỉnh Sơn La.

Trăm tuổi vật “ma thuốc phiện”

Vợ chồng cụ Lừ A Lủ và Giàng Thị Phềnh ở bản Suối Vẽ, xã Nam Phong, huyện Phù Yên, tỉnh Sơn La ngồi phơi nắng trước hiên nhà. Thấy bóng anh Trưởng bản Giàng A Lềnh tới, cả hai nở nụ cười móm mém. Cụ Phềnh nói: “Lềnh à, vợ chồng tao 3 năm rồi không nhìn thấy cục thuốc đen nào nữa đâu, gần trăm năm bị ma phiện ám, cứ tưởng nó sẽ bắt mình về trời, thế mà nghe theo Nhà nước bỏ thuốc phiện, người lại khoẻ ra. Đúng là chẳng phải sợ ma thuốc phiện làm hại mình nữa”. Nói một hơi, cụ Phềnh ngừng lại, bốc từng cục cơm nguội bằng nắm tay, đút cho cụ ông Lừ A Lủ ăn.

Đôi vợ chồng trăm tuổi sau khi cai nghiện

Nhìn cảnh đôi vợ chồng già vẫn thắm thiết như hồi mới kéo nhau về cúng ma, rồi nên vợ, thành chồng, không ai có thể tin rằng, chỉ mấy năm trước thôi, hai vợ chồng cụ vẫn còn vật vã vì thuốc phiện. Ăn xong, cụ Lủ gật gù: “Nếu bọn tao không cai thuốc phiện, thì có khi đã thành con ma núi từ lâu rồi. Không được nhìn cái bản Suối Vẽ này đẹp lên từng ngày, cơm no từng bữa nữa. Tất cả là phải nhờ cán bộ Nhà nước cả đấy”.

Trưởng bản Giàng A Lềnh cho biết: “Cụ bà năm nay 98 tuổi, còn cụ ông thì nghe người già trong làng nói đã 115 tuổi, nhưng không biết có chính xác không. Chỉ biết cụ Lủ có trong danh sách 11 cụ trên 100 tuổi của huyện Phù Yên, cuối năm vẫn được Chủ tịch nước biếu quà Tết”. Nhớ về cuộc đời trăm năm đã qua của mình, cụ Lủ chậm chạp kể: “Tao cũng không biết mình nghiện thuốc đen từ khi nào nữa. Chỉ biết rằng từ lâu, lâu lắm rồi, lúc đó chỉ hơn 10 tuổi thôi. Mới đầu chỉ tiêm cho cha, rồi tự nhiên thấy nghiện. Đến khi lấy vợ, thì vợ cũng nghiện theo. Cái điệp khúc trồng cây rồi hút, hút hết lại trồng cứ liên miên từ năm này sang năm khác. Suốt cả đời tao trăm tuổi rồi vẫn không dứt ra được. Cách đây 3 mùa nương, tao thấy cán bộ của xã, huyện vượt núi đến Suối Vẽ này. Nó nói với tao: Già phải cai thuốc phiện đi, sống làm gương cho lũ trẻ học theo chứ! Nhà nước bảo là mình phải nghe rồi. Thế là tao cùng vợ còn bao nhiêu thuốc phiện cất trên gác bếp, mang vứt hết xuống suối, đập vỡ bàn đèn, cấm con cháu nếu thấy tao vật vã cũng không được đi tìm thuốc”. Chuyện con nghiện già nhất bản quyết định cai khiến nhiều người làm bạn với "ả phù dung" nghi ngờ. Có người còn độc mồm “già sắp chết rồi còn bày đặt cai, vài hôm nhớ thuốc lại vật vã ngay ấy mà”. 

Những ngày cai thuốc là những ngày sống đi chết lại của 2 cụ già. Nhớ lại cái đận khó khăn đó, cụ Phềnh kể: “Con ma thuốc phiện nó hành hạ 2 vợ chồng tao, nhưng chúng tao vẫn cắn răng chịu. Cũng chỉ mất 10 ngày, từ chỗ nằm liệt giường, con cháu phải đổ từng thìa cháo, tao đã tỉnh dậy bốc cơm ăn. Bây giờ bọn tao khoẻ rồi, vẫn làm việc nhà cho lũ cháu, chắt đi làm nương”.

Cái tin đôi vợ chồng trăm tuổi đánh được con “ma thuốc phiện” ra khỏi người làm nhiều con nghiện trong bản Suối Vẽ không còn sợ phải cai nghiện nữa. Trưởng công an xã Mùi Văn Vén thì mừng ra mặt, khoe với cả huyện là xã ông đã lập kỷ lục về con nghiện già nhất cai nghiện thành công.

Trẻ cũng phá “ma thuốc phiện”

Ông Chủ  tịch xã Nam Phong Mùi Văn Hợi nhớ lại cái ngày vượt rừng lên Suối Vẽ để vận động dân cai nghiện: “Lúc đầu cũng ngao ngán lắm, mình lên bản ai cũng ghét, người lớn đóng cửa nhà im ỉm, rấp lá ở cổng ngăn không cho cán bộ vào vận động. Chỉ có lũ trẻ hiếu kỳ, cứ chạy theo từ nhà này sang nhà khác. Ngoài nương, cây thuốc phiện mọc tốt bời bời, quả to như cái chén, mọng đầy nhựa”. Sau cả tháng gạo đùm, cơm nắm mà vẫn không thuyết phục được dân bản, cuối cùng ông mới nghĩ ra: Muốn triệt tận gốc cây thuốc phiện thì phải bắt đầu từ bọn trẻ.

Những đứa trẻ ở bản Suối Vẽ này đã từng tham gia phá cây thuốc phiện

Vậy là ông huy động lũ trẻ lại để xem biểu diễn văn nghệ, rồi dẫn chúng đến những nương hoa thuốc phiện đang mùa căng nhựa, bảo: Các cháu có biết cái gì làm cho các cháu không có cơm ăn, không có áo mặc, không được đến trường không? Chính là cái cây này, cây thuốc phiện đấy. Mấy chục đứa trẻ sẵn dao, cuốc trong tay, cứ thế là phạt, hết nương thuốc này đến vạt thuốc khác. Kết hợp với công an xã, huyện, chỉ 3 ngày là triệt tận gốc cây thuốc phiện. Cứ đến mùa sau, bọn trẻ thấy ai mang phân ra bón cho cây thuốc phiện là báo với trưởng bản. Giống thuốc phiện chỉ bón phân gà là tốt nhất, nên phá cây, cấm luôn cả nguồn phân gà, thế là thanh toán được nạn trồng cây thuốc phiện.

Trước kia, nhiều người nhìn thấy trưởng công an xã Mùi Văn Vén là chỉ muốn chém vì ông bắt họ cai nghiện. Nhưng bây giờ thấy bóng ông,  cả bản Suối Vẽ nhà nào cũng giữ lại mời cơm, đãi rượu. Bế trong tay đứa con nhỏ mới 3 tháng tuổi, anh Giàng A Trồng ngượng ngùng phân trần: “Mình được như bây giờ là ơn xã và bác Vén lắm. Trước đây, mình chỉ nằm co ở góc nhà, ngày không đi cuốc nương, tối lại chẳng làm được gì. Thế nên, cả hai lần lấy vợ, chúng đều bỏ đi cả. May mà mình cai được nghiện, rồi lấy vợ mới. Giờ đi làm nương đều đều, có được đứa con, cuối năm mình làm cái nhà lớn nữa, chẳng bao giờ còn mơ màng đến thuốc phiện nữa”.

Bản làng đổi thay 

Sau 2 đợt vận động cao điểm, kết quả 23 người nghiện cuối cùng của bản Suối Vẽ đã cai nghiện thành công. Ba năm rồi không có ai tái nghiện. Trưởng bản Giàng A Lềnh khoe với chúng tôi: “Bản bây giờ toàn nhà lớn hết. Nhà nào cũng đủ ăn rồi, không ai bị đứt bữa nữa. Trẻ con được học lên tới cấp III”. Thỉnh thoảng, ông lại rút điện thoại di động ra, điều hành công việc ruộng, nương, nghe ngóng giá ngô, giá thóc vì sắp có thuyền buôn trên sông Đà cập vào Nam Phong để nhập hàng.

Trên con đường lớn vào bản, tôi thấy đám thanh niên đang vây quanh một chiếc xe ô tô. Ông Giàng A Lù, 48 tuổi, sau một hồi “khám phá” từ đầu đến cuối chiếc xe tải, quay sang nói với chúng tôi: “Dân bản Suối Vẽ trước kia muốn xuống xã phải đi bộ mất 1 ngày, ra huyện thì phải đi thuyền vượt sông Đà 2 ngày nữa. Người Mông ở đây, đến nằm mơ cũng chẳng nghĩ được có ngày ô tô vượt sông lên đến tận bản thế này. Từ giờ muốn bán ngô, bán lợn, trâu, ngựa, đã có ô tô chở hộ mình rồi, không phải gánh gồng, dong dắt mất ngày mất buổi, đau cả cái vai như hồi xưa nữa. Cũng chỉ tại trước kia bản tao u mê, cứ ngập ngụa trong thuốc phiện. Nay hết nghiện, chí thú làm ăn rồi, ai cũng giàu lên, Nhà nước lại làm đường lớn, mắc điện, đưa nước, cử cô giáo vào dạy học. Đúng là đổi đời thật rồi!”./.