Phụ nữ Mông ở Sa Pa lặng thầm bảo tồn di sản cho các thế hệ mai sau

Mỗi họa tiết được thêu, hình tròn, đường cong hay hình xoáy trôn ốc...đều là ký hiệu thực tế. Với bà Sùng Thị Khu, những sản phẩm thổ cẩm như một bức tranh sinh động của cuộc sống, gửi gắm cả những tâm tư, tình cảm của người thêu. Bà Khu cũng như nhiều phụ nữ dân tộc thiểu số ở Sa Pa vừa tăng thêm thu nhập, vừa góp phần thực hiện mục tiêu "Xóa đói, giảm nghèo nhanh, bền vững, nhằm nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho đồng bào các dân tộc còn gặp nhiều khó khăn, dân tộc có khó khăn đặc thù; bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc và xây dựng cơ sở chính trị ở thôn bản vững mạnh; củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc, góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc" (Tiểu dự án 1, Dự án 9), Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển KT-XH vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030. 

"Nếu chăm chỉ thì mất khoảng 5 tháng còn không thì phải mất cả 1 năm mới xong 1 bộ trang phục. Thổ cẩm không chỉ là trang trí, đây còn là vũ khí chống lại mọi cái xấu, giúp người dân tộc chúng tôi có thêm sức mạnh, giữ gìn hạnh phúc", bà Sùng Thị Khu nói.

Thổ cẩm khi gắn liền với những câu chuyện dân gian đã trở nên mới mẻ hơn nhiều. Vẫn là những chiếc khăn, túi, váy áo của người Mông, nhưng trong những sản phẩm của bà Sùng Thị Khu, thôn Ý Lình Hồ, xã Hoàng Liên dường như có một dòng chảy văn hóa truyền thống rất sống động.

Theo bà Khu, thổ cẩm là thước đo đánh giá sự khéo léo, cần cù của người phụ nữ. Để làm ra tấm vải thổ cẩm, người phụ nữ đã được truyền dạy từ ngày còn thơ bé, với các kỹ thuật, công đoạn tỉ mỉ, cầu kỳ. Từ nhiều đời nay, họ luôn ý thức bảo vệ văn hóa truyền thống, trong đó có kỹ thuật vẽ hoa văn bằng sáp ong trên vải lanh.

Bà Thào Thị Sung, thôn Sín Chải, xã Hoàng liên chia sẻ: "Để vẽ sáp ong lên vải phải dùng một thanh tre nhỏ, nẹp vào thanh tre một lá đồng hình tam giác làm ngòi bút. Bút càng mỏng hoa văn vẽ càng đẹp. Trước khi vẽ thì chấm bút vào chảo sáp ong đang nóng đặt trên than hồng, dùng tay kẻ những đường thẳng trên vải".

Tâm huyết với nghề truyền thống, Công ty TNHH Thương mại tổng hợp Lan Rừng đang góp phần cùng phụ nữ vùng cao nỗ lực để phát huy giá trị của thổ cẩm. Hiện công ty đang có 30 lao động làm việc thường xuyên và khoảng 200 phụ nữ dân tộc thiểu số ở Sa Pa được đặt hàng thêu thổ cẩm.

Bà Cung Thị Mai, Giám đốc Công ty cho biết: "Chúng tôi toàn tự cung tự cấp ho khách du lịch, tại đây chúng tôi gặp khó khăn trong việc ổn định việc làm cho chị em, nhưng chúng tôi vẫn quyết tâm duy trì và hoàn thành việc hỗ trợ tạo việc làm ổn định.

Thị xã Sa Pa hiện có gần 30 tổ, nhóm, câu lạc bộ phát triển nghề thêu thổ cẩm, với hàng trăm hội viên. Những người phụ nữ dân tộc thiểu số mộc mạc, giản dị này thật sự đã thổi “hồn” văn hóa bản địa để tạo nên sự tinh túy những sản phẩm dệt thêu thổ cẩm, sản phẩm đặc sắc của địa phương.