Thuốc ARV – Ánh sáng cho tương lai gia đình tôi

Làm mẹ là thiên chức của người phụ nữ. Họ luôn mong đứa con mình sinh ra được khỏe mạnh, có điều kiện phát triển đầy đủ về thể chất và tinh thần. Thế nhưng, đối với những người mẹ nhiễm HIV, vi rút có thể truyền từ mẹ sang con, từ đó nảy sinh định kiến “một khi mẹ nhiễm HIV thì đứa con trong bụng cũng chung số phận”. Ngày nay, nhờ sự tiến bộ của khoa học và sự ra đời của thuốc kháng HIV (ARV), những người mẹ nhiễm HIV vẫn có thể sinh con khoẻ mạnh nếu áp dụng các biện pháp can thiệp dự phòng sớm và đúng cách.

Những con số biết nói

Theo nguồn báo cáo tiến độ ứng đáp tài trợ toàn cầu (GARPR) của UNAIDS 2015, ước tính ở Việt Nam năm 2014 có hơn 3.000 phụ nữ mang thai nhiễm HIV, tỉ lệ lây truyền HIV từ mẹ sang con là 45% nếu không có can thiệp và là 2% nếu có can thiệp đúng mức kịp thời. Như vậy hơn 1.300 trẻ có nguy cơ phơi nhiễm với HIV nếu người mẹ không tham gia điều trị dự phòng bằng thuốc ARV.

Có ba giai đoạn mà HIV có thể truyền từ mẹ sang con. Một là trong thời kỳ mang thai. Hai là lây truyền trong khi sinh, đây là giai đoạn lây truyền chủ yếu, có khoảng 50- 60% số trẻ em bị lây truyền HIV trong giai đoạn này, thậm chí nguy cơ còn tăng lên trong trường hợp đẻ khó. Ba là lây truyền sau sinh nếu bà mẹ cho con bú. Thời gian bú mẹ càng dài, trẻ càng có nhiều nguy cơ nhiễm HIV hơn.

ARV – giải pháp ngăn chặn lây truyền HIV từ mẹ sang con

Theo thống kê mới nhất của Bộ Y tế, trong quý I năm 2015 đã có 214.000 phụ nữ mang thai được xét nghiệm và phát hiện được 404 người nhiễm HIV. Trong đó có 232 bà mẹ nhiễm HIV đã sinh con được điều trị dự phòng HIV từ mẹ sang con bằng thuốc ARV. Tỷ lệ lây truyền HIV từ mẹ sang con nếu được chẩn đoán sớm và điều trị bằng thuốc ARV hiệu quả thì đến hơn 98% trẻ sinh ra từ mẹ nhiễm HIV nhưng không bị nhiễm HIV từ mẹ truyền sang, nghĩa là tỷ lệ lây nhiễm HIV từ mẹ sang con chỉ còn dưới 2%.

Qua đó có thể thấy rủi ro HIV truyền từ mẹ sang con hoàn toàn có thể giảm thiểu nếu người mẹ được tư vấn, trang bị kiến thức và thực hiện đầy đủ các biện pháp can thiệp dự phòng trong các giai đoạn trước mang thai, trong mang thai và sau khi sinh. Biện pháp can thiệp dự phòng bao gồm dự phòng sớm lây nhiễm HIV cho người phụ nữ, phòng tránh mang thai cho phụ nữ nhiễm HIV, điều trị bằng thuốc ARV cho người phụ nữ nhiễm HIV, bắt đầu càng sớm càng tốt và kéo dài đến lúc sinh con. Sau đó cần tiếp tục điều trị ARV cho trẻ sau sinh và áp dụng một số biện pháp dự phòng khác. 

Điều trị bằng ARV giảm tới 98% tỷ lệ lây nhiễm HIV từ mẹ sang con

Với những người phụ nữ nhiễm HIV, sinh con khỏe mạnh là niềm hạnh phúc vô bờ, là ánh sáng cho tương lai và là động lực để tiếp tục sống có ích. “Chồng tôi có ba anh em trai thì hai người nghiện ma túy rồi chết vì AIDS. Chồng tôi cũng không may nhiễm HIV. Ngày tôi phát hiện mình có thai cũng là ngày đen tối nhất của cuộc đời, bác sĩ thông báo tôi bị nhiễm HIV. Nhưng hai bên nội ngoại giờ chỉ còn có vợ chồng tôi nên tôi quyết định phải giữ giọt máu của mình. Thú thật, khi đưa ra quyết định như vậy, tôi như người đi trên dây giữa vực sâu,. May sao tôi được các bác sỹ ở bệnh viện Hùng Vương tư vấn và điều trị trong cả thời gian mang thai và sau khi sinh nên con tôi bây giờ hoàn toàn khoẻ mạnh. Giờ được uống thuốc miễn phí thì còn lao động được để dành dụm cho con, chứ nếu Nhà nước không còn cấp thuốc ARV miễn phí thì vợ chồng tôi chắc chắn không theo được và chẳng biết mình sẽ ra đi lúc nào.”, tâm sự của chị Hương ở quận 10, thành phố Hồ Chí Minh.

Chính phủ vào cuộc

Hiện tại, thuốc ARV tại Việt Nam được cấp miễn phí cho người nhiễm HIV chủ yếu từ nguồn hỗ trợ quốc tế. Tuy nhiên, các nguồn tài trợ cho công tác phòng, chống HIV/AIDS nói chung và cho việc mua thuốc ARV tại Việt Nam nói riêng đang giảm nhanh. Mặc dù hiện nay thuốc ARV điều trị cho dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con cũng như cho trẻ em nhiễm HIV đang được nhà nước ưu tiên và thuốc được cấp miễn phí từ ngân sách quốc gia, nhưng vẫn còn hàng trăm ngàn người nhiễm HIV/AIDS khác nếu không được điều trị sẽ dẫn tới nguy cơ tử vong, bệnh tật và nguy cơ bùng phát dịch kháng thuốc ra cộng đồng.

Mong rằng Chính phủ Việt Nam cần nhanh chóng có phương án tài chính bền vững để đảm bảo duy trì nguồn thuốc ARV thường xuyên, liên tục và ổn định để những người như vợ chồng chị Hương được tiếp tục điều trị bằng thuốc ARV, sống khỏe mạnh, nuôi dạy con trưởng thành và có thể tiếp tục đóng góp cho xã hội./.