Điều tra, xử lý sai phạm, tham nhũng rừng: Khó và vướng ở đâu?

LTS: Như đã đề cập ở các bài viết trước, tình trạng phá rừng ở Tây Nguyên đang hết sức nhức nhối khi mà nhiều chủ rừng đang bất lực, đầu hàng trước lâm tặc. Trong khi đó, một bộ phận không nhỏ cán bộ lại đi phá rừng, chiếm đất. Càng đáng lo hơn khi tình trạng tham nhũng trong lĩnh vực quản lý, bảo vệ rừng có phần nghiêm trọng, nó khiến cho các nguồn lực, chương trình, kế hoạch bảo vệ rừng có thể mất đi tác dụng, thậm chí phản tác dụng.

Thanh kiểm tra, điều tra, xử lý nghiêm những sai phạm, dấu hiệu sai phạm là yêu cầu cấp bách lúc này để lập lại trật tự trong lĩnh vực quản lý, bảo vệ rừng. Tuy nhiên, điều tra, làm rõ sai phạm và xử lý được sai phạm hiện nay đang khó và vướng ở nhiều mặt. Chúng tôi gửi tới quý độc giả kỳ cuối của loạt bài “Nỗi lo mất rừng đi cùng nỗi lo mất cán bộ” với nhan đề “Điều tra, xử lý sai phạm, tham nhũng rừng: Khó và vướng ở đâu”.

>> Nỗi lo mất rừng cùng nỗi lo mất cán bộ: Báo động nạn “ăn rừng”

>> Nỗi lo mất rừng cùng nỗi lo mất cán bộ: Rừng tan hoang, cán bộ “xin hàng”

Công an tỉnh Đắk Lắk đang điều tra tin báo có dấu hiệu tội phạm xảy ra tại 4 công ty lâm nghiệp gồm Cư M’lan, Rừng Xanh, Ia Lốp và Ia Mơ, thuộc huyện Ea Súp. Theo đó, giai đoạn 2006-2016, tại 4 công ty này để mất hơn 22.000héc ta rừng. Đây là vụ việc có dấu hiệu rất nghiêm trọng. Nếu chỉ áp theo tiêu chí rừng nghèo kiệt (trữ lượng 10-50m3/héc ta) thì 22.000 héc ta rừng bị mất quy ra sẽ có ít nhất 220 nghìn m3 gỗ đã bị thiệt hại.

Trung tá Nguyễn Đức Tin, Phó trưởng phòng Cảnh sát Kinh tế (PC03), Công an tỉnh Đắk Lắk cho biết, Cơ quan điều tra đang tích cực điều tra, xác minh. Tuy nhiên, quá trình điều tra cũng có những khó khăn nhất định khi thời gian xảy ra đã lâu.

“Chúng tôi tiếp nhận xử lý thì đã xảy ra trong thời gian rất dài, hiện trường đã bị thay đổi do tác động của thiên nhiên, con người. Nên công tác truy vết rất khó khăn. Chúng tôi đang tập trung thu thập các tài liệu, chứng cứ và phối hợp với Viện Kiểm sát đánh giá các tài liệu, chứng cứ. Bên cạnh đó, chúng tôi đang cử cán bộ tham gia đoàn công tác 1169 do UBND tỉnh thành lập về kiểm kê, xác định trữ lượng gỗ thiệt hại đối với 4 công ty lâm nghiệp này. Sau khi có kết quả kiểm kê cũng như xác định trữ lượng gỗ bị thiệt hại, chúng tôi sẽ tiến hành khám nghiệm hiện trường, định giá hậu quả thiệt hại và xử lý nghiêm theo quy định pháp luật”, Trung tá Nguyễn Đức Tin nói.

Cho đến lúc này, Gia Lai là tỉnh phát hiện nhiều nhất các sai phạm có dấu hiệu tham nhũng trong quản lý, bảo vệ rừng. Cụ thể, giai đoạn 2016-2020, Thanh tra tỉnh phát hiện tại 9 ban quản lý rừng có dấu hiệu phạm tội, với tổng diện tích rừng bị mất là gần 10.000 héc ta, tổng số tiền sai phạm là hơn 27 tỷ đồng, có dấu hiệu tham nhũng. Hồ sơ 9 vụ việc đã được chuyển đến Cơ quan cảnh sát điều tra Công an tỉnh nhưng đến nay, mới chỉ có 2 vụ hoàn tất điều tra và khởi tố. Tiến độ điều tra nhiều vụ việc rất chậm, có những vụ việc chuyển hồ sơ từ năm 2017 nhưng đến nay vẫn chưa điều tra xong.

Một lãnh đạo Ban Nội chính Tỉnh uỷ Gia Lai cho biết, từ năm 2018, vấn đề tham nhũng tại các ban quản lý rừng phòng hộ, công ty lâm nghiệp đã được nhận diện và được Ban Nội chính đưa vào chương trình trọng tâm xem xét, theo dõi, đôn đốc, chỉ đạo. Tuy nhiên, quá trình điều tra, xử lý nhiều vụ việc sai phạm đang bị vướng, dẫn đến kéo dài, khó xử lý: “Ban chúng tôi làm việc với các cơ quan chức năng, thì hiện nay cái khó nhất là xác định trách nhiệm từng thời điểm để thất thoát tài nguyên rừng, vi phạm về công tác quản lý bảo vệ rừng, diện tích mất từng thời gian trách nhiệm thuộc về ai. Cái này quan trọng nhất kết quả giám định rừng bị xâm hại, tính giá trị về mặt vật chất thì hiện nay đang rất vướng. Bởi vì là cơ quan giám định phải là cơ quan lâm nghiệp mà có thẩm quyền là cơ quan cấp trên. Thứ hai, kinh phí giám định là hiện nay cơ quan điều tra đang rất bí. Không thực hiện được giám định thì Cơ quan điều tra rất khó có đủ căn cứ để khởi tố vụ án, khởi tố bị can và xem xét về mặt hình sự”.

Càng để lâu thì việc xử lý đối với các vụ việc sai phạm liên quan đến mất rừng, tham nhũng càng khó. Bởi theo quy định của Luật Hình sự, thời hiệu xử lý chỉ có 20 năm. Trong khi có những vụ việc đã sát mốc thời gian này. Nhưng khó và vướng thì còn có thể nghiên cứu tháo gỡ. Việc điều tra, xử lý các vụ việc mất rừng liên quan đến các dự án của doanh nghiệp tư nhân hiện nay các tỉnh còn không thực hiện được vì thiếu chế tài.

Tại tỉnh Đắk Nông, Thanh tra Chính phủ đã chỉ ra hơn 6.700 héc ta rừng bị phá tại 44 dự án của 43 doanh nghiệp. Một số doanh nghiệp xảy ra sai phạm, rừng bị phá với tỷ lệ lên đến 90-100% nhưng chưa được xử lý theo quy định của pháp luật.

Ông Lê Quang Dần, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT Đắk Nông cho biết, tỉnh cũng nhận thấy bất ổn trong các vụ việc mất rừng tại dự án của các doanh nghiệp. Tuy nhiên, chưa xử lý hình sự được doanh nghiệp nào là vì khó khăn về chế tài: “Đối với Đắk Nông cũng nằm trong tình trạng chung với các địa phương khác thôi. Quá trình xử lý vi phạm của các công ty cũng khó khăn. Đặc biệt, khi cho các đơn vị tư nhân thuê rừng mà để mất rừng thì chế tài xử lý hình sự đối với các đơn vị này là rất khó khăn”.

Thực tế cho thấy, đôi khi thanh kiểm tra, điều tra, xử lý sai phạm không phải khó vì thời gian dài, vì thiếu chế tài mà khó và vướng vì thiếu sự phối hợp, bị chính các cơ quan, ban ngành địa phương làm khó. Như vụ việc phát hiện có dấu hiệu bất thường khi vợ chồng ông Tưởng Tín- cựu Trưởng ban quản lý rừng phòng hộ Bắc Biển Hồ được cấp hai giấy GCNQSDĐ cho hai lô “đất vườn” với tổng diện tích lên đến 857.000m2, tức gần 86 héc ta, ngay tại thành phố Pleiku, tỉnh Gia Lai. Không chỉ vượt nhiều lần so với hạn mức nhà nước quy định, Thanh tra tỉnh Gia Lai còn phát hiện nguồn gốc đất có một phần từ chính lâm phần của Ban quản lý rừng. Tuy nhiên, UBND thành phố Pleiku, nơi cấp GCNQSDĐ, báo cáo toàn bộ hồ sơ đã bị thất lạc, không có để cung cấp.

Thanh tra tỉnh đề nghị Sở TN&MT vào cuộc, phối hợp, nhưng với nhiều lý do khác nhau, vụ việc này đến nay vẫn chưa được làm rõ. Và đây không phải vụ việc duy nhất việc thanh kiểm tra, điều tra, xử lý dấu hiệu sai phạm, tham nhũng bị gián đoạn, có dấu hiệu “chìm xuồng” bởi thiếu sự phối hợp, thậm chí tắc trách của cơ quan, ban ngành địa phương./.