Giải pháp nào để vực dậy thị trường lao động sau mùa dịch?

Dịch Covid-19 bùng phát, nhất là đợt dịch lần thứ 4 xuất hiện đã làm ngưng trệ sản xuất, doanh nghiệp thiếu việc làm, một bộ phận lao động phải nghỉ việc, một bộ phận làm việc bán thời gian…

Theo thống kê của Cục Việc làm (Bộ LĐ-TB-XH), số người thất nghiệp trong quý 2/2021 là 1,2 triệu người (2,62%), tăng so với quý 1 là 0,2% và 0,46% so với cùng kỳ năm 2019. Tháng 7 với mức độ phức tạp của dịch bệnh, số lao động thất nghiệp tăng cao, kéo theo tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi lao động ở khu vực thành thị lên hơn 4%.

Cũng trong tháng 7, khi dịch bệnh diễn biến phức tạp tại nhiều địa phương, quỹ Bảo hiểm thất nghiệp đã chi trả trợ cấp thất nghiệp cho hơn 80.000 lao động. 

Dịch bệnh khiến cả doanh nghiệp và người lao động lao đao, nhiều ý kiến cho rằng cộng đồng doanh nghiệp cần có giải pháp sắp xếp lại lực lượng lao động phù hợp với khối lượng sản xuất và những thay đổi trong điều kiện bình thường mới, còn người lao động không còn cách nào khác là phải trau dồi và nâng cao kỹ năng nghề nghiệp để tham gia trở lại thị trường lao động, thích ứng trong giai đoạn bình thường mới.

Đánh giá về thị trường lao động Việt Nam sau khi dịch Covid-19 được kiểm soát, bà Nguyễn Thị Lan Hương, nguyên Viện Trưởng Viện Khoa học lao động xã hội (Bộ LĐ-TB-XH) cho rằng, trước hết, phải thừa nhận một thực tế là, trong thời gian vừa qua có một sự di chuyển lao động lớn trong thị trường lao động, đặc biệt là nhóm lao động di chuyển từ TP.HCM và một số địa phương đang phát triển để quay trở về địa phương do dịch bệnh. Vì vậy, khi sản xuất phục hồi sẽ gây ra những khó khăn nhất định khi giảm đột ngột nguồn cung lao động, nên có khả năng không đáp ứng được cầu về lao động của doanh nghiệp. Tuy nhiên, dòng chảy lao động ấy không phải là quy luật tự nhiên và cũng không phải để đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế của tỉnh. Do đó, đến một lúc nào đó khi bên cầu lao động có tín hiệu phục hồi trở lại thì việc người lao động trở lại cũng không khó.

Bên cạnh đó, sự trở lại này sẽ không ồ ạt, bởi doanh nghiệp cũng sẽ từ từ mở cửa, nên nhu cầu lao động cũng sẽ cao dần. Cùng với đó, trong quá trình chịu tác động của dịch Covid-19, ngoài bị tác động không tốt, sẽ có những tác động tốt về một số hoạt động như là công việc hành chính hay một số bộ phận sẽ điều chỉnh lại. Qua đó, sắp xếp lại vị trí sản xuất, có thể ảnh hưởng đến nhu cầu về lao động nên quy mô, chất lượng và cơ cấu có thể thay đổi, việc đó về mặt lâu dài là tốt. 

Theo bà Nguyễn Thị Lan Hương, một số địa phương như Bắc Ninh, Bắc Giang, sau khi dịch bệnh được khống chế, chỉ một vài tháng đã có thể đáp ứng được 95% nhu cầu lao động.Do đó, việc thiếu hụt lao động sau dịch không phụ thuộc vào ngành nghề, bởi các doanh nghiệp trong các khu công nghiệp chủ yếu là doanh nghiệp xuất khẩu và hiện tại các nước trên thế giới đã mở cửa. Bởi vật những ngành nghề tham gia xuất khẩu nhiều sẽ dễ phục hồi và phát triển hơn. Thứ hai là những nhóm ngành nghề sử dụng lao động lao động kỹ thuật. 

Nói về những giải pháp để phục hồi thị trường lao động sau đại dịch, bà Hương cho rằng, hiện nay chưa có 1 bức tranh tổng thể về những nhóm lao động bị tác động do đại dịch Covid-19. Ngay cả những chính sách hỗ trợ cũng có nhóm hỗ trợ chính xác, nhưng cũng có những nhóm chưa chính xác.

“Theo tôi, hiện nay trong quá trình mở cửa, các Sở LĐ-TB-XH cần vào cuộc, rất đơn giản, giống như khai báo y tế ấy, có thể làm phiếu khai báo về lao động. Khai báo lao động trên mạng và kêu gọi người lao động khai báo, nhất là khai báo về tình trạng việc làm trước khi bị dịch Covid-19 và đặc biệt là trước đợt dịch lần thứ 4 này, tình trạng việc làm hiện tại.

Dựa trên khai báo về lao động đó, khớp nối và song song đó là có khai báo về nhu cầu lao động của các doanh nghiệp. Dựa vào đó giao cho hệ thống các Trung tâm dịch vụ việc làm, Sở Lao động, Thương binh và Xã hội hỗ trợ người lao động”, bà Hương đề xuất.

Ngoài ra, chuyên gia này cũng cho rằng, cần đẩy mạnh việc kết nối thị trường lao động, tăng cường vai trò của các Trung tâm dịch vụ việc làm. Hiện nay chúng ta đã làm tốt việc chi trả quỹ Bảo hiểm thất nghiệp hỗ trợ người lao động mất việc trong mùa dịch. Tuy nhiên, về lâu dài cần giúp người lao động có việc làm bền vững. Để đạt được điều đó, cần sử dụng có hiệu quả hơn nữa nguồn ngân sách từ quỹ Bảo hiểm thất nghiệp để đào tạo lại lao động, giúp người lao động tiếp cận được với những cơ hội việc làm tốt hơn./.