Việt Nam dồn tổng lực nghiên cứu vaccine ngừa dịch bệnh Covid-19

Bộ Y tế đang xem xét phê duyệt hồ sơ thử nghiệm lâm sàng (thử nghiệm trên người) giai đoạn 1 đối với vaccine Covid-19 “made in Vietnam”.

Nếu tháng 11 này vaccine của Việt Nam được thử nghiệm trên người, đây sẽ là sản phẩm thứ 39 bước vào giai đoạn tiêm thử trên người. Trước đó, Việt Nam đã nghiên cứu và sản xuất thành công nhiều loại vaccine phòng bệnh quan trọng.

Sau nhiều tháng huy động các nhà khoa học, sản xuất và nghiên cứu, tiến trình cho ra đời vaccine Covid-19 ở Việt Nam đã có những tín hiệu tích cực, khi quá trình thử nghiệm lâm sàng (thử nghiệm trên người) có thể sẽ được diễn ra ngay trong tháng 11/2020.

Vaccine Covid-19 được thử nghiệm lâm sàng lần này là do Công ty Cổ phần Công nghệ sinh học Dược Nanogen nghiên cứu, sản xuất. Đây là vaccine Covid-19 đầu tiên của nước ta được đưa ra thử nghiệm trên người.

Kế hoạch của nhà sản xuất là tiêm thử nghiệm trên 60 tình nguyện viên, nhưng theo Bộ Y tế sẽ không cùng lúc tiêm thử nghiệm trên 60 người mà chia nhỏ làm các giai đoạn khác nhau. Giai đoạn 1 dự kiến sẽ tiêm cho 20 người.

Hiện, Việt Nam có 4 đơn vị nghiên cứu và sản xuất vaccine Covid-19 gồm Viện vaccine và Sinh phẩm Y tế (IVAC), Công ty TNHH một thành viên vaccine và sinh phẩm số 1 (VABIOTECH), Trung tâm Nghiên cứu sản xuất vaccine và sinh phẩm y tế (POLYVAC) và Công ty Cổ phần Công nghệ sinh học Dược Nanogen.

Hiện Viện vaccine và Sinh phẩm Y tế (IVAC) cũng đang trong quá trình hoàn thiện đề cương nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng vắcxin Covid-19. Dự kiến, IVAC sẽ nộp hồ sơ thử nghiệm lâm sàng vào cuối năm nay.

Công ty TNHH một thành viên vaccine và sinh phẩm số 1 (VABIOTECH) cũng đã bắt đầu thử nghiệm tiền lâm sàng vaccine Covid-19 trên khỉ. Dự kiến, sau khi tiêm xong, khỉ sẽ được theo dõi khoảng 3 tháng, sau đó tiếp tục lấy mẫu máu gửi về Hà Nội để làm các xét nghiệm. Trước đó, đơn vị này cũng đã thử nghiệm vaccine Covid-19 trên chuột.

Theo thông tin từ Bộ Y tế, Việt Nam đã tham gia liên minh được quyền ưu tiên tiếp cận vaccine ngừa Covid-19, ngay sau khi vaccine của các nhà sản xuất cán đích đầu tiên xuất hiện trên thị trường.

Khi tham gia Liên minh này, Việt Nam có thể mua được vaccine với giá ưu đãi. Dù vậy, theo ước tính, chi phí để tiêm ngừa vaccine cho toàn dân sẽ là rất lớn.

Do đó, việc tự chủ được vaccine là rất cần thiết. Theo Bộ Y tế, mục tiêu đến quý IV/2021 sẽ có vaccine Việt Nam đã hoàn thành tất cả các khâu thử nghiệm, chuẩn bị cho khâu xuất hiện chính thức phục vụ nhu cầu tiêm chủng.

Trên thế giới, hiện có 187 công ty, nhóm đang phát triển vắcxin ngừa Covid-19, trong đó có 38 loại đang ở giai đoạn thử nghiệm trên người, có 9 sản phẩm đang thử nghiệm ở giai đoạn 3, tức là trên nhóm lớn người tình nguyện.

Việt Nam đạt được nhiều thành tựu trong sản xuất vaccine

Đến nay, Việt Nam đã sản xuất được 12 loại vaccine và là một trong 25 quốc gia trên thế giới sản xuất được vaccine; một trong 4 nước châu Á có thể tự sản xuất vaccine phối hợp sởi-rubella sau Trung Quốc, Nhật Bản và Ấn Độ.

Ngay từ năm 1962, dù trong điều kiện đất nước khó khăn nhưng Việt Nam đã nghiên cứu sản xuất thành công vaccine bại liệt - một loại vaccine quan trọng.

Theo Phó Giáo sư-Tiến sỹ Dương Thị Hồng, Phó Viện trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ trung ương, những năm 1959-1960 bùng phát dịch bại liệt lớn ở các tỉnh phía Bắc, làm 17.000 người mắc bệnh và 500 người tử vong, mỗi năm hàng nghìn trẻ em bị di chứng bại liệt suốt đời, tỷ lệ mắc lên đến trên 126/100.000 dân. Năm 1961, với vaccine Liên Xô hỗ trợ, tỷ lệ mắc bại liệt đã giảm xuống 3,09/100.000 dân. Để chủ động phòng, chống, Bộ trưởng Bộ Y tế Phạm Ngọc Thạch đã yêu cầu sản xuất vaccine phòng bại liệt.

Năm 1962, vaccine sabin phòng bại liệt do Việt Nam nghiên cứu sản xuất ra đời, nhờ đó tỷ lệ mắc bệnh bại liệt giảm rõ rệt, đặc biệt từ khi Việt Nam thực hiện Tiêm chủng mở rộng vào năm 1985. Đến năm 2000, Việt Nam được Tổ chức Y tế thế giới công nhận đã thanh toán bệnh bại liệt trên toàn quốc.

Sau đó ngành sản xuất vaccine tiếp tục phát triển và cho ra đời các sản phẩm chủ động phòng, chống các bệnh truyền nhiễm, như: Đậu mùa, tả, thương hàn, ho gà, giải độc tố bạch hầu, lao, vaccine phòng dại, viêm não Nhật Bản, viêm gan B... Hầu hết các sản phẩm đều đã được đưa vào chương trình Tiêm chủng mở rộng.

Đặc biệt, năm 2017, lần đầu tiên Việt Nam đã sản xuất được vaccine 2 trong 1 trên dây chuyền công nghệ hiện đại là vaccine sởi-rubella. Việt Nam là nước thứ 4 tại châu Á sản xuất được loại vaccine này.

Từ năm 2018, loại vaccine MR kết hợp sởi-rubella do POLYVAC sản xuất đã được sử dụng trên quy mô toàn quốc cho trẻ từ 18-24 tháng tuổi trong Tiêm chủng mở rộng, thay thế cho loại vaccine sởi-rubella nhập khẩu.

Ngày 25/9/2018, Viện vaccine và Sinh phẩm y tế phối hợp với các bên liên quan công bố thử nghiệm thành công vaccine cúm mùa "3 trong 1" gồm cúm A/H1N1/09, A/H3N2, cúm B và vaccine cúm tiền đại dịch A/H5N1. Đây là loại vaccine cúm đầu tiên do Việt Nam sản xuất.

Trong hơn 30 năm thực hiện Tiêm chủng mở rộng, vaccine có số lượng sử dụng nhiều và rất có ý nghĩa với y tế công cộng, đó là vaccine ngừa viêm não Nhật Bản. Đến nay đã có trên 70 triệu liều vaccine này được xuất xưởng. Việt Nam cũng đã xuất khẩu trên 5,3 triệu liều vaccine viêm não Nhật Bản đi Ấn Độ.

Thực tế ở nước ta, có trên 90% trẻ em dưới 1 tuổi đã được sử dụng vaccine trong chương trình Tiêm chủng mở rộng hàng năm. Kết quả là những năm qua, một số bệnh truyền nhiễm nguy hiểm đã giảm rõ rệt, từ hàng chục đến hàng trăm lần. Một số bệnh đã được thanh toán và loại trừ: bệnh bại liệt đã được thanh toán từ năm 2000, bệnh uốn ván sơ sinh đã được loại trừ từ năm 2005...

Việt Nam đặt mục tiêu đến 2025, sẽ sản xuất và đưa vào chương trình Tiêm chủng mở rộng 14 loại vaccine “made in Việt Nam”./.