Vũng Tàu: Hồ Bàu Trũng trước nguy cơ bị xóa sổ

Hồ Bàu Trũng nằm ở trung tâm TP Vũng Tàu, được coi là hồ điều hòa quan trọng trong hệ thống tiêu thoát nước của thành phố này. Nhưng trong những năm gần đây, hồ Bàu Trũng bị san lấp, xây dựng trái phép, diện tích hồ ngày càng bị thu hẹp, ảnh hưởng lớn đến khả năng lưu trữ và điều hòa nước thải của thành phố.

Đến phường Nguyễn An Ninh, TP Vũng Tàu những ngày này, hình ảnh một hồ Bàu Trũng mênh mông ngày nào đã không còn. Hầu hết khu vực hồ đã bị cắt xẻ, san lấp, chỉ còn lại một số ao, đầm quy mô nhỏ nằm rải rác. Khu vực lòng hồ đã mọc lên một khu dân cư nhộm nhoạm, đa số nhà cấp bốn, đường ngang ngõ dọc ngoằn ngoèo, nhỏ hẹp, tất cả đều là nhà không phép.

Ở đây còn tồn tại cả một khu tập kết vật liệu xây dựng với các đống gạch, cát ngổn ngang; phương tiện xe cẩu, xe nâng thường trực sẵn sàng đáp ứng nhu cầu san lấp trong khu vực. Bao kín xung quanh  hồ là các ngôi biệt thự - nhà vườn quy mô lớn.

Ông Nguyễn Quốc  Hùng, Chủ tịch UBND phường Nguyễn An Ninh cho biết: “Việc giải quyết đất đai khu vực Bàu Trũng rất phức tạp. Chính quyền cưỡng chế đất thì dân hỏi cưỡng chế xong thì đất để làm gì? Đây là câu hỏi rất khó trả lời. Chúng tôi mong Nhà nước nghiên cứu, sớm tiến hành dự án, có quyết định thu hồi đất để trên cơ sở đó kiểm kê đền bù cho dân. Nếu không, phải bố trí cho họ có nơi ở để ổn định đời sống”.

Hồ Bàu Trũng có diện tích 130 ha. Năm 1993, UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu tiến hành quy hoạch tổng thể khu vực này, trong đó có Dự án Công viên Văn hóa - Thể thao Bàu Trũng và hồ điều hòa thoát nước diện tích 70 ha. 

Dự án Công viên Văn hóa - Thể thao Bàu Trũng được khởi công từ năm 2001, do Công ty TNHH Good Choice USA- Việt Nam làm chủ  đầu tư. Do dự án chậm tiến độ nên đến năm 2011, UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu thu hồi giấy chứng nhận đầu tư của Công ty này, đồng thời hủy bỏ quyết định thu hồi đất khu vực Công viên Văn hóa - Thể thao hồ Bàu Trũng và cho phép cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất tại một số khu vực.

Căn cứ vào quyết định này, từ năm 2011, hơn 700 hộ dân sinh sống lâu đời tại khu vực hồ Bàu Trũng đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Tuy nhiên sau đó, do việc thực hiện quy hoạch tổng thể hồ Bàu Trũng chậm chạp đã tạo cho người dân tâm lý quy hoạch không thực hiện.

Một số cá nhân  lợi dụng tình hình để trục lợi trong việc mua bán đất, phân lô, chuyển nhượng đất và xây dựng trái phép tại khu vực này. Hiện tượng san lấp, xây dựng trái phép diễn ra rầm rộ vào năm 2011. Thời gian này, đoạn cuối quốc lộ 51B thuộc phường Nguyễn An Ninh, phường Thắng Nhất, phường 9, 10 triển khai thi công. Đất đào lên từ công trình thi công đường được người dân mua giá rẻ, sử dụng san lấp luôn lòng hồ.

Tính đến nay, riêng hồ Bàu Trũng tồn tại 400 căn nhà xây dựng không phép, chiếm 15% tổng số nhà xây dựng trái phép tại thành phố Vũng Tàu. Nhiều chủ hộ còn ngang nhiên gắn biển số nhà, cắm mốc, phân lô bán nền, xây tường bao, hệ thống trụ  điện.

Theo chủ trương của thành phố Vũng Tàu, sẽ triển khai cưỡng chế trên 400 căn nhà ở khu vực này. Nhưng cả năm 2012 mới xử lý được 60 căn. Trong khi đó lại phát sinh tới 67 trường hợp xây nhà trái phép. UBND thành phố Vũng Tàu và UBND phường Nguyễn An Ninh đã tổ chức 10 đợt cưỡng chế nhưng không đạt kết quả, do gặp phải sự bất hợp tác từ các hộ dân xây dựng nhà trái phép ở  khu vực hồ Bàu Trũng.

Việc ngăn chặn, xử lý trái phép chưa hiệu quả trước hết thuộc trách nhiệm UBND phường Nguyễn An Ninh. Trong quá trình xử lý vi phạm, lập lại trật tự xây dựng, UBND phường chưa thực hiện đúng theo thẩm quyền của Luật xây dựng (Luật cho phép Chủ tịch UBND cấp phường có quyền ra quyết định đình chỉ thi công xây dựng hoặc ra quyết định cưỡng chế phá dỡ đối với các công trình xây dựng vi phạm thuộc địa bàn mình quản lý).

Một phần khác do lực lượng quản lý đô thị ở phường còn mỏng, chỉ có từ 1 đến 2 công chức địa chính- xây dựng, còn lại bố trí 1 đến 2 cán bộ quản lý đô thị, chỉ là hợp đồng lao động. Đội trật tự đô thị thành phố Vũng Tàu đã phải phối hợp với UBND phường Nguyễn An Ninh tổ chức trực 3 ca tại hồ để xử lý vi phạm.

Ông Ngô Văn Quả, Đội trưởng Đội trật tự đô thị thành phố Vũng Tàu cho biết: “Để ngăn chặn có hiệu quả hiện tượng lấn chiếm khu vực Bàu Trũng, Đội trật tự đô thị phối hợp chặt chẽ với UBND phường thường xuyên có mặt tại khu vực, kể cả ngảy lễ phải bố trí lực lượng, kiên quyết ngăn chặn tình trạng lấn chiếm, thu giữ tang vật, phương tiện…”.

Hiện nay, ngoại trừ 10 ha hồ thuộc dự án nhà cao ốc của Tổng Công ty cổ phần đầu tư phát triển xây dựng (thuộc phường 8 và phường 9) đã được bao kè, diện tích mặt nước hồ còn sót lại chỉ còn khoảng 7 ha, trong đó UBND phường Nguyễn An Ninh quản lý thực chất chỉ còn 3 ha. 

Tháng 10/2012, UBND tỉnh đã giao UBND thành phố Vũng Tàu làm chủ đầu tư xây dựng hồ điều hòa, xây bờ kè, nạo vét lòng hồ, các công trình thoát nước tại hồ Bàu Trũng. Nhưng đến nay, các nội dung trên vẫn chưa triển khai được.

Nếu UBND TP Vũng Tàu không có các giải pháp kịp thời, nguy cơ mất hồ là thực tế. Về lâu dài, muốn ngăn chặn hiệu quả tình trạng xây dựng nhà trái phép tại hồ, thành phố Vũng Tàu cần tập trung làm tốt hai khâu là quy hoạch và quản lý nhà đất, cùng với đó là các chính sách hỗ trợ và đầu tư cho khu vực nhà thu nhập thấp; quy hoạch một số khu dân cư mới; rà soát lại các quỹ đất sử dụng không hiệu quả để giải quyết nhu cầu đất ở cho người dân./.