Xâm phạm Di tích Ruộng bậc thang Sa Pa: Nguyên nhân chỉ vì nghèo

Vừa qua, sau khi ghi nhận tình trạng các hộ dân lấn chiếm, xâm phạm di tích ruộng bậc thang trên địa bàn huyện Sa Pa diễn ra phức tạp, tỉnh Lào Cai đã thành lập đoàn kiểm tra liên ngành nhằm tiến hành đánh giá thực tế.

Kết quả kiểm tra cho thấy bên cạnh những bất cập trong công tác quản lý di tích ở địa phương nguyên nhân cốt lõi của đa số các vụ xâm phạm là do đời sống của bà con còn nghèo khó.

Tổng cộng có 56 hộ dân trên địa bàn 3 xã Lao Chải, Tả Van và Hầu Thào, huyện Sa Pa, tỉnh Lào Cai tự ý xây dựng nhà trái phép trong vùng bảo vệ trọng điểm Di tích Quốc gia Ruộng bậc thang Sa Pa. Đa số các hộ dân xây nhà trái phép đều là hộ nghèo, đông con, khi con cái trưởng thành phát sinh nhu cầu tách hộ, trong khi đất ở không có nhiều nên đã tự ý san lấp đất ruộng do chính mình khai phá, canh tác để làm nhà ở.

Bên cạnh đó, vốn dĩ khu dân cư của các xã từ bao đời đã sinh sống xen kẽ cùng với ruộng bậc thang, từ khi được xếp hàng di tích đến nay, các khu dân cư chưa được quy hoạch riêng rẽ. Trên thực tế, quy hoạch còn gặp nhiều khó khăn, điển hình như trên địa bàn xã Lao Chải có 4 - 5 dự án lớn vào chiếm hết quỹ đất, xã không có quỹ đất để lập quy hoạch nơi ở cho người dân.

Mặt khác, do du lịch phát triển, kinh doanh dịch vụ mang lại thu nhập cao hơn nên nhiều hộ gia đình nghèo đã bỏ ruộng hoặc cho người khác thuê đất kinh doanh, có những hộ đã bán phần ruộng bậc thang bám ven mặt đường cho các cá nhân từ nơi khác đến để xây dựng nhà hàng, nhà nghỉ.

Kết quả kiểm tra cũng cho thấy, việc tuyên truyền của chính quyền địa phương tới các hộ dân chưa được triển khai rõ ràng, cụ thể để người dân nhận thức được giá trị, cùng chung tay bảo vệ di tích. Và một điều hết sức quan trọng là tỉnh Lào Cai hiện nay đang thiếu cơ chế chính sách đặc thù cho người dân có ruộng trong vùng di tích.

Đoàn kiểm tra đã có kiến nghị với UBND tỉnh Lào Cai chỉ đạo các ngành chuyên môn phối hợp với chính quyền địa phương khẩn trương triển khai cắm mốc, khoang vùng thực tế, sau đó bàn giao cho các xã tiếp nhận, quản lý, bảo vệ lâu dài vì hiện nay tất cả mới chỉ thể hiện trên bản vẽ.

Tỉnh Lào Cai cũng cần ban hành cơ chế, chính sách hỗ trợ các hộ gia đình canh tác trên diện tích danh thắng ruộng bậc thang để cho người dân thấy rõ trách nhiệm và quyền lợi trong việc bảo vệ di tích.

Đoàn kiểm tra cũng đề nghị UBND huyện Sa Pa cần sớm hoàn thiện Quy chế quản lý Di tích danh thắng Quốc gia Ruộng bậc thang Sa Pa để nâng cao hiệu quả quản lý. Đối với các công trình nhà cửa đã và đang xây dựng trái phép trong vùng di tích, Chính quyền huyện cần lập tức có biện pháp xử lý triệt để theo quy định./.