“Xe khách thành phố” hay là chuyện “Đặt tên Mèo cho con Chuột”

Những ngày qua, liên quan đến đề xuất của Bộ GTVT tại dự thảo Luật Giao thông đường bộ (sửa đổi) có khái niệm: xe buýt đổi tên thành "xe khách thành phố". Đây là một trong những “khái niệm “khiến người dân thắc mắc: Sao không gọi quen xe buýt là xe buýt, lại đi đặt lại tên “xe khách thành phố”.

Tại sao Bộ GTVT quá chú trọng tên gọi trong khi nhiều bất cập ngành giao thông chưa được xử lý triệt để. Nhiều người lại liên tưởng đến câu chuyện “Đặt tên Mèo cho con Chuột”.

Xe buýt vẫn là xe buýt?

Thông tin về những nội dung trên, đại diện tổ biên soạn dự thảo Luật của Bộ GTVT cho rằng: "Tên gọi xe buýt vẫn giữ nguyên, song xét về loại hình phương tiện kinh doanh thì xe buýt nội đô sẽ là loại xe ô tô khách thành phố theo quy chuẩn (QCVN 2015), chứ không phải thay đổi tên xe buýt sang “xe khách thành phố”. Luật Giao thông đường bộ trước đây không quy định cụ thể loại hình phương tiện với xe buýt, song với dự thảo Luật Giao thông đường bộ sửa đổi lần này chỉ nói rõ hơn về quy định phương tiện loại hình vận tải là xe buýt".

Theo quy định tại Luật Giao thông đường bộ 2008, có 5 loại hình kinh doanh vận tải hành khách bằng xe ô tô, bao gồm: kinh doanh vận tải theo tuyến cố định, kinh doanh vận tải bằng xe buýt, kinh doanh vận tải bằng xe taxi, kinh doanh vận tải theo hợp đồng và kinh doanh vận tải du lịch.

Trong đó, kinh doanh vận tải bằng xe buýt hay gọi tắt là “xe buýt”, được quy định tại Nghị định 10/2020 hay Nghị định 86/2014 trước đây, là kinh doanh vận tải hành khách bằng xe ô tô có các điểm dừng đón, trả khách và xe chạy theo biểu đồ vận hành với cự ly, phạm vi hoạt động nhất định, bao gồm tuyến xe buýt nội tỉnh và tuyến xe buýt liên tỉnh. Vì vậy “xe buýt” ở đây không phải là một loại phương tiện mà là một loại hình kinh doanh vận tải.

Theo Luật Giao thông đường bộ 2008, Bộ trưởng Bộ GTVT quy định về chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường của xe cơ giới.

Trên cơ sở đó, Bộ GTVT ban hành Quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia về an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường đối với xe ô tô khách thành phố (QCVN 10:2015) trong đó quy định: “Xe ô tô khách thành phố là xe ô tô chở người có số người cho phép chở từ 10 người trở lên, kể cả người lái; trên xe có bố trí các ghế ngồi, chỗ đứng; có kết cấu và trang bị để vận chuyển hành khách trong thành phố và vùng lân cận, cho phép hành khách di chuyển phù hợp với việc dừng, đỗ xe thường xuyên”.

“Như vậy, thuật ngữ “xe ô tô khách thành phố” chính là để chỉ một loại phương tiện. Nếu tuyến xe buýt hoạt động trong thành phố, với đặc điểm là dừng đỗ liên tục, tốc độ khai thác thấp, phục vụ cả hành khách đứng và ngồi, thì phải sử dụng “xe ô tô khách thành phố”, đại diện tổ biên soạn dự thảo Luật lý giải.

Trường hợp nếu tuyến xe buýt hoạt động ngoài đô thị, với vận tốc khai thác lớn, cự ly tuyến dài, cự ly chuyến đi dài, để đảm bảo an toàn, tiện nghi cho hành khách thì đơn vị vận tải sẽ sử dụng xe ô tô khách thông thường, chỉ có ghế ngồi, không có chỗ đứng.

Đại diện Bộ GTVT cho rằng, sau hơn 10 năm thực hiện Luật Giao thông đường bộ 2008, để tiếp tục hoàn thiện các quy định pháp luật về vận tải bằng xe ô tô, Bộ GTVT đã xây dựng để Chính phủ trình Quốc hội dự thảo Luật Giao thông đường bộ sửa đổi, trong đó gom lại còn 3 loại hình vận tải là kinh doanh vận tải bằng taxi, kinh doanh vận tải theo hợp đồng và kinh doanh vận tải bằng xe buýt. Sau này chính phủ sẽ quy định cụ thể hơn đối với kinh doanh vận tải bằng xe buýt trong thành phố, xe buýt nội tỉnh, xe buýt liên tỉnh.

Sau nhiều năm áp dụng ổn định, Bộ GTVT cũng đề xuất Luật hoá khái niệm phương tiện “xe ô tô khách thành phố” và đưa vào quy định trong dự thảo Luật GTĐB sửa đổi lần này.

Nếu Dự thảo Luật được Quốc hội thông qua, khi đó hoạt động kinh doanh vận tải bằng xe buýt trong thành phố sẽ vẫn sử dụng “xe ô tô khách thành phố” để phục vụ nhu cầu đi lại của nhân dân như hiện nay.

Như vậy, “không hề có chuyện đổi tên xe buýt thành xe ô tô khách thành phố”, đại diện thành viên ban soạn thảo cho biết.

Bộ GTVT đang “Đặt tên Mèo cho con Chuột”

Thực tế, đây cũng không phải lần đầu tiên, Bộ GTVT sa đà vào việc “đuổi hình, bắt chữ”. Trước đó, trong một thời gian dài, dư luận cũng đã nhiều lần ý kiến khi Bộ này nhiều lần tìm cách đổi tên “trạm thu phí” thành “trạm thu giá” rồi “trạm thu tiền”, sau lại về trạm thu phí.

Không chỉ “chơi chữ”, ngành giao thông cũng từng xảy ra không ít lùm xùm với nhiều đề xuất gây tranh cãi liên quan đến lĩnh vực giao thông như quy định ô tô không được dừng quá 5 phút, đăng ký xe phải có tài khoản ngân hàng, mũ bảo hiểm phải in nổi chữ “mũ bảo hiểm cho người đi xe máy”, “mũ bảo hiểm cho người đi xe đap”....

Theo anh Lê Mạnh Hải (quận Hoàng Mai, Hà Nội), không cần phải quá cầu kỳ, câu nệ vào câu chữ trong các văn bản, kiểu như “đánh đố” người dân như vậy.

“Xe buýt thì cứ để nguyên nó là xe buýt, xe chở khách. Quan trọng là quản lý sao cho hiệu quả, an toàn và thông suốt. Cần giải quyết căn bản của vấn đề chứ không nên quan tâm đến những điều mà người dân chúng tôi không quan tâm”, anh Hải nói.

Nhiều người khác cho rằng, Bộ GTVT còn rất nhiều nhiệm vụ chuyên môn trong lĩnh vực phụ trách của mình cần quan tâm hơn là chú trọng vào vấn đề câu chữ tên gọi xe buýt như vấn đề bất cập của BOT, đẩy nhanh việc thu phí tự động không dừng, tiến độ tuyến đường sắt Cát Linh – Hà Đông, thu hút đầu tư xã hội hóa giao thông, cao tốc Bắc –Nam...

Do đó, dù Bộ GTVT giải thích việc thay tên xe buýt có thuận thế nào thì cốt lõi, người dân cần thật sự là những vấn đề bất cập về mặt chuyên môn trong lĩnh vực GTVT sẽ được giải quyết một cách hiệu quả, chứ không cần phải thay tên đổi họ một loại hình vận tải như xe buýt.

“Tôi không hiểu ý của Bộ GTVT trong soạn thảo dự thảo này như thế nào. Không cần phải đổi tên xe buýt thành tên mới "xe khách thành phố”, không cần cứ mỗi năm lại lùm xùm việc đổi tên loại hình nào đó, ngành giao thông nên tập trung làm tốt lĩnh vực chuyên môn, như vậy đã là tốt lắm rồi”, TS Chu Mạnh Hà, nguyên giảng viên Đại học GTVT TP Hồ Chí Minh nói./.