Nằm khuất sau những rặng cây ở nhánh hợp lưu giữa sông Hương và sông Bồ là xóm vạn chài Thủy Phú, xã Hương Vinh, thị xã Hương Trà, Thừa Thiên -Huế. Nơi đây có hàng chục con đò cũng là những căn nhà của cư dân thủy diện (sống trên mặt nước) nép mình bên bến sông. Sau nhiều cuộc di dân, cả ngàn cư dân thủy diện ở các nhánh sông trên địa bàn Thừa Thiên - Huế đã lần lượt lên bờ tái định cư, duy nhất còn sót lại xóm vạn đò Thủy Phú bên khúc sông buồn.

Mọi sinh hoạt đời sống của người dân Thủy Phú đều diễn ra trên thuyền.

Gần nửa thế kỷ trước, một nhóm ngư dân vạn đò trên sông Hương chọn khu vực ngã ba sông Hương và sông Bồ làm nơi neo đậu, lập nên xóm vạn chài Thủy Phú, xã Hương Vinh, thị xã Hương Trà. Cuộc sống mải mê “theo đuôi con cá” gắn chặt họ với khúc sông quê. Cũng gần 50 năm trước, sau khi lập gia đình, vợ chồng ông Trần Bí xuôi thuyền theo con nước rồi “neo” lại ở đoạn sông này.

Ông Trần Bí cho biết, mình nối nghiệp cha từ con thuyền nhỏ. 19 tuổi, ông đã lấy vợ sinh con. Cả 5 người con của ông, không ai học hết cấp một, lớn lên chẳng có nghề nghiệp gì, đành theo cha lam lũ trên sông. Gia đình ông đến nay đã 4 đời sinh con đẻ cháu trên chiếc đò này. Cái vòng luẩn quẩn, đói nghèo - thất học - lạc hậu, cứ bám chặt gia đình ông Bí và xóm vạn đò Thủy Phú. Gần cả đời người sống trên sông nước, ông Bí ao ước có mảnh đất cắm dùi, để con cháu có nơi tránh mưa gió, bão lũ: “Khi tê đời ông già sống ở An Tuyền Phú An, khi chào đời là đã sống trên sông nước rồi. Cuộc sống lang thang đi làm chèo thuyền đi làm chèo chỗ ni, chỗ khác lên đây ở làm ăn xin nhập vô đây luôn từ 1975 chừ. Đến chừ tất cả vạn đò đã lên bờ hết rồi chỉ còn vạn đò Thủy Phú, Hương Vinh ni chưa có lên bờ. Mong muốn chính quyền, cấp trên làm sao tạo điều kiện cho miếng đất để lên bờ”.

Người dân Thủy Phú luôn mong ước được tái định cư trên bờ.

Nhiều đời nay, người dân vạn đò Thủy Phú sống phụ thuộc vào con tôm, con cá, vào từng mẻ lưới trên sông. Cuộc sống nay đây mai đó nên trừ lũ trẻ, còn lớp trung niên, người già xóm vạn chài đều mù chữ. Trong 24 hộ dân vạn đò Thủy Phú, chỉ có vài hộ lo được cho con cái học hành nhưng gắng lắm cũng chỉ học hết cấp hai rồi ở nhà phụ giúp cha mẹ mưu sinh. Con đò nhỏ chưa đầy 10m² là nơi trú ngụ của 7 người trong gia đình chị Nguyễn Thị Phúc (gồm hai vợ chồng chị và bốn đứa con cùng người mẹ chồng).

Chị Phúc cho biết, 19 tuổi đã lấy chồng sinh con. Ban đêm, hai vợ chồng chị cùng đứa con gái lớn, chèo thuyền thả lưới dọc sông Hương bắt cá. Chồng kéo lừ, thả lưới, vợ và con gái phụ giúp, mỗi đêm kiếm được từ 50 đến 100 nghìn đồng. Ban ngày, chị Phúc lo cơm nước, chăm con nhỏ và mẹ chồng già; Chồng lại đi xúc cát sỏi thuê kiếm thêm thu nhập.

Chị Phúc tâm sự, ba mẹ cũng là dân vạn đò sống trên sông Hương. Hơn 10 năm trước, ba mẹ được lên bờ tái định cư theo chính sách của tỉnh. Còn chị theo chồng tiếp tục cuộc sống lênh đênh trên sông. Chị Phúc than thở, sống trên đò từ nhỏ hai vợ chồng đều không biết chữ, bây giờ cố gắng hết sức để con cái được đến trường: “Đời ba mẹ em cũng ở đò, chừ ba mẹ họ cho định cư ở bên Phú Mậu, chừ em về đây cũng ở đò ri thôi, chừ sinh sống anh, chị em ở quanh đây hết. Từ ngày em lấy chồng em cũng đi bỏ lừ trên sông, ngày bủa chỗ ni, ngày bủa chỗ khác còn để mấy đứa con ở nhà với mệ, nếu làm hai vợ chồng thì 100 ngàn đồng nếu chồng đi làm một mình thì khoảng 50 ngàn đồng.  Chừ bạn em mong muốn lên bờ để con em lên bờ ở cho đỡ”.

Ông Trần Bí vá lừ chuẩn bị cho ngày đánh bắt mới.

Hơn 10 năm trước, UBND tỉnh Thừa Thiên-Huế đã thực hiện một cuộc đại “di dân” đưa hơn 1.000 hộ dân vạn đò trên sông Hương và các khu vực lân cận lên bờ tái định cư. Đến nay chỉ sót lại xóm vạn đò Thủy Phú còn lênh đênh trên sông nước. Năm 2008, UBND xã Hương Vinh đã dành một phần quỹ đất bố trí cho dân xóm vạn đò Thủy Phú lên bờ. Nhưng đã mười năm trôi qua, giấc mơ lên bờ của xóm vạn đò này cứ dài theo năm tháng.

Ông Trương Đắc Giàu, Phó Chủ tịch UBND xã Hương Vinh, thị xã Hương Trà cho biết: khu đất dành cho tái định cư 24 hộ dân vạn đò Thủy Phú nằm ở ven sông với diện tích gần 1 hec ta. Do thiếu kinh phí nên 10 năm nay dự án này chưa thể thực hiện được. UBND thị xã cũng đã có văn bản trình lên UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế đề nghị bố trí kinh phí để triển khai dự án này: “Khó khăn trước mắt của những hộ vạn đò này là về vấn đề môi trường. Thứ nhất là không sử dụng được nước sạch trong sinh hoạt. Thứ hai là vấn đề học hành cũng gặp nhiều khó khăn. Cha mẹ đi làm ăn xa nên con cái cũng chỉ dừng lại ở lớp 7, lớp 8 rồi bỏ học. Trong mùa mưa bão chúng tôi cũng đến vận động những hộ này di dời để tránh thiệt hại về người và tài sản”.

Những đứa trẻ ở xóm vạn đò Thủy Phú.

Mùa mưa bão đang cận kề. Người dân vạn đò Thủy Phú lại nặng trĩu nỗi lo thiên tai bão lũ. Ước mong được lên bờ tái định cư luôn cháy bỏng trong cuộc sống người dân xóm vạn đò cuối cùng trên sông Hương./.

Lớp học của những phụ nữ vạn đò

VOV.VN - Hàng chục năm sống lênh đênh trên sông nước, con chữ đối với bà con là điều quá xa vời.