Cần thí điểm Khu thương mại tự do ở Đà Nẵng để nhân rộng trong cả nước

 Sáng 7/6, Quốc hội thảo luận ở hội trường về tổ chức chính quyền đô thị và thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố  Đà Nẵng, trong đó có đề xuất thí điểm thành lập khu thương mại tự do.

Trước đó, ngày 31/5, Chính phủ trình Quốc hội Nghị quyết về cơ chế, chính sách đặc thù mới cho TP. Đà Nẵng. Có 21 chính sách đặc thù phát triển TP. Đà Nẵng được đề xuất thực hiện thí điểm. Trong đó có 5 chính sách đề xuất mới, đặc biệt là chính sách thí điểm thành lập Khu thương mại tự do.

Việt Nam đã từng bước tiếp cận tới mô hình kinh tế này thông qua việc phát triển những mô hình tương tự có quy mô nhỏ hơn như: khu chế xuất, khu phi thuế quan, cửa hàng miễn thuế…nhằm tiến tới thành lập khu thương mại tự do ở Việt Nam để hội nhập sâu vào kinh tế quốc tế.

Bên hành lang kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, đoàn đại biểu tỉnh Hải Dương đề xuất, khi thành lập khu thương mại tự do nên xem xét bổ sung cả khu tài chính tự do. “Khi thành lập khu tài chính thương mại tự do sẽ thu hút được nhiều nguồn lực tài chính và thí điểm nhiều cơ chế tài chính đến với Đà Nẵng. Nhiều quốc gia đã thành công khi thành lập khu tài chính thương mại tự do như Singapore".

Thảo luận tại hội trường, đại biểu Nguyễn Hữu Thông, đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Thuận cho rằng, ở nước ta, pháp luật hiện hành chưa có quy định về việc thành lập, hoạt động đối với khu thương mại tự do, vì thế cần thí điểm để nhân rộng trong cả nước.

Tuy nhiên, đại biểu đề nghị: “Do có sự khác biệt về thể chế và đặc điểm chính trị và nhu cầu phát triển thương mại ở nước ta so với các nước khác. Đây cũng là mô hình đầu tiên chưa có tiền lệ ở nước ta, do đó trong quá trình triển khai cần có cơ chế giám sát đặc biệt để vừa làm, vừa đánh giá rút kinh nghiệm”.

Việc phát triển Khu thương mại tự do Đà Nẵng nhằm tạo động lực phát triển mới, giúp đẩy nhanh quá trình phát triển kinh tế - xã hội của thành phố, phát huy vai trò đầu tàu, dẫn dắt phát triển kinh tế của vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải Trung Bộ. Chính vì thế, cơ chế chính sách ưu đãi đầu tư về thuế thu nhập doanh nghiệp, miễn giảm tiền thuê đất và các ưu đãi khác tại Khu Thương mại tự do Đà Nẵng được áp dụng như Khu kinh tế. Hàng hoá, dịch vụ trong Khu Thương mại tự do được áp dụng đồng bộ cơ chế quản lý hải quan và các chính sách đang áp dụng đối với khu phi thuế quan, các doanh nghiệp được tạo điều kiện thuận lợi trong việc tiếp cận chế độ ưu tiên về thủ tục hải quan.

Tại phần thảo luận của mình, đại biểu Trần Hoàng Ngân, đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hồ Chí Minh đề xuất “Để khu thương mại tự do phát triển được, quan trọng nhất là hạ tầng. Phải kết nối được bên trong và bên ngoài, hàng hóa thương mại trong khu thương mại tự do khi đi ra bên ngoài phải chịu thuế xuất nhập khẩu. Bên cạnh đó cần có sự phân cấp trọn gói để Đà Nẵng có thể thực hiện được mô hình thí điểm này”.

Trên cơ sở nghiên cứu một số mô hình khu thương mại tự do thành công trên thế giới như EU, Trung Quốc, Singapore, Hàn Quốc…, tiếp cận có chọn lọc các chính sách ưu đãi đã thành công từ các mô hình kinh tế triển khai trong nước, dự thảo Nghị quyết đề xuất phương án phát triển Khu thương mại tự do Đà Nẵng được xây dựng gồm 3 khu chức năng: sản xuất; hậu cần cảng - logistics; thương mại - dịch vụ.

Dự thảo cũng quy định các chính sách thí điểm tại Khu thương mại tự do Đà Nẵng phù hợp với điều kiện thể chế Việt Nam hiện nay, đảm bảo tính tuần tự, từng bước thí điểm kèm theo việc kiểm tra, giám sát nhằm hạn chế tối đa các rủi ro có thể gặp phải trong thực tiễn triển khai các chính sách về sau. Đại biểu Phạm Văn Hòa, đoàn đại biểu tỉnh Đồng Tháp kiến nghị “Đất đai của thành phố Đà Nẵng không nhiều, giá trị lại cao. Cho nên khi thu hồi đất phục vụ cho khu trung tâm thương mại tự do phải tính tới lợi ích sống còn của người dân. Đặc biệt áp dụng giá đền bù mới theo dự thảo Luật đất đai mới. Vấn đề đền bù, giải phóng mặt bằng, tái định cư, thu hồi đất phải tính toán cho phù hợp với địa phương và lợi ích của người dân”.

Thành lập Khu thương mại tự do là chủ trương lớn mang tính đột phá. Nếu thực hiện thành công, khu thương mại tự do sẽ trở thành trụ cột của các cơ chế đặc thù, tạo động lực cho thành phố Đà Nẵng phát triển. Tuy nhiên, trao đổi với phóng viên VOV, đại biểu Nguyễn Công Long, đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Nai nhận định, khi đi vào hoạt động, việc quản lý, giám sát phải chặt chẽ. Bởi trong quá trình vận hành có thể nảy sinh nhiều vấn đề rủi ro. “Trong một không gian bao kín thì công tác quản lý của nhà nước và thanh tra, kiểm tra phải đảm bảo ở đó không thể phát sinh những vấn đề như tội phạm. Phải lường trước tất cả các nguy cơ như sản xuất, chế tạo, hàng cấm, hành giả, ma túy”, đại biểu Nguyễn Công Long nói.

Mô hình Khu thương mại tự do ở Đà Nẵng là cơ sở để thí điểm nghiên cứu chính sách mới, làm tiền đề để luật hóa các quy định về khu thương mại tự do cho cả nước.

Theo chương trình, ngày 26/6, Quốc hội sẽ biểu quyết thông qua dự thảo Nghị quyết sửa đổi chính sách thí điểm đặc thù phát triển thành phố Đà Nẵng.