Góp ý dự án Luật Di sản văn hóa: Không để "thay một viên ngói cũng phải xin phép"

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh, công tác quản lý di sản văn hóa đòi hỏi sự tham gia của cả hệ thống chính trị, nhất là cần phân công, phân cấp triệt để cho địa phương. Tuy nhiên, trên thực tế, các thủ tục hành chính về phục hồi, tôn tạo, khai thác, sử dụng, phát huy giá trị di sản văn hóa còn phức tạp, thiếu phân cấp, cơ chế chính sách chưa đồng bộ, chưa huy động hiệu quả nguồn lực xã hội hoá.

Do vậy, Luật Di sản văn hóa (sửa đổi) phải giải quyết được các vướng mắc, tồn tại, bất cập trong thực tiễn quản lý, bảo tồn, bảo vệ, tu bổ di sản văn hóa; đồng thời phát huy, truyền bá giá trị di sản văn hóa, tham gia đóng góp và phát triển kinh tế-xã hội.

Phó Thủ tướng giao Bộ VHTT&DL phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành để rà soát, tiếp thu, làm rõ phạm vi điều chỉnh, mối quan hệ giữa Luật Di sản văn hóa và các luật khác, cũng như trách nhiệm, thẩm quyền quản lý nhà nước của ngành văn hóa và các bộ, ngành liên quan; cơ chế tài chính, mô hình hợp tác công - tư trong tu bổ, tôn tạo, phục hồi, quản trị di tích, di sản văn hóa; làm rõ giới hạn, phạm vi, nội dung uỷ quyền lập pháp đối với những vấn đề mới, chưa được đánh giá tác động trong lĩnh vực di sản văn hóa; quy định về điều kiện chuyển tiếp.

Báo cáo tại cuộc họp, Bộ trưởng Bộ VHTT&DL Nguyễn Văn Hùng cho biết, Bộ đã nghiên cứu, tiếp thu tối đa các ý kiến của thành viên Chính phủ về các nội dung phân cấp, phân quyền, làm rõ trách nhiệm quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa của Chính phủ, các bộ, ngành và chính quyền địa phương; quy định mua bán di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia...

Cơ quan soạn thảo cũng làm rõ, rà soát, chỉnh lý quy định về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể có phạm vi từ 2 tỉnh trở lên; bảo tồn tiếng nói, chữ viết, văn hóa các dân tộc; đào tạo đội ngũ giáo viên dạy tiếng nói, chữ viết các dân tộc Việt Nam, quy định sách giáo khoa chuẩn thống nhất sử dụng; chế độ, chính sách đối với nghệ nhân dân gian chưa được phong tặng danh hiệu; bổ sung "di sản văn hóa thuộc vùng tiếp giáp lãnh hải" thuộc sở hữu toàn dân…

Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng nhấn mạnh: "Ban hành Luật Di sản văn hóa không phải là bó hẹp trong bảo vệ, bảo tồn, mà cần phát huy giá trị di sản văn hóa, gắn với phát triển công nghiệp văn hóa. Bộ cũng đã lấy ý kiến thành viên Chính phủ về một số vấn đề còn ý kiến khác nhau như cấm kinh doanh bảo vật quốc gia; cấm xuất khẩu di vật, cổ vật; bảo vệ và phát huy giá trị bảo vật quốc gia và di sản tư liệu là tài liệu lưu trữ có giá trị đặc biệt và tài liệu lưu trữ có giá trị đặc biệt".

Bên cạnh đó, Bộ VHTT&DL rà soát phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật Di sản văn hóa (sửa đổi) với các luật liên quan, như dự thảo Luật Lưu trữ (sửa đổi), Luật Bảo vệ môi trường, Luật Đầu tư, Luật Xây dựng…

Nêu ý kiến tại cuộc họp, Phó Chủ nhiệm Ủy ban văn hóa, Giáo dục của Quốc hội Phan Viết Lượng đề nghị cơ quan soạn thảo rà soát để bảo đảm sự đồng bộ, khả thi, thống nhất với các luật khác trong quá trình thực hiện, để giải quyết được những vấn đề cấp bách trong bảo vệ, bảo tồn, tôn tạo di sản văn hóa.

Đại diện các bộ ngành cũng góp ý về quy định sử dụng các tư liệu là di sản văn hóa; không quy định cứng các trường dữ liệu trong cơ sở quốc gia về di sản văn hóa; làm rõ hỗ trợ tài chính, vật chất đối với nghệ nhân; phương thức hợp tác công-tư trong bảo vệ, bảo tồn, tu bổ di tích; đánh giá tác động của cơ chế chi ngân sách cho hoạt động bảo tồn, tu bổ di tích. Trong đó, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Triệu Văn Cường đề nghị, đối với những di sản văn hóa là tài liệu lưu trữ cần thực hiện theo quy định của pháp luật di sản văn hóa và các luật liên quan.

Lãnh đạo các tỉnh Quảng Ninh, Ninh Bình, TP. Hà Nội bày tỏ đồng tình với quy định về cơ chế tài chính, phân cấp, phân quyền trong bảo vệ, bảo tồn, tu bổ các công trình, di sản cấp thiết, tránh tình trạng "thay một viên ngói cũng phải xin phép".