Mối quan hệ Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Nhân dân làm chủ không phải một chiều

Sáng 19/5, Ban chỉ đạo xây dựng Đề án “Chiến lược xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam đến năm 2030, định hướng đến năm 2045” tổ chức tọa đàm về “Mối quan hệ Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Nhân dân làm chủ”. Đây là tọa đàm cuối cùng trong Kế hoạch tổ chức 6 cuộc tọa đàm chuyên sâu.

Chủ trì tọa đàm, ông Phan Đình Trạc - Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Nội chính Trung ương, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Chỉ đạo xây dựng Đề án cho biết, cơ chế Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ là một phương thức vận hành tổng thể rất đặc thù của hệ thống chính trị Việt Nam.

Nội hàm của cơ chế này phản ánh rõ nét những giá trị, đặc trưng cơ bản nhất của Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam về chủ quyền nhân dân, tính chính danh của Nhà nước và vai trò lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước và xã hội.

Trong thực tế, sứ mệnh lịch sử của Đảng, chức năng quản lý của Nhà nước và vai trò làm chủ của nhân dân đã được xác lập từ khi chính quyền nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa ra đời và ngày càng được củng cố, khẳng định; được thể hiện nhất quán trong Cương lĩnh, Văn kiện, Nghị quyết của Đảng, được hiến định trong Hiến pháp và được cụ thể trong các văn bản pháp luật, trở thành những nhân tố quan trọng, quyết định thắng lợi của sự nghiệp bảo vệ, xây dựng và phát triển đất nước trong các thời kỳ.

Tuy nhiên, theo ông Phan Đình Trạc, khi giải quyết mối quan hệ Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ trong điều kiện thực tiễn đang có lúng túng, bộc lộ những hạn chế, bất cập mà nếu không sớm được giải quyết sẽ làm hạn chế việc thực hiện vai trò, trách nhiệm của từng thành tố trong mối quan hệ này. Đó là sự chồng chéo, trùng giẫm giữa hoạt động lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, tổ chức đảng với hoạt động quản lý, điều hành và tổ chức thực hiện pháp luật của chính quyền các cấp; tính hình thức của cơ chế nhân dân thực hiện quyền làm chủ của mình, nhất là dân chủ trực tiếp.

Tại tọa đàm, các chuyên gia, nhà khoa học, các đại biểu tập trung trao đổi, làm rõ nội hàm mối quan hệ giữa 3 thành tố “Đảng lãnh đạo”, “Nhà nước quản lý”, “Nhân dân làm chủ” để làm cơ sở giải quyết những hạn chế, bất cập và có giải pháp củng cố, phát triển tốt hơn mối quan hệ này.

Trong vấn đề đổi mới sự lãnh đạo của Đảng, các ý kiến đã nêu một số giải pháp để bảo đảm nguyên tắc Đảng lãnh đạo nhưng không bao biện, không làm thay Nhà nước, đồng thời không buông lỏng sự lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước và xã hội; Đổi mới sự lãnh đạo của Đảng đối với các cơ quan thực hiện quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp để đảm bảo nguyên tắc pháp quyền, nhất là yêu cầu độc lập tư pháp; Đảng kiểm soát quyền lực Nhà nước như thế nào? Các giải pháp để tổ chức, hoạt động của tổ chức Đảng không chồng chéo, trùng giẫm với tổ chức, hoạt động của chính quyền các cấp...  

Về vấn đề đổi mới quản lý Nhà nước, hiện nay Nghị quyết Đại hội XIII đặt ra yêu cầu đổi mới quản trị quốc gia theo hướng hiện đại, hiệu quả; nâng cao năng lực quản trị Nhà nước. Tại tọa đàm, các ý kiến làm rõ thêm những yếu tố, nguyên tắc của quản trị quốc gia, quản trị Nhà nước tốt, mà khi áp dụng, vận hành sẽ tạo cơ hội, điều kiện để nhân dân tích cực, chủ động tham gia nhiều hơn, hiệu quả hơn vào công cuộc quản lý Nhà nước, quản lý xã hội.

Bên cạnh đó, các chuyên gia, nhà khoa học, các đại biểu cũng đã tập trung trao đổi, thảo luận sâu về giải pháp đổi mới tổ chức, hoạt động của MTTQ Việt Nam và các thiết chế chính trị- xã hội khác, đổi mới cơ chế để nhân dân thực hiện hình thức dân chủ trực tiếp, nhất là dân chủ ở cơ sở để nhân dân có đủ năng lực, điều kiện thực hiện đầy đủ quyền làm chủ của mình trên thực tế...

Phát biểu kết luận tọa đàm, Trưởng Ban Nội chính Trung ương Phan Đình Trạc cho biết, các ý kiến đều đồng tình cao về tính thống nhất của các chủ thể trong mối quan hệ giữa Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Nhân dân làm chủ. Tính thống nhất đó thể hiện ở mục tiêu và lợi ích của các chủ thể này đều vì lợi ích của quốc gia, dân tộc, vì lợi ích của nhân dân.

“Đây là mối quan hệ hai chiều, biện chứng chặt chẽ, tương hỗ, giám sát và kiểm soát lẫn nhau chứ không phải là mối quan hệ một chiều. Và không đặt vấn đề chủ thể nào cao hơn chủ thể nào trong mối quan hệ này” – ông Phan Đình Trạc nhấn mạnh.

Theo Trưởng Ban Nội chính Trung ương, các đại biểu cho rằng cần phải tiếp tục hoàn thiện thể chế và các thiết chế, đồng thời đổi mới hoạt động các chủ thể này để đảm bảo trong thực tế hiệu lực, hiệu quả lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước, quyền làm chủ của nhân dân, nhất là các thiết chế để điều chỉnh chiều quan hệ ngược lại trong mối quan hệ này.

“Về dân chủ, các ý kiến cho rằng cần coi trọng cả dân chủ trực tiếp, dân chủ đại diện, dân chủ tham gia và thậm chí là hình thức dân chủ tự quản” – ông Phan Đình Trạc thông tin, đồng thời cho biết bên cạnh các vấn đề lớn, các đại biểu cũng đề cập đến một số vấn đề cụ thể trong đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng, trong quản lý Nhà nước và thực hiện dân chủ./.