Bộ trưởng Tài chính: Lãng phí đầu tư công không phải do định mức thấp mà ăn bớt

Tại phiên chất vấn và trả lời chất vấn sáng 6/1, trả lời câu hỏi của ĐBQH về giải pháp giải quyết các quy định chồng lấn trong việc sử dụng chi thường xuyên để mua sắm, sửa chữa, nâng cấp tài sản công, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, Luật Đầu tư công 2014 "trói" tất cả các dự án sửa chữa, nâng cấp mở rộng tài sản công không phân biệt giá trị dự án bao nhiêu tiền. 

Tham gia phiên chất vấn sáng nay 6/1, đại biểu Trần Chí Cường, Đoàn ĐBQH TP. Đà Nẵng đặt vấn đề Luật Ngân sách nhà nước quy định về sử dụng chi thường xuyên ngân sách nhà nước để mua sắm trang thiết bị phục vụ hoạt động của bộ máy. Tuy vậy, Luật Đầu tư công lại quy định về tính chất của dự án đầu tư công dẫn tới cách hiểu, cho rằng toàn bộ các dự án xây dựng mới, cải tạo, nâng cấp, mở rộng, mua sắm tài sản, sửa chữa, nâng cấp... đều phải sử dụng nguồn vốn đầu tư công.

"Việc này dẫn tới chồng lấn với các quy định của Luật Ngân sách nhà nước và các quy định pháp luật chuyên ngành khác trong việc sử dụng chi thường xuyên để mua sắm, sửa chữa, nâng cấp tài sản công", ông nói, và đề nghị Bộ trưởng Bộ Tài chính làm rõ các giải pháp để giải quyết?", Đại biểu Trần Chí Cường hỏi.

Trả lời vấn đề này, Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, định mức xây dựng với công trình giao thông và công trình kiến trúc đang được kiểm soát chặt chẽ và được thực tế kiểm nghiệm qua hàng chục năm và rất nhiều công trình. Ông cho rằng, không có gói thầu lãng phí mà nhiều định mức còn thấp so với thực tế chi phí. Như nhân công định mức cao nhất chỉ có 300.000 đồng, nhưng ở bên ngoài phải thuê đến 500.000 đồng/ngày.

"Lãng phí ở đầu tư công, chúng tôi không nghĩ là do định mức mà nằm ở quá trình triển khai như ăn bớt khối lượng, chất lượng hoặc để thời gian thực hiện quá dài, lãng phí không đưa vào sản xuất, sử dụng, thiếu vốn, hay vốn chờ thủ tục", Bộ trưởng Hồ Đức Phớc nói.

Bổ sung, Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho hay, vướng mắc ở đây "có lẽ không hẳn do Luật Đầu tư công, mà có vướng ở luật Ngân sách nhà nước". Theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, việc sửa chữa, nâng cấp các dự án tài sản công hiện triển khai bình thường, không vướng mắc, chỉ dự án xây mới thì phải thực hiện quy trình theo luật đầu tư công. Ông cho hay, Chính phủ đang trình Quốc hội, việc dự án dưới 15 tỷ đồng thì được thực hiện theo chi thường xuyên.

Liên quan tới tiết kiệm trong đầu tư công, ông Dũng bổ sung, có thể thất thoát từ khâu chọn dự án, tức "cái cần làm trước, cái chưa cần làm thì lại làm". Ngoài ra, quy mô dự án được xây dựng, làm ở cấp thấp, rồi sau đó lại mở rộng, nâng cấp nên tốn thêm kinh phí bổ sung. Ví dụ, hiện nhiều cao tốc xây dựng hai làn, giờ mở rộng thì rất tốn kém.

Điều hành phiên chất vấn, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nói thêm về ranh giới giữa chi thường xuyên và chi đầu tư. Ông cho hay, theo tờ trình của Chính phủ, các cơ quan Quốc hội khẳng định và trả lời Chính phủ, rằng trong thực tiễn, quy định pháp luật không có văn bản, trường hợp nào quy định mức chi thường xuyên, chi đầu tư là căn cứ vào giá trị số tiền.

"Không phải trên 15 tỷ đồng là đầu tư công, còn dưới 15 tỷ đồng là chi thường xuyên. Chúng ta chi lương, giáo dục đào tạo là chi hàng trăm tỷ, đây là tính chất khoản chi chứ không phải căn cứ vào giá trị của khoản chi", ông Vương Đình Huệ nói.

Chủ tịch Quốc hội cho hay, các cơ quan của Quốc hội cho biết không vướng mắc gì trong Luật Đầu tư công, đề nghị Chính phủ rà soát xem có vướng mắc trong Luật Ngân sách hay không, và kết quả là cũng không vướng mắc gì. Do đó, Quốc hội đưa việc giải quyết Nghị quyết đặc thù chi thường xuyên, đầu tư ra khỏi chương trình, không chấp nhận việc này.

"Trường hợp nếu Chính phủ, các bộ thấy trách nhiệm giải thích pháp luật của các Ủy ban Thường vụ Quốc hội như thế nào, thì phải có đề xuất, thì Thường vụ Quốc hội mới giải thích được, chứ Thường vụ Quốc hội không giải thích những gì đã rõ, nội dung không ai yêu cầu giải thích", Chủ tịch Quốc hội cho biết.

Chủ tịch nói thêm, vấn đề này đã tranh luận nhiều, tại diễn đàn Quốc hội: “Tôi nhớ Bộ trưởng Tài chính nói ‘từ nay không nêu lại vấn đề này’, hôm nay Bộ trưởng lại nói lại. Vì đã 3 lần chúng tôi đã trả lại văn bản này cho Chính phủ. Có liên quan gì đến Luật Ngân sách hay không trong lần rà soát này, Bộ Tài chính cũng không nói có vấn đề gì phải rà soát”.

Ở khía cạnh này, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, đã nghiên cứu kỹ Luật Đầu tư công và Luật Ngân sách nhà nước. Theo đó, Luật Đầu tư công 2014 "trói" hết toàn bộ các hoạt động vào trong đầu tư công, ví dụ như sửa chữa, nâng cấp, mở rộng, toàn bộ tài sản công không phân biệt giá trị bao nhiêu tiền.

Thêm vào đó, theo ông Phớc, Luật Đầu tư công cũng quy định các khoản chi nếu không có trong kế hoạch đầu tư công trung hạn thì không được chi. Nếu không có trong kế hoạch đầu tư công trung hạn là vi phạm. Tức là, chi phí làm quy hoạch, chi phí chuẩn bị đầu tư, và các vấn đề hỗ trợ lãi suất cũng đưa vào Luật Đầu tư công.

Điều này dẫn tới thực trạng, Nhà nước nợ 2.200 tỷ đồng các ngân hàng thương mại nhưng chưa bố trí kinh phí được để hỗ trợ các ngân hàng chính sách.

“Nhiều nhà cửa hỏng không dám sửa. Tôi đi Đức, vào Đại sứ quán không thấy hàng rào. Tôi hỏi sao không làm hàng rào đi, họ trả lời điện về Bộ Ngoại giao, Bộ nói việc này không bố trí trong kế hoạch đầu tư công trung hạn nên không làm được hàng rào. Đó là sự thật”, Bộ trưởng Bộ Tài chính dẫn chứng.

Bộ trưởng Phớc cho rằng: “Phải làm cho đúng, đừng đẩy trách nhiệm này cho người quản lý phía dưới, sau này bị kỷ luật, bị vướng, rất mệt mỏi. Phải giải quyết để đảm bảo kinh tế phát triển, đảm bảo không vướng để cán bộ làm, và khi làm theo chỉ đạo thì không bị sai phạm", ông đề nghị, và giải thích thêm rằng, tại một kỳ họp ông nói sẽ "không nêu vấn đề này nữa, do đã trình ba lần rồi, mệt quá nên không nói nữa, chứ không phải đồng ý".

Chủ tịch Quốc hội cho biết thêm, hai tổ rà soát pháp luật độc lập của UBTVQH và Chính phủ tổng hợp ý kiến của các bộ, ngành, địa phương, liên quan đến hơn 500 văn bản, từ thông tư, nghị định, đến luật, trong đó có cả Luật Ngân sách nhà nước và Luật Đầu tư công thì không hề có một bộ nào nói gì về vấn đề này, coi đó là vấn đề vướng mắc hay ách tắc. Chủ tịch Quốc hội đề nghị Chủ nhiệm Uỷ ban Tài chính – Ngân sách Lê Quang Mạnh báo cáo thêm, để tường minh vấn đề này.

“Trường hợp có vướng mắc, chúng ta sẵn sàng sửa đổi, bổ sung. Chưa rõ thì sẵn sàng có giải thích. Nhưng nguyên nhân nằm ở đâu?”, ông Huệ đặt vấn đề và cho rằng nếu thông tư, nghị định sai thì phải sửa.