Đại biểu Quốc hội có quyền chất vấn vào bất cứ thời điểm nào

Nội dung này được thể hiện rõ trong Dự thảo Luật hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân (HĐND) vừa được Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc trình bày trước Quốc hội, sáng 21/5.

Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc

Căn cứ quyết định chọn người trả lời chất vấn

Chủ nhiệm Phan Trung Lý cho biết, Ủy ban Pháp luật tán thành với Dự thảo Luật quy định về chất vấn theo hướng người bị chất vấn có trách nhiệm trả lời các câu hỏi chất vấn ngay tại kỳ họp Quốc hội, kỳ họp HĐND, phiên họp Ủy ban thường vụ Quốc hội, phiên họp Thường trực HĐND.

Đối với một số trường hợp mà chất vấn chưa thể trả lời trực tiếp ngay tại phiên họp thì Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội, HĐND, Thường trực HĐND cho trả lời bằng văn bản.

Khi chất vấn tại kỳ họp Quốc hội, HĐND thì căn cứ vào chương trình kỳ họp, Quốc hội, HĐND quyết định danh sách những người trả lời chất vấn, nội dung nhóm vấn đề chất vấn. Tại phiên họp Ủy ban thường vụ Quốc hội, phiên họp Thường trực HĐND thì căn cứ vào số lượng, nội dung chất vấn và chương trình phiên họp để quyết định thời gian, danh sách người trả lời chất vấn và nhóm vấn đề chất vấn.

Theo ông Phan Trung Lý, quy định như vậy bảo đảm phù hợp với quy định tại Điều 80 của Hiến pháp và Điều 32 của Luật tổ chức Quốc hội. Đồng thời, bảo đảm quyền chất vấn của đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND và có thể được thực hiện vào bất cứ thời điểm nào, cả trong kỳ họp, ngoài kỳ họp và phù hợp với điều kiện thực tiễn nước ta là Quốc hội, HĐND hoạt động không thường xuyên.

Bên cạnh đó, có ý kiến cho rằng, chất vấn là công cụ giám sát rất mạnh, tác động lớn đến hiệu lực, hiệu quả hoạt động của các cơ quan nhà nước, nhưng nó chỉ thực sự mạnh khi chất vấn được tiến hành trực tiếp và công khai. Do đó, tất cả các chất vấn phải được trả lời trực tiếp. Việc lựa chọn nhóm vấn đề để đưa ra chất vấn trước Quốc hội khó bảo đảm sự khách quan, khó phản ánh hết ý chí của đại biểu và của cử tri.

Quyền không trả lời thông tin thuộc bí mật nhà nước

Tại khoản 3 Điều 9 của Dự thảo Luật quy định đối tượng chịu sự giám sát có quyền từ chối trả lời, cung cấp thông tin thuộc bí mật nhà nước theo quy định của pháp luật.

Cơ quan thẩm tra dự án luật cơ bản tán thành vì theo quy định này không phải đối với mọi thông tin thuộc bí mật nhà nước cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự giám sát đều có quyền từ chối trả lời, cung cấp thông tin mà hoạt động này phải được thực hiện theo quy định của pháp luật.

“Tuy nhiên, nhiều ý kiến đề nghị trong Dự thảo Luật cần có quy định cụ thể để tránh tình trạng đối tượng chịu sự giám sát từ chối trả lời, cung cấp thông tin với lý do thông tin đó thuộc bí mật nhà nước, gây khó khăn, cản trở việc thực hiện quyền giám sát của các chủ thể giám sát”, ông Lý cho biết.

Các ý kiến cũng tán thành sửa đổi, bổ sung để quy định cụ thể hơn trong Dự thảo Luật về hậu quả pháp lý của hoạt động giám sát. Theo đó, đối với mọi hoạt động giám sát, sau khi kết thúc giám sát, chủ thể giám sát phải có ý kiến chính thức bằng văn bản (như nghị quyết, kết luận, báo cáo...), trong đó phải nêu rõ những mặt đã làm được, mặt chưa làm được, hạn chế của đối tượng chịu sự giám sát, các biện pháp, kiến nghị xử lý cụ thể. Đồng thời, chủ thể giám sát phải chịu trách nhiệm về nghị quyết, kết luận, kiến nghị của mình.

Một số ý kiến trong Ủy ban Pháp luật đề nghị, cần tiếp tục nghiên cứu bổ sung quy định cụ thể hơn nữa về vấn đề này để nâng cao hơn nữa chất lượng hoạt động giám sát, bảo đảm để đối tượng chịu sự giám sát nghiêm túc và có trách nhiệm thực hiện kết luận, kiến nghị sau giám sát./.