Không kiểm định chất lượng tốt thì dân ta xài hàng giả mãi!

Trong phiên chất vấn và trả lời chất vấn chiều nay (12/6), Chủ tịch Quốc hội đã nói như vậy sau khi nghe giải trình của Bộ trưởng Khoa học-Công nghệ (KHCN) về việc kiểm định chất lượng sản phẩm, cụ thể là phân bón, tại Trung tâm kỹ thuật tiêu chuẩn đo lường chất  lượng 3 (TP HCM) (Trung tâm 3).

Theo phản ánh của đại biểu Quốc hội, sản phẩm được Trung tâm 3 chứng nhận là đủ tiêu chuẩn, nhưng khi đem về sử dụng lại không đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng.

Chưa làm rõ vấn đề đại biểu hỏi!

Giải trình trước Quốc hội, Bộ trưởng Bộ KHCN Nguyễn Quân cho biết: Trung tâm 3 được đầu tư từ nhiều năm về tiềm lực, trang thiết bị đảm bảo độ tin cậy trong việc kiểm nghiệm chất lượng hàng hóa, đặc biệt là phát hiện hàng kém chất lượng hoặc hàng hóa có chất độc hại ảnh hưởng sức khỏe con người.

Trong sự việc đại biểu phản ánh, Bộ trưởng Nguyễn Quân cho rằng, có thể có 2 tình huống xảy ra là: Bản thân DN khi đăng ký chất lượng hàng hóa với cơ quan Nhà nước nhưng mẫu đem đăng ký và sản phẩm thực tế không giống nhau. Cho nên, mẫu đăng ký lấy giấy chứng nhận là mẫu khác còn khi họ sản xuất lại là một mẫu khác. Thứ hai, có tình trạng DN khi lưu thông sản phẩm của mình trên thị trường, các cơ quan chức năng phát hiện sản phẩm của họ không đạt yêu cầu. Nếu mẫu sản phẩm đó được đem đi kiểm nghiệm tại các trung tâm kỹ thuật thì mẫu đó với sản phẩm gốc ở DN sản xuất có thể không giống nhau. “Cho nên, ở đây vai trò của cơ quan thanh tra, kiểm tra, đặc biệt là quản lý thị trường cùng với thanh tra chuyên ngành là đặc biệt quan trọng” – Bộ trưởng nói.

Bộ trưởng cũng cho biết, theo Luật Thanh tra mới, thanh tra chuyên ngành về tiêu chuẩn đo lường chất lượng không tồn tại. Bây giờ, chỉ còn thanh tra Nhà nước ở sở hoặc Bộ. Thứ hai, cơ chế, chế tài xử phạt quá nhẹ, không đủ sức răn đe. Vì xử phạt nhẹ nên người ta cứ tiếp tục làm hàng giả. Luật thanh tra mới không còn thanh tra chuyên ngành nên nhiều khi phát hiện được hàng kém chất lượng nhưng lực lượng chức năng không đủ thẩm quyền xử phạt nên đối tượng tẩu tán tang vật.

Nhận thức được điều này, thời gian qua, Bộ KHCN trình Thủ tướng ban hành Quyết định 317 về nâng cao năng lực của các trung tâm ứng dụng tiến bộ KHKT và các trung tâm kỹ thuật về tiêu chuẩn chất lượng ở 63 tỉnh, thành. Tuy nhiên, vào thời điểm này ngân sách đầu tư cho trang thiết bị kỹ thuật, đào tạo cán bộ… bị hạn chế do gặp khó khăn về nguồn vốn đầu tư. Vì thế, chương trình quốc gia về nâng cao năng lực cho các trung tâm kỹ thuật đang được thực hiện nhưng chưa đáp ứng được yêu cầu. Để giải quyết bài toán trước mắt, Bộ KHCN tập trung nâng cao năng lực các trung tâm của các sở ở các tỉnh, thành. Các trung tâm ở các sở đều được trang bị đủ năng lực kiểm nghiệm, kiểm tra chất lượng hàng hóa của các địa phương.

Tuy nhiên, ngay sau phần trả lời của Bộ trưởng Nguyễn Quân, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng nói: “Đồng chí Bộ trưởng nói như thế thì có vấn đề chưa rõ. Đại biểu Lù Thị Lìu nói rằng, mang đến kiểm định chất lượng phân bón ở Trung tâm 3 của Bộ KHCN thì nói là tốt, nhưng sau đó thì tình hình lại không phải vậy, nó không tốt. Chỗ này tôi đề nghị đại biểu phản ảnh cụ thể với Bộ trưởng trường hợp này và đề nghị Bộ trưởng cho kiểm tra cụ thể trường hợp này để xem có đúng Trung tâm này làm như đại biểu phản ánh không. Còn Bộ trưởng đưa ra 2-3 cái dự báo như vậy thì sợ là không đúng với trường hợp thực tế.”

Chủ tịch Quốc hội cũng cho biết phần trả lời của Bộ trưởng Nguyễn Quân chưa thỏa đáng. “Bây giờ, từ cái mũ bảo hiểm cũng phải kiểm tra. Cái gì cũng phải qua Bộ KHCN và các trung tâm kiểm định chất lượng để kiểm tra. Mong Bộ trưởng có đề án trình Chính phủ việc nâng cao năng lực kiểm tra, đảm bảo yêu cầu giải quyết. Bây giờ chất lượng sai, hàng giả hay hàng thật, chất lượng đảm bảo hay không đảm bảo… đều phải kiểm tra chất lượng. Chúng ta không kiểm tra, không làm được rõ sai đúng, có chất lượng hay không, giả hay thật… thì dân chúng ta cứ xài hàng giả mãi thôi. Đi theo đó là chế tài xử phạt. Đề nghị Bộ KHCN chú ý việc này” – Chủ tịch Quốc hội nói.

Phân bón rởm vẫn nhức nhối

Làm rõ hơn phần trách nhiệm để phân bón giả, kém chất lượng vẫn đang lưu hàng trên thị trường, Bộ trưởng Bộ Công Thương Vũ Huy Hoàng thừa nhận: Đúng là hiện nay tình trạng hàng giả, hàng kém chất lượng đối với một số loại vật tư nông nghiệp, đặc biệt là phân bón vô cơ vẫn là một sự nhức nhối trong dư luận và nó gây tác hại không nhỏ đến quyền lợi của người nông dân, khả năng cạnh tranh sản phẩm của Việt Nam. Chính vì thế trong thời gian vừa qua, các lực lượng chức năng trong đó có lực lượng quản lý thị trường thuộc ngành Công thương, thanh tra của Bộ KHCN… đã triển khai nhiều biện pháp để đấu tranh chống thực tế này.

Tuy nhiên, theo đánh giá của Bộ trưởng Huy Hoàng, dù đã triển khai quyết liệt nhưng kết quả chưa được như mong muốn. Diễn biến phức tạp, hàng giả, hàng kém chất lượng tập trung vào phân bón NPK và phân vi sinh.

Lý do của việc phòng chống gian lận thương mại, chống hàng giả hàng nhái kém chất lượng với mặt hàng phân bón chưa thực sự hiệu quả, theo Bộ trưởng Công thương là do khung pháp lý hiện nay điều chỉnh hoạt động sản xuất kinh doanh phân bón vô cơ vẫn còn bất cập. Việc quản lý sản xuất phân bón được thực hiện theo Nghị định ban hành tháng 10/2003, đã được sửa đổi bổ sung tại Nghị định 191 tháng 12/2007. Tháng 1/2013, Thủ tướng đã giao cho Bộ Công Thương chủ trì phối hợp với các bộ ngành liên quan xây dựng dự thảo nghị định mới thay thế hai nghị định này với tinh thần bao quát được diễn biến mới của tình hình, không tạo ra kẽ hở cho các hoạt động vi phạm về thương mại trong lĩnh vực sản xuất phân  bón.

Bộ trưởng cho biết, dự thảo nghị định đã được xây dựng xong và đang trong quá trình gửi Bộ Tư pháp thẩm định. Dự kiến, trong tuần thứ 3 của tháng 6 này Bộ Tư pháp có thể xem xét thẩm định và trình Chính phủ ban hành. “Hy vọng với nghị định mới sẽ tạo thêm điều kiện về mặt pháp lý cho hoạt động quản lý sản xuất kinh doanh phân bón” – Bộ trưởng bày tỏ.

Theo ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng, Bộ Công Thương cũng đã chủ trì và xây dựng dự thảo nghị định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực hóa chất phân bón. Đến nay dự thảo cũng đã hoàn thành và gửi Bộ Tư pháp thẩm định. Bộ trưởng Huy Hoàng cho rằng, với hai nghị định này chỉ là công cụ pháp lý thôi, điều quan trọng là các lực lượng chức năng phải tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát, giám sát xử phạt để nâng cao hiệu quả./.