Xây dựng phòng học kiên cố không đạt kế hoạch do lạm phát

Mục tiêu của Đề án kiên cố hóa trường lớp học đề ra là triển khai và hoàn thành trong giai đoạn 2008 - 2012 nhưng đến nay, mới có 93.063 phòng học trên cả nước được xây dựng, đạt 65,5%  so với kế hoạch cả giai đoạn và 22.997 phòng công vụ giáo viên được xây dựng, chỉ đạt 40,6% kế hoạch cả giai đoạn.

Giải trình, làm rõ thêm nội dung này trước Quốc hội sáng 7/6, Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân cho biết: Trái phiếu chính phủ để thực hiện kiên cố hóa trường lớp với tinh thần là hỗ trợ chứ không phải là chi hoàn toàn. Theo kế hoạch, phần kinh phí dự kiến là 24.800 tỷ đồng cho giai đoạn 2008-2012, trong đó, trái phiếu trung ương là 17.100 tỷ, chiếm 68%, kinh phí địa phương huy động là 7.700 tỷ chiếm 32%. Thực tế, các địa phương có điều kiện thuận lợi, ngân sách địa phương đối ứng có thể đến 60-80%, địa phương khó khăn thì đối ứng 20%. Trong quá trình triển khai, chỉ sau 6 tháng xuất hiện một số bất cập.

Thứ nhất, về giá cả, chúng ta xây dựng khung giá năm 2008 nhưng lạm phát xuất hiện, sau 6 tháng, các địa phương yêu cầu tăng định mức để đảm bảo số trường lớp học. “Chúng tôi báo cáo Thủ tướng thống nhất là phần giá trị trái phiếu không được tăng, vì Quốc hội đã duyệt. Vì vậy, số tăng chi phí do lạm phát thì phải giảm số trường đi chứ không thể tăng chi phí để đủ số trường”- Phó thủ tướng nói.

Về thiết kế, Bộ Xây dựng đã có thiết kế trường cho các khu vực nhưng thực tế nền móng của trường lớp học không thể thiết kế chung cho cả nước được. Vì thế, khi thiết kế có yêu cầu điều chỉnh do Sở Giáo dục và Sở xây dựng địa phương cùng tham mưu giải quyết.

Về chi phí xây dựng trường lớp học: Vật tư đưa lên miền núi giá cả khác miền xuôi. Chi phí xây dựng là do địa phương quyết định, thực hiện dưới sự giám sát của cơ sở.

Biện pháp thứ tư là thực hiện giao ban, trong năm đầu tiên mỗi quý một lần qua mạng. Từ năm thứ hai là 6 tháng/lần và có đoàn kiểm tra của các Bộ, ngành, địa phương.

Tuy nhiên, sau khi đánh giá, số phòng học chỉ đạt 65% trong khi tổng chi phí không tăng. Làm rõ vấn đề này, Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân cho biết, như đã báo cáo trong ngân sách dự kiến ban đầu thì khoảng 24.000 tỷ đồng nhưng qua 4 năm tổng chi là 30.800 tỷ trong đó ngân sách trung ương chi đảm bảo 100% và ngân sách địa phương thì rất nhiều tỉnh đã cố gắng huy động, ngân sách địa phương chi đạt 180%. Chính nhờ địa phương huy động tăng thêm nên tổng kinh phí huy động của dự án này vượt dự kiến ban đầu 24%. Nhờ vậy mới đạt được con số 65% như đã báo cáo. Còn nếu các địa phương chỉ chi theo kế hoạch trên 7.700 tỷ đồng thì tỷ lệ đạt còn thấp hơn. “Về kinh phí chúng ta rất hoan nghênh các địa phương đã quan tâm hỗ trợ vì mục tiêu chung” – Phó Thủ tướng nói.

Về kết quả, đã xây dựng thêm 93.000 phòng học, góp phần cho 3 triệu học sinh, nhất là những vùng khó khăn có lớp học mới, đảm bảo việc học tập tốt hơn, nâng cao chất lượng giáo dục; đã xây dựng được 22.997 phòng ở giáo viên, góp phần cải thiện đời sống cho 88.000 giáo viên ở vùng khó khăn. Hai chỉ số này rất quan trọng thể hiện tính đúng đắn của chương trình.

Vấn đề quan tâm là sai phạm bao nhiêu, chi không đúng bao nhiêu trong quá trình này? Đây là dự án liên quan đến khoảng 20.000 dự án trường lớp học, nhà công vụ. Theo chỉ đạo của Quốc hội, thanh tra chính phủ có một đợt thanh tra năm 2012 về vấn đề kiên cố hóa trường lớp học. Kết quả thanh tra trên 10 tỉnh thành, tỷ lệ chi chưa đúng qui định Nhà nước của các địa phương được kiểm tra chiếm 1,7% trên tổng chi phí. Phó Thủ tướng cho rằng: “Mỗi lần chi sai là đáng băn khoăn, suy nghĩ, nhưng tỷ lệ như vậy chứng tỏ là Chính phủ, các địa phương chỉ đạo khá chặt chẽ”.

Về ký túc xá (KTX) sinh viên, qua khảo sát thực tế, năm 2007, chỉ có 22% sinh viên ở ký túc xá. Đây cũng là hạn chế điều kiện để sinh viên giao lưu, học tập vì môi trường văn hóa. Chính phủ chỉ đạo và được Quốc hội cho phép thực hiện chương trình nâng dần tỷ lệ sinh viên ở KTX lên 40% trong giai đoạn 2008-2012 phấn đấu xây dựng thêm khoảng 30.000 chỗ ở cho sinh viên, đặc biệt là các khu đại học tập trung. Như vậy, trong 4 năm qua trên cơ sở 46 dự án đã hoàn thành, thì đến nay đã có 330.000 chỗ ở mới cho sinh viên trong KTX. Như vậy, dự án KTX là hoàn thành vượt mức so kế hoạch. Thực tế khi thiết kế các đơn vị tìm cách tiết kiệm chi phí nên tổng số tiền không tăng nhưng số chỗ tăng được 10%.

Sắp tới, Phó Thủ tướng cho biết: “Chúng tôi đồng tình cao với phương án Quốc hội đã nêu ra. Làm sao chúng ta nếu tiếp tục triển khai chương trình kiên cố hóa trường lớp học, nhà công vụ giai đoạn 2016 trở đi thì rút ra những bài học và nội dung làm tốt hơn”./.