Thúc đẩy quan hệ Việt Nam - Timor Leste lên tầm cao mới
VOV.VN - Nhận lời mời của Chủ tịch nước Tô Lâm, Tổng thống Timor Leste Jose Ramos-Horta sẽ thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam từ ngày 31/7 - 3/8/2024. Đây là lần thứ 2, ông Jose Ramos-Horta tới thăm Việt Nam trên cương vị Tổng thống Timor Leste.
Ông Jose Ramos-Horta nhận giải Nobel hòa bình năm 1996 và từng có nhiệm kỳ đầu tiên làm Tổng thống Timor Leste từ năm 2007-2012. Năm 2022, ông Jose Ramos-Horta bắt đầu nhiệm kỳ Tổng thống Timor Leste thứ hai.
Tổng thống Jose Ramos-Horta từng sang thăm Việt Nam vào năm 2010. Gần đây, các lãnh đạo cấp cao Timor Leste sang thăm Việt Nam có Thủ tướng Xanana Gusmao (9/2013), Bộ trưởng Ngoại giao Hernani Coelho (4/2016), Bộ trưởng Ngoại giao Dionisio Babo Soares (6/2019).
Trong chuyến thăm cách đây 14 năm, Tổng thống Jose Ramos-Horta từng nhấn mạnh rằng chính sách của Timor-Leste coi trọng và mong muốn tăng cường quan hệ hợp tác nhiều mặt với Việt Nam, đặc biệt trong các lĩnh vực nông nghiệp, năng lượng, khai thác dầu khí và phát triển nguồn nhân lực.
Việt Nam và Timor Leste thiết lập quan hệ ngoại giao ngày 28/7/2002, ngay sau khi Timor Leste độc lập vào 20/5/2002. Timor Leste chính thức mở Đại sứ quán tại Hà Nội từ tháng 4/2012. Đại sứ quán Việt Nam tại Indonesia kiêm nhiệm Timor Leste.
Thời gian qua, quan hệ Việt Nam – Timor Leste có những bước phát triển. Hai nước duy trì trao đổi đoàn các cấp, đồng thời duy trì tiếp xúc cấp cao nhân dịp tham dự các Hội nghị của ASEAN. Trong các cuộc gặp, lãnh đạo Timor Leste luôn bày tỏ ngưỡng mộ sự nghiệp cách mạng của nhân dân Việt Nam, cũng như quá trình xây dựng và phát triển đất nước của Việt Nam.
Về kinh tế, thương mại, Việt Nam chủ yếu xuất khẩu sang Timor Leste gạo và hàng dệt may. Năm 2023, xuất khẩu Việt Nam sang Timor Leste đạt 15,49 triệu USD; nhập khẩu từ Timor Leste đạt 371 nghìn USD. Trong 5 tháng đầu năm 2024, xuất khẩu sang Timor Leste là 6,09 triệu USD, tăng 29,4% so với cùng kỳ 2023. Đáng chú ý, Việt Nam đã xuất khẩu 15.320 tấn gạo sang Timor Leste, trị giá gần 8,8 triệu USD.
Về đầu tư, Viettel có dự án kinh doanh dịch vụ viễn thông tại Timor Leste với tên gọi Telemor, được thành lập ngày 22/8/2012 với vốn đầu tư ban đầu 500 nghìn USD, tăng dần đến nay đạt 15 triệu USD, có chỗ đứng vững chắc tại thị trường này.
Hai nước đã ký Hiệp định khung về Hợp tác Kỹ thuật và Kinh tế (4/2010), Hiệp định thương mại song phương (9/2013, chờ Timor Leste hoàn tất thủ tục phê chuẩn Hiệp định), Bản ghi nhớ về thương mại gạo (12/2015).
Về giáo dục, Bộ Giáo dục hai nước thống nhất sẽ ký Bản Ghi nhớ để tạo cơ sở tăng cường các hoạt động hợp tác giữa hai nứớc. Hiện tại, khoảng 40 sinh viên Timor Leste đang học tập tại Việt Nam.
Tuy hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư giữa hai nước còn hạn chế, nhưng Việt Nam và Timor Leste có tiềm năng hợp tác trong các lĩnh vực nông nghiệp, dầu khí, thủy sản, xây dựng cơ sở hạ tầng; trao đổi hàng nông sản, dệt may, hàng tiêu dùng, máy công nghiệp, thiết bị điện, giáo dục, văn hóa, du lịch...
Về hợp tác đa phương, hai nước tăng cường hợp tác và phối hợp lập trường tại các diễn đàn khu vực và quốc tế, nhất là Liên hợp quốc. Timor Leste đã ủng hộ ứng cử của Việt Nam tại Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2023-2025, Ủy ban Di sản Thế giới nhiệm kỳ 2023-2027, Ủy ban liên chính phủ Công ước bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể nhiệm kỳ 2022 – 2026. Việt Nam ủng hộ, sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm để Timor Leste sớm trở thành thành viên chính thức của ASEAN.
