Tây Nguyên: Dân nợ nần chồng chất vì tiêu chết hàng loạt

Hiện nay giá hạt tiêu đang xấp xỉ 170.000 đồng/kg, tăng khoảng 50.000đồng/kg so với đầu năm và đạt mức cao nhất trong mấy năm trở lại đây. Tuy nhiên, hiện tượng cây tiêu chết hàng loạt ở nhiều tỉnh Tây Nguyên đã khiến hàng nghìn hộ dân lâm vào cảnh nợ nần, hàng chục nghìn hộ dân khác thấp thỏm lo lắng, đứng ngồi không yên vì lo sợ vườn tiêu cũng sẽ bị nhiễm bệnh.

Vốn vay ngân hàng “đi” theo hồ tiêu chết

Liên tục trong 5 năm qua, gia đình bà Hoàng Thị Thủy, ở thôn Tân Lạc, xã Bình Giáo, huyện Chư Prông, tỉnh Gia Lai đã tập trung mọi khoản tiền tiết kiệm và vay thêm ngân hàng để đầu tư trồng 3.000 trụ tiêu. Những tưởng vườn tiêu sẽ giúp gia đình đổi đời, thế nhưng bà Thủy đã phải trả giá đắt.

Từ mùa mưa năm ngoái đến nay, hơn 1.000 trụ tiêu trong vườn đã chết vì bệnh thối gốc thân (thường gọi là bệnh chết nhanh) và bệnh vàng lá thối rễ (thường gọi là bệnh héo chết chậm). Gần 1.000 trụ khác cũng đang dần héo rũ vì loại bệnh chưa có thuốc đặc trị này. Hiện, gia đình đang cố vớt vát phần nào bằng việc thu hái tiêu non từ những trụ đã và đang chết để bán cho thương lái với giá khoảng 15.000-20.000 đồng/kg khô.

Bà Thủy cho biết: “Tính thiệt hại từ khi đổ trụ, cho đến chăm sóc rồi giống cũng phải hơn 1 tỷ đồng. Cũng mong Nhà nước có hỗ trợ phần nào để giãn nợ cho nông dân, bởi bà con bị thiệt hại quá lớn, tiêu chết quá nhiều.”

Cũng đang điêu đứng khi đầu tư trồng cây hồ tiêu là trường hợp của gia đình bà Nguyễn Thị Kim Thu, ở thôn Bình Thanh, xã Ia Drăng, huyện Chư Prông, tỉnh Gia Lai. Hai năm qua, gia đình bà đã thế chấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, vay tổng cộng 300 triệu đồng của hai ngân hàng Thương mại Cổ phần Công thương Việt Nam và Ngân hàng Nông nghiệp - Phát triển nông thôn để đầu tư vào trồng hơn 500 trụ tiêu. Toàn bộ diện tích này đã bị chết vì nhiễm bệnh trong mùa mưa vừa qua.

Dân mải chạy theo diện tích

Vào thời điểm này, đi dọc Quốc lộ 14, Quốc lộ 19B và các tỉnh lộ, huyện lộ xuyên qua các vùng hồ tiêu trọng điểm của Chư Sê, Chư Pưh, Chư Prông, đâu đâu cũng thấy những vườn tiêu tàn tạ, chết rũ vì nhiễm bệnh. Cùng với việc mùa mưa năm nay khắc nghiệt, một nguyên nhân quan trọng khác dẫn đến hiện tượng hồ tiêu tại Gia Lai chết hoàng loạt là do mấy năm qua nhiều nông dân mải mê chạy theo diện tích mà không chú trọng đến yếu tố kỹ thuật.

Bà Hoàng Thị Thủy, ở thôn Tân Lạc, xã Bình Giáo, huyện Chư Prông, tỉnh Gia Lai bên vườn tiêu đang chết rũ vì nhiễm bệnh

Ông Nguyễn Văn Gặp, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Chư Prông cho biết: “Mấy năm gần đây, giá tiêu tăng mạnh, nên người dân chạy theo về mặt diện tích mà không chú trọng quy trình kỹ thuật, chưa áp dụng được đúng các kỹ thuật, ví dụ như trong khâu chọn giống, cắt giống, xử lý giống; hoặc là sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vât. Các biện pháp liên hoàn theo khuyến cáo của cơ quan chuyên môn thì người dân chưa áp dụng đầy đủ, nên dẫn đến tiêu bị chết”.

Theo thống kê của ngành nông nghiệp tỉnh Gia Lai, đến thời điểm này, trên địa bàn tỉnh đã có khoảng 500ha tương, đương gần 1 triệu trụ tiêu bị chết vì nhiễm bệnh, bằng cả hai năm 2011 và 2012 cộng lại. Đáng chú ý, diện tích hồ tiêu bị chết chủ yếu vào những vườn đã bước vào thời kỳ kinh doanh nên thiệt hại càng lớn.

Với mỗi ha hồ tiêu cho thu hoạch bình quân 4tấn/vụ và với giá hiện tại là 170.000đồng/kg, ước tính sơ bộ, thiệt hại chỉ riêng vụ này do thất thu hồ tiêu tại Gia Lai là khoảng 300 tỷ đồng. Nếu tính cả tiền đầu tư, thiệt hại có thể lên tới 700 tỷ đồng.

Để giúp nông dân vượt qua giai đoạn khó khăn, các ngành chức năng tỉnh Gia Lai đang tiến hành thống kê diện tích hồ tiêu bị chết để kiến nghị với Ngân hàng Nhà nước tỉnh và các ngân hàng thương mại xem xét gia hạn nợ, giãn nợ hoặc giảm lãi vay cho nông dân.

Ông Kpă Thuyên, Giám đốc Sở nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Gia Lai cho biết: “Chúng tôi đã chỉ đạo Chi cục Bảo vệ thực vật phải đi các địa phương để thống kê cụ thể. Vấn đề giãn nợ hoặc khoanh nợ, chúng tôi sẽ tham mưu cho UBND tỉnh, để đề nghị với Ngân hàng Nhà nước xem xét giãn nợ vụ này cho nông dân, để nông dân có thể sản xuất và hoàn trả trong thời gian sớm nhất”.

Tính đến thời điểm này, toàn tỉnh Gia Lai đã có gần 11.000ha cây hồ tiêu, vượt xa so với quy hoạch 6.000ha đến năm 2020. Cây hồ tiêu chết hàng loạt là hệ quả tất yếu của việc phát triển ồ ạt trong thời gian qua tại địa phương.

Và với tình trạng làn sóng trồng hồ tiêu ồ ạt còn tiếp diễn mạnh mẽ như hiện nay, dự báo sẽ có thêm nhiều nông dân phải trả giá đắt vì bệnh hại gia tăng./.