Năm 2013, tỷ phú trẻ đất Điện Biên Lò Văn Pâng đại diện 63 Nông dân Việt Nam xuất sắc lên chương trình “Chào buổi sáng” trên VTV1 để chia sẻ câu chuyện làm giàu vất vả của nhà nông. Bốn năm sau, chúng tôi gặp lại anh nơi lưng chừng đèo Tằng Quái, anh cho biết đang hào hứng với hướng làm giàu mới: trồng hàng ngàn "cây tỷ đô"-cây mắc ca. Anh thở phào: "Rất mừng, mắc ca đã ra quả".

Cây mắc ca đã ra quả

Đi lên từ “nỗi oan xui dại”

Người dân xã Nà Tấu, huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên có được cuộc sống khấm khá như ngày hôm nay phần lớn nhờ vào cây dong riềng. Người có công đưa cây dong giềng về “bén duyên” với mảnh đất xa ngái này lại là một thanh niên nổi tiếng “ăn chơi” - anh Lò Văn Pâng. Anh Pâng càng nổi tiếng hơn khi dám đứng ra cam kết bao tiêu sản phẩm củ dong riềng cho bà con và sẵn sàng bù lỗ nếu cây dong riềng không đem lại hiệu quả kinh tế như cây ngô, lúa nương.

Trong ngôi nhà sàn thơm mùi gỗ, với những tiện nghi đắt tiền, anh Lò Văn Pâng đã kể lại “công cuộc” khai phá, đưa cây dong riềng về vùng đất Nà Tấu. “Sau nhiều năm đi tìm hiểu các vùng trồng dong giềng nổi tiếng như Sơn La, Lai Châu, Hòa Bình... tôi thấy nhiều người làm giàu từ dong riềng trong khi đất của họ có hạn và không tốt bằng của mình. Còn dân mình vẫn nghèo dù quanh năm làm quần quật trên những mảnh nương rộng lớn”  - anh Pâng chia sẻ những trăn trở của mình khi thấy bà con vẫn bữa no, bữa đói.

Nhờ cây dong riềng, đời sống của người dân xã Nà Tấu và nhiều xã lân cận trở nên khấm khá

“Cái tiếng ăn chơi của tôi mà mọi người hay nói chính là việc tôi hay đi các tỉnh học hỏi kinh nghiệm trồng dong riềng. Họ có biết mình đi học hỏi đâu, cứ thấy mình đi các tỉnh là nghĩ mình đi chơi” - anh Pâng tâm sự. Cách đưa cây dong riềng về trồng trên đất Nà Tấu của anh Pâng cũng khác. Qua tìm hiểu thấy các giống dong riềng tại các địa phương, năng suất, chất lượng tinh bột không cao, anh Pâng cất công sang Trung Quốc tìm hiểu và mua liền 5 tấn giống về rồi hướng dẫn bà con trồng.

Việc anh Pâng đưa cây dong riềng về trồng ở thời điểm đó đã trở thành câu chuyện được nhiều người đưa ra tranh luận. Các cụ già thì nói: "Có khi thằng Pâng này xui dại. Bao đời nay mảnh đất này có ai trồng cây này đâu? Người dân chỉ sống nhờ vào lúa, ngô, bí đỏ… thôi". Rồi khi anh Pâng đứng ra cam kết nhận bao tiêu sản phẩm, sẵn sàng bù lỗ nếu cây dong riềng không đem lại hiệu quả kinh tế như lúa, ngô thì mọi người đều bán tín bán nghi…

“Phải tin vào chính mình, bao nhiêu thời gian, tiền bạc bỏ ra để tìm hiểu về loại cây này thì không thể nào thất bại được. Vợ tôi thấy tôi cương quyết nên cũng động viên, giúp tôi thêm niềm tin sẽ tìm ra cây xóa đói, giảm nghèo cho bà con” - anh Pâng nhớ lại. Mùa dong riềng đầu tiên đã cho “củ ngọt”. Sau mấy tháng trồng, năng suất dong đạt 50 tấn/ha, với giá anh Pâng mua của bà con 2.000 đồng/kg, đúng như cam kết, đã cho bà con thu nhập 100 triệu đồng/ha, cao gấp 4 lần so với trồng lúa.

Hiện nay, giá trị kinh tế cây dong giềng mang lại cho người dân xã Nà Tấu cao gấp 8 lần so với trồng lúa

Từ 1 vùng đất bà con quanh năm trồng lúa ngô mà vẫn đói, vẫn nghèo, thì hôm nay hơn 500ha dong riềng nguyên liệu đã đem lại thu nhập khá cao đối người dân vùng miền núi Tây Bắc này. Như mùa dong riềng năm 2016, với giá bán 4.000 đồng/kg, trừ chi phí bà con cũng lãi 120 triệu đồng/ha, cao hơn 8 lần so với trồng lúa.

Cụ Lò Văn Pánh (bản Tà Cáng 1, xã Nà Tấu) đã bước vào tuổi xưa nay hiếm, khi nghe hỏi đã vỗ đùi cười nói: “Thằng Pâng thế mà giỏi, đưa cây dong riềng này về làm giàu cho dân bản. Nó  không trực tiếp trồng nhưng bày cách cho dân trồng, nhận bao tiêu sản phẩm, sát cánh cùng người dân, không năm nào cậu ấy để cho dân bản mất mùa, thua lỗ”.

Mở xưởng chế biến dong riềng

Khi thị trường rất ưa chuộng dong riềng Điện Biên, anh Pâng đã mạnh dạn ký cam kết với nhiều địa phương trong tỉnh để mở rộng diện tích. Anh cũng quy hoạch từng vùng nguyên liệu để đặt xưởng chế biến. Đến nay anh đã đặt 5 xưởng chế biến bột dong ở nhiều vùng nguyên liệu trong tỉnh. Mỗi xưởng có công suất sơ chế 200 tấn củ dong tươi mỗi ngày nên luôn đảm bảo tiến độ thu mua, chế biến trong kỳ thu hoạch. 

“Thấy tôi làm được, nhiều gia đình ở Nà Tấu cũng đầu tư xưởng chế biến, khiến nguồn nguyên liệu khan hiếm. Tôi quyết định mở rộng vùng trồng dong đến các xã khác” - anh Pâng chia sẻ.

Bên cạnh cây dong giềng, những năm gần đây, anh Lò Văn Pâng đang phát triển 20ha cây mắc ca-được mệnh danh là "cây tỷ đô"

Chỉ vào mấy chiếc ôtô tải để trong sân, anh Pâng bảo: “Ô tô để dùng vận chuyển dong đấy. Khi mùa dong đến, 3 chiếc xe tải này chạy cả ngày lẫn đêm mà vẫn không đủ để chuyển dong đâu. Vùng nguyên liệu ở xa, không muốn bà con mất công mang đến, mình có điều kiện đánh xe lên tận nương để thu mua thì bà con đỡ vất vả vận chuyển”.

Với 5 xưởng chế biến, trung bình mỗi vụ dong anh Pâng thu nhập trên 2 tỷ đồng từ việc chế biến và bán bột dong. “Bột dong riềng Điện Biên ngon nổi tiếng, hàm lượng tinh bột cũng cao, giá bán cũng cao. Nếu bán tinh bột đã có lãi thì sản xuất miến dong càng lãi hơn. Năm 2017 tôi quyết định mở xưởng chế biến miến dong tại địa phương, mang thương hiệu của Nà Tấu” - anh Pâng cho hay. Để ý tưởng đấy thành hiện thực, anh Pâng đã cho công nhân đi học cách chế biến miến dong tại các vùng trồng dong riềng trọng điểm, xây dựng thị trường tiêu thụ...

Phập phồng với “cây tỷ đô” và dự án sinh thái

Khi cây dong riềng đã trở thành thế mạnh của xã Nà Tấu, mang nguồn thu ổn định cho các gia đình, anh Pâng lại nghĩ cách phát triển kinh tế mới cho mình.

Đứng trên đỉnh đèo Tẳng Quái, anh Pâng chỉ cho chúng tôi thấy trang trại rộng hơn 50ha mà anh đã đầu tư 7 năm nay.

“12 năm làm dong riềng, thu nhập được bao nhiêu tôi đầu tư hết vào trang trại này. Ý tưởng của tôi là biến vùng này thành khu du lịch sinh thái, cùng với trồng cây mắc ca. Có thể bây giờ mọi người lại nói tôi hâm, mạo hiểm, nhưng tôi tin mình sẽ thành công…” - anh Pâng nói vẻ tự tin.

Sau 7 năm gây dựng và vun trồng, chăm bón, 20ha cây mắc ca của tỷ phú Lò Văn Pâng đã ra quả bói

Qua câu chuyện, chúng tôi như thấy được trong huyết quản Pâng đang chảy mạnh quyết tâm biến khu đỉnh đèo Tẳng Quái quanh năm gió máy heo hút này thành khu du lịch sinh thái có 1 không 2 của Điện Biên. Với lợi thế chỉ cách trung tâm TP.Điện Biên Phủ 30km, khí hậu mát mẻ quanh năm, đèo Tẳng Quái là điểm đến lý tưởng cho khách đến thăm quan, nghỉ ngơi. Khu du lịch của anh đang hình thành với những con đường bê tông, chạy quanh đồi, những luống hoa tam giác mạch, hàng cây hoa anh đào, hoa ban đã được trồng đợi ngày ra hoa.

Nói như ông Giàng A Chợ - Chủ tịch UBND xã Nà Tấu thì “không thể tưởng tượng được những suy nghĩ, cách làm của anh Pâng. Cả tỉnh không ai mạnh dạn đi đầu trong lĩnh vực nông nghiệp và du lịch sinh thái như thế. Khi nghe cậu ấy nói ý tưởng của mình, tôi đã khuyên cậu ấy tính toán thật kỹ khi trồng cây mắc ca với diện tích lớn, nhưng anh Pâng nói sẽ thắng lợi. Bây giờ 20ha mắc ca trồng năm đầu tiên giờ đã ra nhiều quả bói”./.

Quy hoạch 9.940 ha “cây tỷ Đô“: Tiếp tục theo dõi đánh giá thị trường

VOV.VN - Quy hoạch phát triển cây mắc ca đã được xem xét toàn diện từ cây giống đến thu hoạch, chế biến, bảo quản và nghiên cứu phát triển thị trường.