Cần nêu đích danh cơ quan, tổ chức lãng phí ngân sách

Sáng nay (25/5), Quốc hội thảo luận tại hội trường về quyết toán ngân sách nhà nước năm 2011.

Theo báo cáo của Chính phủ, tổng số thu cân đối ngân sách Nhà nước (NSNN) năm 2011 là 962.982 tỷ đồng (bao gồm cả thu chuyển nguồn từ năm 2010 sang năm 2011, thu kết dư ngân sách địa phương năm 2010, thu hồi vốn ngân sách cho vay, thu huy động đầu tư của ngân sách địa phương theo quy định của Luật NSNN.

Trong đó, thu theo dự toán Quốc hội giao năm 2011 là 721.804 tỷ đồng, vượt 126.804 tỷ đồng (21,3%), tăng cao hơn nhiều so với mục tiêu tại Nghị quyết 11/NQ-CP của Chính phủ (tăng thu NSNN 7 - 8% so với dự toán đã được Quốc hội phê duyệt).

Năm 2011, tổng số chi cân đối theo báo cáo của Chính phủ là 1.034.244 tỷ đồng (bao gồm cả chi chuyển nguồn từ năm 2011 sang năm 2012).

Thu chưa bền vững, vẫn còn lãng phí ngân sách

Theo đánh giá của Ủy ban Tài chính-Ngân sách của Quốc hội, bên cạnh các kết quả đạt được, qua giám sát thực tế nhận thấy còn một số tồn tại, hạn chế cần rút kinh nghiệm như: một số địa phương, bộ ngành hạch toán thu, chi chưa đúng chế độ; lập và gửi báo cáo quyết toán không kịp thời; việc thẩm định báo cáo quyết toán còn chậm so với thời gian quy định, chất lượng thẩm định quyết toán NSNN chưa cao, chấp hành NSNN còn nhiều sai phạm đã được các cơ quan kiểm tra, kiểm toán, thanh tra phát hiện và kiến nghị xử lý, khắc phục.

Đánh giá về kết quả thu NSNN vượt cao so với dự toán, tăng gấp 3 lần so với mục tiêu phấn đấu tăng thu của Chính phủ, Ủy ban Tài chính – Ngân sách cho rằng: Điều này thể hiện công tác lập dự toán chưa sát. Bên cạnh nguyên nhân lập và giao dự toán thu bảo đảm tính an toàn trong điều hành ngân sách còn do công tác dự báo chưa tốt, làm ảnh hưởng nhất định tới công tác chỉ đạo, điều hành NSNN. Đây là hạn chế mà Quốc hội đã có ý kiến nhưng chưa khắc phục được.

Ngoài ra, số thu NSNN vượt dự toán chủ yếu bắt nguồn từ yếu tố khách quan, chiếm tỷ trọng lớn là do giá cả tăng, điều chỉnh tăng thuế nhập khẩu đối với một số mặt hàng không khuyến khích nhập khẩu, tăng thu từ tài nguyên (dầu thô) và các khoản về nhà, đất. Yếu tố tăng thu do sản xuất kinh doanh chỉ chiếm khoảng 20% trong tổng số tăng thu. Điều đó phản ánh thu NSNN tuy tăng cao nhưng thiếu vững chắc, chưa bắt nguồn từ nội lực của nền kinh tế.

Chi ngân sách, theo đánh giá của Ủy ban Tài chính-Ngân sách, tổng số chi cân đối NSNN theo báo cáo của Chính phủ là 1.034.244 tỷ đồng (bao gồm cả chi chuyển nguồn từ năm 2011 sang năm 2012). Nhìn chung, chi cân đối NSNN năm 2011 đã bảo đảm các yêu cầu chi theo dự toán, đáp ứng nhiệm vụ quản lý nhà nước, phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo tăng chi cho lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn, cho an sinh xã hội theo Nghị quyết Quốc hội đã phê chuẩn. Công tác quản lý chi đã có những tiến bộ, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí về cơ bản được thực hiện khá tích cực.

Tuy nhiên, Uỷ ban Tài chính - Ngân sách nhận thấy còn một số vấn đề nổi lên. Đó là, trong bối cảnh thực hiện chính sách tài khóa chặt chẽ, vừa phải tiết kiệm chi thường xuyên, vừa phải cắt giảm đầu tư công, trước hết là giảm tỷ lệ chi đầu tư phát triển trong tổng chi NSNN cùng với chính sách tiền tệ chặt chẽ, thận trọng để kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, nhưng tổng chi cân đối NSNN vẫn tăng lớn (61.954 tỷ đồng), vượt 8,5% so với dự toán, trong đó chủ yếu là do tăng chi đầu tư phát triển (56.306 tỷ đồng).

Kết quả kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, giám sát cho thấy, số dự án triển khai dở dang, chậm tiến độ khá nhiều, gây lãng phí, khối lượng nợ đọng đầu tư xây dựng tăng cao, các vi phạm trong đầu tư XDCB xảy ra ở tất cả các khâu từ quy hoạch cho đến quyết toán công trình, hiệu quả chi đầu tư XDCB hạn chế, gây thất thoát, lãng phí lớn cho NSNN. Ngoài ra, kết quả giám sát thực tế cho thấy, số lượng dự án đầu tư xây dựng cơ bản hoàn thành nhưng chưa hoàn tất thủ tục để quyết toán còn khá lớn. Ủy ban Tài chính - Ngân sách đề nghị “Chính phủ khẩn trương có biện pháp hữu hiệu để chấn chỉnh vấn đề này”.  

Ngoài ra, theo báo cáo của Kiểm toán Nhà nước, việc sử dụng kinh phí sai chế độ, tiêu chuẩn, định mức trong nhiều bộ, ngành, địa phương chưa giảm. Nhiều địa phương chi vượt dự toán chi thường xuyên được Hội đồng nhân dân giao đầu năm, có 13/28 địa phương được kiểm toán chi quản lý hành chính, Đảng, đoàn thể tăng trên 30%. “Điều đó thể hiện kỷ luật tài chính chưa nghiêm, nhất là trong bối cảnh kinh tế đang gặp khó khăn hiện nay” - Ủy ban Tài chính nhấn mạnh.

Ai gây thất thoát phải bị xử lý nghiêm minh

Trong phần thảo luận tại Hội trường, đại biểu Võ Thị Dung (đoàn TP HCM) bày tỏ: “Kỷ luật, kỷ cương, trách nhiệm trong quản lý sử dụng ngân sách chưa nghiêm minh, thất thoát ngày càng tăng trong xây dựng cơ bản, đầu tư dàn trải chưa được khắc phục. Đây là tiền của của nhân dân. Quốc hội cần xem xét kỹ, Chính phủ cần xác định địa chỉ cụ thể để xử lý nghiêm minh những ai làm thất thoát nguồn lực quốc gia".

Cũng theo đại biểu Dung, báo cáo quyết toán cần phân tích, chỉ rõ trách nhiệm những cơ quan, tổ chức sử dụng không hiệu quả ngân sách. Năm 2011 là năm khó khăn, việc sử dụng ngân sách vẫn còn lãng phí là không thể hiện đầy đủ trách nhiệm với nhân dân. Chính phủ cần xem xét trình Quốc hội sớm sửa đổi Luật Ngân sách nhà nước”

Đồng tình với Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính Ngân sách, đại biểu Đỗ Mạnh Hùng (đoàn Thái Nguyên) đưa ra quan điểm của mình: Báo cáo kiểm toán nêu nhiều cái KHÔNG: không đúng thời gian, không phân bổ hết vốn được giao, không đủ thủ tục, không đúng cơ cấu chương trình được duyệt, không đúng đối tượng mục tiêu, không sát thực tế... “Những cái KHÔNG này là mảnh đất tạo điều kiện cho tham nhũng, tiêu cực phát triển”. Đại biểu Hùng cũng đề nghị: “UBTV Quốc hội xem xét truyền hình trực tiếp phiên thảo luận về ngân sách được để người dân giám sát, bởi ngân sách là tiền của dân”.

Còn đại biểu Nguyễn Văn Phúc (đoàn Hà Tĩnh) thì đề nghị: Chính phủ cần giải trình thêm về chi. Năm 2011 tập trung kiềm chế lạm phát ổn định kinh tế vĩ mô, nhưng chi đầu tư phát triển tăng 37%, chi xây dựng cơ bản tăng 34%? Vậy chính sách tài khóa để thực hiện mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô có phối hợp chặt chẽ với chính sách tiền tệ hay không? “Tăng chi như vậy, hiệu quả của nó như thế nào, có tác động đến năm 2012 không mà GDP năm 2012 chỉ tăng 5,03%?” – đại biểu Phúc đặt câu hỏi.

Một nội dung đáng lưu ý nữa được đại biểu Nguyễn Văn Phúc nêu tại Hội trường là: “Chúng ta thảo luận về số tiền mà chúng ta đã chi tiêu cách đây 1,5 năm, số liệu về ngân sách Nhà nước cuối năm cũng là ước thôi, số liệu đầy đủ nhất chính là ở quyết toán”.

Theo đại biểu Phúc, đây là vấn đề chuyên môn sâu nên khó cho đại biểu thảo luận. Tới đây, chúng ta phải nghiên cứu làm sao đổi mới cách làm, để đánh giá hiệu quả sử dụng ngân sách chính xác hơn./.