Chất lượng của thông tin thống kê luôn phải là cốt lõi

Tiếp tục kì họp thứ 9 Quốc hội khóa XIII, chiều 22/6, thảo luận tại hội trường về dự án Luật Thống kê (sửa đổi), nhiều ý kiến của các Đại biểu Quốc hội nhận định, trong bối cảnh hội nhập sâu rộng kinh tế thế giới, số liệu thống kê cần phản ánh chân thực đời sống kinh tế, môi trường, xã hội, làm cơ sở để phân tích, đưa ra chính sách, kế hoạch. Đồng thời, hệ thống thông tin thống kê phải hài hòa với các quy chuẩn thống kê được cộng đồng quốc tế công nhận.

Chưa hoàn toàn yên tâm với chất lượng thống kê

Theo Đại biểu Trương Văn Vở, Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Nai, hoạt động thống kê có vai trò hết sức quan trọng, cung cấp thông tin thống kê đáp ứng yêu cầu nhận diện, đánh giá đúng thực trạng tình hình phát triển kinh tế xã hội; dự báo xu hướng phát triển để trên cơ sở đó giúp cho Quốc hội, Chính phủ hoạch định việc kiểm tra giám sát việc thực hiện chiến lược, xây dựng quy hoạch, kế hoạch, chính sách quản lý điều hành kinh tế xã hội đáp ứng nhu cầu sử dụng thông tin cho tổ chức và cá nhân.

 

Tuy nhiên, Đại biểu Trương Văn Vở cho rằng, vấn đề cốt lõi, linh hồn của Dự án luật thống kê vẫn là phải đạt cho được chất lượng về thống kê. Thực tế Dự án luật vẫn chưa giải đáp được 5 vấn đề bảo đảm sự tin cậy, tính chính xác cao, chưa bảo tính liên kết phối hợp giữa hệ thống thống kê tập trung với hệ thống thống kê Bộ, ngành, địa phương một cách chặt chẽ, hiệu quả, thậm chí chồng chéo, chênh lệch mâu thuẫn.

Mặt khác, hệ thống thống kê chưa thống nhất về phạm vi tính toán, phương pháp tính và nguồn số liệu; Chưa thống kê đầy đủ nhằm phản ánh chất lượng, hiệu quả sức cạnh tranh của nền kinh tế bảo đảm an sinh xã hội, bảo đảm môi trường sinh thái - đây là yếu tố bền vững và đổi mới mô hình tăng trưởng từ chỉ tiêu này. Chưa quy định đủ cơ sở pháp lý trước yêu cầu đổi mới nâng cao hiệu quả, chất lượng của công tác thống kê trước tình hình hội nhập quốc tế.

“Qua rà soát cho thấy dự án luật tuy công phu và chi tiết nhưng vẫn chưa gỡ giải được 5 vấn đề còn chưa đạt này”, đại biểu Trương Văn Vở nói.

Đại biểu Trương Văn Vở cũng đề nghị ban soạn thảo quan tâm nghiên cứu đổi mới và hoàn thiện hệ thống các chỉ tiêu, tiêu chí của con số thống kê tiếp cận với thông lệ và chuẩn mực chung của quốc tế. Đồng thời đáp ứng yêu cầu quản lý kinh tế xã hội của đất nước  theo mục tiêu, điều kiện, trình độ của nước ta.

Điều đặc biệt quan trọng theo đại biểu Trương Văn Vở là quy định thiếu sự đảm bảo giữa mối quan hệ và tính liên kết, phối hợp đồng bộ giữa hệ thống tiêu chí thống kê quốc gia và tiêu chí thống kê các Bộ, ngành và địa phương chưa đủ có tính ràng buộc pháp lý.

Số liệu thống kê cần so sánh được với quốc tế

Một số Đại biểu Quốc hội cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của quy định về tính minh bạch trong công tác cung cấp thông tin thống kê, ngăn chặn tình trạng cửa quyền, thậm chí trục lợi từ số liệu thống kê.

Đại biểu Mai Thị Ánh Tuyết, Đoàn ĐBQH tỉnh An Giang nêu ý kiến, việc sử dụng thông tin thống kê càng rộng rãi, công khai càng tốt. Có thể một số số liệu thống kê như về quốc phòng, an ninh… cần phải bảo mật, nhưng Luật phải nêu rõ loại thông tin nào bảo mật, loại nào không”.

Về hệ thống thông tin thống kê cấp Nhà nước, cần tổ chức theo 4 cấp để nâng cao tính minh bạch, chính xác, kịp thời của thống kê Nhà nước. Tuy nhiên, dự thảo Luật cần quy định địa vị pháp lý của cơ quan thống kê Nhà nước và ở địa phương. Để bảo đảm tính minh bạch của số liệu thống kê cần đưa cơ quan thống kê Trung ương thuộc Chính phủ.

Đại biểu Bùi Thị An, Đoàn ĐBQH TP Hà Nội cũng khẳng định, con số thống kê phải chính xác, trung thực, phản ảnh hiện trạng khách quan của kinh tế - xã hội. Do đó, về nguyên tắc, số liệu thống kê cần so sánh được với quốc tế.

Đại biểu An dẫn chứng ngay về số liệu so sánh, trong khi chỉ số GDP của địa phương rất cao, còn cả nước thấp. Hoặc như kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam lại thấp hơn số liệu xuất nhập khẩu do Trung Quốc công bố lên đến 20 tỷ USD cũng bởi do cách tính thống kê khác nhau.

Cơ quan thống kê Trung ương cần mang tính độc lập

Theo Đại biểu Trương Văn Vở, cần phải có chế định rõ ràng hơn về địa vị pháp lý của cơ quan thống kê quốc gia. Hiện nay, cơ quan thống kê nếu cứ trực thuộc Bộ KH&ĐT sẽ dẫn đến mối quan hệ trong công tác phối hợp giữa các Bộ, ngành thuộc Chính phủ không mạnh. Khi việc phối hợp không mạnh, việc đảm bảo tính chính xác, tin cậy và trách nhiệm giữa bộ ngành với cơ quan thống kê Trung ương sẽ rất khó.

“Do vậy, cơ quan thống kê Trung ương cần mang tính độc lập tương đối, nên sắp xếp chuyển cơ quan thống kê trở thành cơ quan thuộc Chính phủ, có như vậy mới phát huy được quyền của cơ quan thống kê, điều này cũng góp phần giải tỏa áp lực của cơ quan thống kê hiện nay, đảm bảo mối quan hệ liên kết giữa cơ quan thống kê Trung ương với các cơ quan thống kê Bộ, ngành và địa phương”, Đại biểu Trương Văn Vở đề xuất.

Đồng tình với đề xuất này nhưng ở một mức độ khác, Đại biểu Hà Huy Thông, Đoàn ĐBQH tỉnh Thừa Thiên-Huế cho biết, ông nhất trí với đa số ý kiến của các đại biểu thông qua báo cáo tổng hợp kết quả thảo luận tại tổ đề nghị xem xét không nên để Tổng cục thống kê thuộc Bộ KH&ĐT; Cơ quan thống kê quốc gia do Quốc hội thành lập, hoạt động độc lập và chỉ tuân theo pháp luật; nghĩa là tương tự như cơ quan kiểm toán./.