Cần hiểu rõ tính bức thiết trong sản xuất lúa gạo ở vùng ĐBSCL để tìm lời giải cho bài toán đặt ra với vựa lúa ĐBSCL hiện nay, đó là làm cách nào để nâng cao thu nhập cho người dân, xây dựng thương hiệu, nâng cao vị thế hạt gạo Việt Nam trên bản đồ thế giới trong bối cảnh nhiều thách thức. Sóc Trăng có diện tích trồng lúa đứng thứ 5 trong khu vực ĐBSCL, sản lượng lúa hàng năm trên 2,1 triệu tấn. Đặc biệt, tỷ lệ lúa đặc sản, chất lượng cao của Sóc Trăng chiếm hơn 93%, riêng giống lúa ST24 và ST25 chiếm trên 18%, đây là giống lúa chất lượng gạo được xếp vào hạng “Gạo ngon nhất thế giới”.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Sóc Trăng Vương Quốc Nam cho biết, địa phương được biết đến với giống lúa ST, đặc biệt là ST24, ST25 là gạo ngon nhất thế giới, không chỉ là tự hào cho người dân Sóc Trăng nói riêng mà cho cả nước nói chung. Trên cơ sở phát huy tiềm năng, lợi thế sẵn có, Sóc Trăng sẽ tích cực tham gia đề án 1 triệu ha canh tác lúa chất lượng cao. Cùng với đó là ứng dụng cơ giới hóa trong sản xuất nhằm giảm chi phí sản xuất, giúp người dân gia tăng lợi nhuận.

“Qua việc phát triển các giống lúa đặc sản, lúa thơm, sản xuất, xuất khẩu và dự thi, Sóc Trăng đã đóng góp không nhỏ cho quá trình xây dựng thương hiệu gạo Việt Nam trên trường quốc tế. Trong thời gian tới, khi chúng ta có cách quản trị, tổ chức sản xuất tốt và phương pháp tiếp cận thị trường bài bản, khoa học hơn, sẽ hứa hẹn nhiều tiềm năng phát triển, mở rộng xuất khẩu và quảng bá “thương hiệu gạo Việt” trên trường quốc tế”, ông Nam nói.

Để xây dựng thương hiệu và phát triển bền vững ngành hàng lúa gạo Việt Nam trên thị trường quốc tế, ông Hứa Thành Nghĩa, tổ hợp tác sản xuất lúa Đại Thành, xã Đại Tâm, huyện Mỹ Xuyên, tỉnh Sóc Trăng cho biết, mỗi người dân trong tổ hợp tác đều ý thức phải làm ra sản phẩm đạt chất lượng, đáp ứng các tiêu chuẩn của đối tác nhập khẩu. Người dân phải nắm được quy trình canh tác, hiểu rõ thổ nhưỡng của từng khu vực, khi đó lúa mới đạt năng suất, chất lượng.

“Thứ nhất là nguồn giống không sử dụng giống ngoài, chỉ lấy giống từ DN đưa xuống. Thứ hai là quy trình kỹ thuật phải làm như thế nào để sản phẩm tốt nhất, muốn có sản phẩm tốt nhất người nông dân phải làm đủ quy trình, như ruộng phải sạch cỏ, đánh rãnh, sổ phèn, quản lý cỏ, xử lý lúa lẫn”, ông Nghĩa quả quyết.

Tại Cần Thơ đang có gần 150 cánh đồng lớn canh tác theo hướng bền vững, ứng dụng khoa học kỹ thuật để đáp ứng tiêu chuẩn khắt khe xuất khẩu sang các thị trường khó tính. Với những vùng trồng lúa tập trung tại Cờ Đỏ, Thới Lai, Vĩnh Thạnh và đây cũng là những địa phương mà Cần Thơ thực hiện đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL.

Ông Trần Thái Nghiêm, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Cần Thơ cho biết, cơ cấu giống qua các vụ của Cần Thơ đều tập trung vào giống lúa thơm, chất lượng cao, đặc sản nhằm phục vụ nhu cầu xuất khẩu. Cùng với đó, việc triển khai đề án 1 triệu ha lúa đã giúp người dân giảm được chi phí đầu vào, tăng năng suất, chất lượng, giảm phát thải khí nhà kính, thu nhập của người dân ổn định. Để ổn định đầu ra trong sản xuất lúa gạo, Cần Thơ đã liên kết giữa người dân, hợp tác xã, tổ hợp tác với DN để hình thành vùng nguyên liệu lớn, đáp ứng các tiêu chuẩn về xuất khẩu của thị trường.

“Đề án gạo chất lượng cao từ sản phẩm lúa đạt chất lượng cao, sẽ giúp cho DN có được uy tín để tiếp tục phát triển các thị trường. Đồng thời, với mô hình thúc đẩy liên kết chặt chẽ giữa DN và các vùng sản xuất lúa, giúp cho DN yên tâm đàm phán hợp đồng trong vùng nguyên liệu sẵn có, để thực hiện các hợp đồng xuất khẩu”, ông Nghiêm tin tưởng.

Theo Bộ Công Thương, hiện nay Việt Nam có 170 DN tham gia vào thị trường xuất khẩu gạo. Tuy nhiên, số lượng DN có vùng nguyên liệu chiếm số lượng rất ít. Điều này cho thấy thiếu tính bền vững trong sản xuất, tiêu thụ lúa gạo hiện nay.

Trong khi đó, phân tích về các thế mạnh về thủy sản, trái cây, lúa gạo vùng ĐBSCL - nơi đóng góp trên 31% GDP toàn ngành nông nghiệp, TS. Vũ Thành Tự Anh, Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright cho rằng, số lượng sản xuất thủy sản, trái cây, lúa gạo của ĐBSCL tăng nhưng chất lượng, giá trị gia tăng không nhiều, điều này đi ngược với xu thế.

“Nếu chúng ta nhìn vào cây lúa, con tôm, con cá chỉ đến khi chúng ta hình thành được các tập đoàn, hình thành được các DN lớn khi đó các hoạt động có tính manh mún, gia công và chất lượng thấp mới chuyển thành hoạt động có giá trị cao. Có nghĩa rằng, muốn phát triển các loại hình kinh tế khác của đồng bằng, DN phải được đặt ở trung tâm của các chính sách kinh tế”, TS. Vũ Thành Tự Anh nêu giải pháp.

Theo các đánh giá, diễn biến lúa gạo trên thị trường thế giới phức tạp, nguồn cung dư thừa. Cùng với đó nhu cầu nhập khẩu của các nước trên thế giới giảm, các thị trường nhập khẩu lớn đang thận trọng trong dự trữ và thu mua gạo. Với những tác động của thị trường thế giới đã ảnh hưởng đến xuất khẩu gạo của Việt Nam, giá gạo xuất khẩu trong 2 tháng đầu năm nay liên tục giảm. Mặc khác tại vựa lúa ĐBSCL giá thu mua lúa của người cũng đang giảm so với cùng kỳ, điều này đã và đang tác động đến sản xuất lúa ở khu vực và đang tác động đến sản xuất của vụ lúa Hè Thu sắp tới.

Theo Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy, thực tế cho thấy xuất khẩu gạo của các nước đều gặp khó khăn khi nguồn cung tăng và giá gạo xuất khẩu của Việt Nam giảm sâu, điều này ảnh hưởng đến bối cảnh sản xuất, tiêu thụ trong nước. Để đối phó với những khó khăn hiện tại và duy trì phát triển bền vững ngành sản xuất lúa gạo, giải pháp đặt ra là tập trung triển khai Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp vùng ĐBSCL, nghiên cứu giống lúa chịu hạn, mặn, kháng sâu bệnh để đối phó với biến đổi khí hậu. Cùng với đó là tăng cường chế biến sâu, xúc tiến thương mại vào các thị trường như Mỹ, EU, Nhật Bản và các thị trường mới như châu Phi, Trung Đông.

Bộ trưởng Đỗ Đức Duy cho biết, sẽ tham mưu trình Chính phủ phê duyệt và triển khai Đề án “Phát triển hệ thống logistics nhằm nâng cao chất lượng và năng lực cạnh tranh của nông sản Việt Nam đến năm 2030”, nhằm nâng cao khả năng lưu chứa, dự trữ bảo quản, hiện đại góp phần đảm bảo chất lượng gạo phục vụ xuất khẩu khi thị trường thế giới cần. Cùng với đó tạo điều kiện thuận lợi cho người dân, DN tiếp cận nguồn tín dụng để thu mua, dự trữ lúa gạo phục vụ nhu cầu xuất khẩu cũng như tiêu thụ lúa cho người dân.

“Cần đưa vào quy định về việc ban hành, cũng như thực hiện các tiêu chí về đánh giá tín nhiệm đối với các DN xuất khẩu gạo, hướng tới một thị trường xuất khẩu ngày càng lành mạnh, minh bạch. Việc chúng ta ủng hộ cho các DN phát triển, đặc biệt DBNVV là rất nên khuyến khích, tuy nhiên để tham gia thị trường, để phát triển thị trường để có đủ quy mô hàng hóa đáp ứng trong từng thời điểm với các đối tác, với các bạn hàng quốc tế cần phải có quy mô đủ lớn. Các DN phải liên kết lại với nhau để xuất khẩu theo hệ thống, nếu DN chỉ làm đúng một vấn đề thương mại sẽ không thể có một sự phát triển bền vững và quá trình tiêu thụ luôn gặp rủi ro”, Bộ trưởng Đỗ Đức Duy định hướng.

Qua loạt 3 bài phân tích của nhóm PV VOV khu vực ĐBSCL cho thấy, diễn biến của thị trường gạo thế giới phức tạp, khó lường khi nguồn cung dư thừa và các nước nhập khẩu đang thận trọng trong dự trữ và thu mua gạo. Chính điều này đã tác động đến xuất khẩu gạo của Việt Nam, giá gạo xuất khẩu đã liên tục giảm và giá giảm sâu hơn so với Thái Lan, sự tác động này gây ảnh hưởng đến giá lúa vụ Đông Xuân ở các tỉnh ĐBSCL.

Các giải pháp tạm trữ, xúc tiến thương mại, tập trung chế biến sâu, phát triển vùng nguyên liệu gắn với tiêu chuẩn quốc tế được đưa ra. Cùng với đó là công điện của Thủ tướng Chính phủ đảm bảo cân đối cung cầu lúa gạo trước diễn biến thị trường thế giới và trong nước, những giải pháp từ Bộ, các địa phương và DN đang cùng chung tay đẩy mạnh hoạt động sản xuất, kinh doanh, xuất khẩu lúa gạo, vì lợi ích chung trong phát triển bền vững ngành hàng, nâng tầm vị thế gạo Việt Nam trên trường quốc tế.

Cùng loạt bài: “Nỗ lực vượt qua thách thức, nâng cao vị thế gạo Việt Nam”:

Nút thắt trong liên kết sản xuất, tiêu thụ lúa gạo chưa được tháo gỡ

VOV.VN - Sản lượng lúa ở vùng ĐBSCL hàng năm duy trì từ 24 – 25 triệu tấn và đóng góp khoảng 95% vào lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam. Chỉ tính trong 2 tháng đầu năm nay Việt Nam đã xuất khẩu trên 1,1 triệu tấn gạo, tăng 5,9% về khối lượng nhưng giảm 13,6% về giá trị so với cùng kỳ khi chỉ đạt 613 triệu USD.

Tháo gỡ điểm “nghẽn” trong chuỗi lúa gạo

VOV.VN - Nguồn tín dụng hạn hẹp, thiếu silo dự trữ đã khiến cho các thương nhân buộc phải bán gạo để quay vòng nguồn vốn, đây là điểm “nghẽn” đang diễn ra trong chuỗi sản xuất, tiêu thụ lúa gạo ở ĐBSCL.