Lãi suất ngân hàng có lúc tới 37,5%/năm, cao hơn chợ đen

Trong báo cáo kiểm toán năm 2012 mà Kiểm toán Nhà nước vừa gửi tới Quốc hội có đánh giá về công tác điều hành, thực hiện chính sách tiền tệ, tín dụng của Ngân hàng Nhà nước cũng như các ngân hàng thương mại.

Kết quả các cuộc kiểm toán tại ngân hàng Nhà nước (NHNN) và sáu tổ chức tài chính, ngân hàng, bảo hiểm và kết quả kiểm toán theo chuyên đề “huy động vốn và sử dụng vốn tại các công ty tài chính” cho thấy nhiều bất cập, sai phạm.

Tại NHNN, kiểm toán đánh giá về cơ bản cơ quan này đã bám sát chỉ đạo của Chính phủ trong việc thực thi chính sách tiền tệ chặt chẽ, điều hành lãi suất dần phù hợp với thị trường, đảm bảo ổn định tỷ giá theo Nghị quyết số 11/NQ-CP, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội năm 2011, kiểm soát được lạm phát... Song lạm phát cả năm vẫn ở mức cao, vượt so với chỉ tiêu Quốc hội đã điều chỉnh; nhu cầu vốn giá rẻ cho nền kinh tế chưa được đáp ứng đầy đủ, tỷ lệ nợ xấu liên tục tăng.

Bên cạnh đó, hoạt động thanh tra, giám sát của Ngân hàng Nhà nước đối với hoạt động cho vay tái cấp vốn chưa kịp thời và đẩy đủ. Một số hồ sơ tái cấp vốn chưa được giám sát việc sử dụng vốn vay theo thông báo của Thống đốc như: hồ sơ vay vốn của VietinBank, BIDV, VCB.

Việc điều hành thị trường liên ngân hàng còn hạn chế, không kiểm soát được mức lãi suất cao bất thường. Trong năm 2011, tại một số thời điểm xuất hiện một số giao dịch cho vay, gửi tiền liên ngân hàng lãi suất cao, như: trong tháng 3/2011 có giao dịch với lãi suất 23%/năm, tháng 10/2011 có giao dịch với lãi suất 30%/năm, tháng 11/2011 có giao dịch với lãi suất 37,5%/năm, trong khi lãi suất huy động trên thị trường I năm 2011 theo quy định của Ngân hàng Nhà nước tối đa 14%/năm.

Ngoài ra, một số ngân hàng thương mại, tổ chức tín dụng vay tái cấp vốn vi phạm tỷ lệ an toàn theo quy định nhưng chưa được cảnh báo, ngăn ngừa và chấn chỉnh kịp thời. Trong đó có Ngân hàng Thương mại Cổ phần Bắc Á, Ngân hàng Thương mại Cổ phần Đại Tín vi phạm từ 9 tháng đầu năm 2011 nhưng đến 29/11/2011 Ngân hàng Nhà nước mới thành lập tổ giám sát.

Cũng theo báo cáo kiểm toán, hoạt động tái cấp vốn cho Ngân hàng Chính sách xã hội của Ngân hàng Nhà nước chưa thực hiện đầy đủ nội dung chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Với các ngân hàng thương mại, theo kết quả kiểm toán, cơ bản đã chấp hành đúng quy định của Nhà nước về hoạt động cho vay, mức tăng trưởng tín dụng. Song, tại một số đơn vị, việc thu thập và hoàn thiện hồ sơ pháp lý, hồ sơ kinh tế trước khi cho vay chưa đầy đủ và việc kiểm soát trước, trong và sau khi cho vay chưa chặt chẽ như tại BIDV, MHB.

Một số ngân hàng phân loại nợ chưa phù hợp, trong đó Kiểm toán Nhà nước yêu cầu BIDV giảm nợ nhóm 1 là 178,9 tỷ đồng; nhóm 2 là 261,6 tỷ đồng và tăng nợ nhóm 3 là 257,6 tỷ đồng, nhóm 4 là 0,4 tỷ đồng, nhóm 5 là 182,6 tỷ đồng. Tại MHB, ngân hàng này phải giảm nợ nhóm 1 là 221 tỷ đồng, nhóm 4 là 19 tỷ đồng và tăng nợ nhóm 2 là 200 tỷ đồng, nhóm 3 là 12 tỷ đồng và nhóm 5 là 47 tỷ đồng.

Ngoài ra, một số ngân hàng cho vay trên thị trường liên ngân hàng có nợ quá hạn cao. Điển hình số dư tiền gửi đến 31/12/2011 của MHB tại các tổ chức tín dụng khác là 11.737,8 tỉ đồng, trong đó số quá hạn chưa thu được phải gia hạn là 1.157 tỉ đồng và hơn 4 triệu USD. Báo cáo cũng chỉ ra tỷ lệ nợ xấu tại các tổ chức tín dụng còn cao như: BIDV 2,96% (chưa bao gồm nợ của Vinashin), MHB là 2,49%.

Còn tại Ngân hàng Chính sách Xã hội, ngân hàng này chưa thực hiện đầy đủ quy trình cho vay ưu đãi đối với các hoạt động cho vay của hộ nghèo, học sinh sinh viên khó khăn và cho vay giải quyết việc làm dẫn đến tình trạng có những khoản cho vay không đúng đối tượng, hồ sơ thủ tục chưa đầy đủ…/.