Nên gom các ngân hàng nhỏ yếu kém và quốc hữu hóa

Sáng nay (25/12), Học viện Ngân hàng tổ chức hội thảo Ngân hàng Việt Nam – bức tranh toàn cảnh 2012 và khuyến nghị. Nhiều chuyên gia tài chính- ngân hàng hàng đầu của Việt Nam tham dự hội thảo.

Bên lề hội thảo, TS Lê Xuân Nghĩa - Phó chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia trao đổi với báo chí về các vấn đề liên quan đến tái cơ cấu hệ thống ngân hàng thương mại (NHTM).

PV: Thưa ông, đến thời điểm này, có thể nhìn nhận như thế nào về bức tranh ngân hàng năm 2012?

TS Lê Xuân Nghĩa: Nếu như cuối năm 2011 chúng ta nhắc nhiều đến rủi ro thanh khoản, nguy cơ đổ vỡ thì đến bây giờ thanh khoản đã được củng cố khá vững chắc. Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đang rất tự tin bước tiếp giai đoạn tái cấu trúc hệ thống NH. Ngoài ra, trong bối cảnh quốc tế khủng hoảng, trong nước lòng tin của các nhà đầu tư suy giảm, đặc biệt, các chỉ số về môi trường kinh doanh- đầu tư quốc tế hạ tín nhiệm của Việt Nam xuống nhiều bậc, NHNN đã hoàn thành được mục tiêu chủ chốt Nghị quyết 11 đưa ra. Đó là thành tựu của ngành ngân hàng trong năm 2012.

PV: Năm 2012, NHNN điều hành chính sách tiền tệ theo biến động lạm phát chứ không theo GDP như các năm trước. Vậy theo ông, năm 2013 NHNN có kiên định theo chính sách này không?

TS Lê Xuân Nghĩa: NHNN điều hành chính sách tiền tệ theo lạm phát mục tiêu là một lựa chọn đúng đắn, đặc biệt trong bối cảnh chúng ta bỏ chỉ tiêu phát hành tiền hàng năm. Đó là cách điều hành gắn với diễn biến thực tiễn của lạm phát. Năm 2013, NHNN cần tiếp tục ổn định kinh tế vĩ mô, duy trì kiểm soát lạm phát. Năm 2012, CPI xuống khá thấp là nhờ một công lao lớn của NHNN và cũng có một may mắn là giá lương thực giảm liên tục từ tháng Giêng đến tháng 9, giá thực phẩm giảm từ tháng 3 đến tháng 9. Hai mặt hàng này chiếm tới 40% tỷ trọng của rổ tính CPI cho nên nó đã kéo chỉ số giá xuống thấp.

Nếu tính lạm phát cơ bản, loại bỏ giá lương thực thực phẩm và xăng dầu, thì vẫn xấp xỉ 12%. Điều đó cảnh báo rằng, nếu năm 2013 chúng ta để giá lương thực thực phẩm tăng trở lại thì việc kiểm soát lạm phát rất khó khăn. Đấy là khuyến cáo không chỉ với NHNN mà cả với toàn bộ nền kinh tế. Điều hành của Chính phủ cần phải làm thế nào để ổn định giá cả nhiều nhóm hàng hóa.

PV: Có thể nói,  mục tiêu kiềm chế lạm phát ổn định kinh tế vĩ mô chúng ta đã làm khá thành công trong năm 2012, nhưng chặng đường 2013 vẫn còn nhiều khó khăn trong xử lý nợ xấu?

TS Lê Xuân Nghĩa: Xử lý nợ xấu là trọng tâm giai đoạn 2 của tái cơ cấu NH. Vấn đề đặt ra là từ nay làm thế nào để các ngân hàng yếu kém đang gây rất nhiều rắc rối cho thị trường tiền tệ, đặc biệt cho việc ổn định lãi suất, ổn định thanh khoản cũng phải được xử lý rốt ráo. Cách tốt nhất mà các nước thường làm là nếu NH yếu kém quá mà tự họ không khắc phục được, các NH không sáp nhập được với nhau thì Chính phủ đành phải gom họ lại thành một NH của Chính phủ rồi sau đó quốc hữu hóa để thực thi các chính sách tiền tệ ổn định trong giai đoạn tái cơ cấu. Sau này, khi NH đó phát triển lên thì có thể lại tư nhân hóa, cổ phần hóa.

PV: Tỷ trọng nợ xấu liên quan đến bất động sản khá lớn. Theo ông, việc phục hồi thị trường bất động sản cần được quan tâm như thế nào?

TS Lê Xuân Nghĩa: Phục hồi thị trường bất động sản là vô cùng quan trọng. Nếu không phục hồi được thị trường bất động sản thì việc xử lý nợ xấu sẽ gặp khó khăn lớn và phải tốn kém nhiều chi phí. Ở các nước tư bản, người ta không có những khó khăn về thủ tục hành chính, thuế khóa thì phục hồi dựa chủ yếu vào chính sách tiền tệ, tức là tăng kỳ hạn cho vay với những người mua nhà và hạ lãi suất cho vay xuống. Ví dụ, ở Mỹ, kỳ hạn cho vay mua nhà lên đến 30 năm, Pháp, châu Âu, 50 năm… và chỉ thu hồi gốc không tính lãi. Làm như vậy bởi chi phí trả tiền nhà hàng tháng của dân cư thấp hơn 40% thu nhập của họ. Ở Việt Nam nếu vay 500 – 700 triệu mua nhà với kỳ hạn 15-20 năm và lãi suất trên dưới 10% thì dân chúng, đặc biệt là người trẻ sẽ mua nhà rất nhiều, giải quyết nhanh chóng nhu cầu về nhà ở hiện tại, giải phóng tồn kho. Ngoài ra, vấn đề liên quan đến thuế cũng quan trọng, đặc biệt là thuế sử dụng đất.

Tóm lại, có ba vấn đề lớn đối với thị trường bất động sản hiện nay là: lãi suất và kỳ hạn vay, thuế quyền sử dụng đất và thủ tục. Ngoài ra, chúng ta cũng còn phải tái cơ cấu lại phân khúc thị trường.

PV: Trở lại với câu chuyện lãi suất 2013, theo ông có nên tiếp tục giảm không?

TS Lê Xuân Nghĩa: Về nguyên tắc thì lãi suất phải bám lạm phát, không thể nào để lãi suất xuống quá thấp rồi lại để lạm phát bùng lên nữa. Đấy là cả một sự trả giá rất đắt, cả về lòng tin. Tôi nghĩ rằng, điều chỉnh lãi suất xuống cũng phải rất thận trọng, vừa điều chỉnh vừa xem nó có tác động thế nào đến kinh tế vĩ mô.

Hiện nay một bộ phận rất lớn DN vẫn đang tồn tại, hoạt động, bán hàng, xuất khẩu… đấy là lực lượng trụ cột nhất của nền kinh tế (chứ không phải những DN đã phá sản). Lực lượng này đang cần hạ lãi suất để tăng năng lực cạnh tranh, tăng khả năng xuất khẩu, bán hàng. Lãi suất thấp giúp họ có tính toán đầu tư trung và dài hạn và như vậy sẽ tạo ra một thị trường cả tư liệu sản xuất và tiêu dùng ấm nóng trở lại.

Sau quý 1/2013 có thể xem xét vấn đề lãi suất một cách tổng thể. NHNN trước đây định bỏ dần tiến tới tự do hóa lãi suất. Tôi thấy đi theo hướng đấy tốt hơn là cứ trần nọ bỏ trần kia.

PV: Nhưng phải cần những điều kiện như thế nào để làm được việc bỏ trần lãi suất, thưa ông?

TS Lê Xuân Nghĩa: Lãi suất hiện nay biến động mạnh vì một số NH yếu kém. Những NH này không còn lòng tin để vay vốn trên thị trường liên ngân hàng nữa. Vì vậy, cách duy nhất để bù thanh khoản là phải ra thị trường tín dụng vay của dân chúng với lãi suất cao.

Để khắc phục điều này, NHNN phải chấn chỉnh lại thị trường liên NH, làm thế nào để các NH yếu kém có thể vay được vốn trên thị trường liên NH một cách bình thường. Muốn làm được vậy, NHNN phải tạo ra lòng tin cho những NHTM lớn để họ cho các NH nhỏ vay vốn bằng cách bảo lãnh cho họ. Cách nữa là những NH yếu kém “quấy rầy” quá thì dứt khoát phải xử lý, quốc hữu hóa.

PV: Xin cảm ơn ông!./.